علامه حلی

ابومنصور جمال الدین، حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی معروف به علامه حلّی، از علمای شیعه قرن هشتم قمری بود.
وی در شب جمعه ۲۹ رمضان ۶۴۸ قمری، برابر ۹ دی ۶۲۹، در شهر حله به دنیا آمد.

نیاکان او از طرف پدر به اهلِ مطهر که خاندانی اهل تقوا و دانش بوده اند می رسد و همچنین از طرف مادر با محقق حلی که دایی او بوده پیوند دارد.

او چند سال بیشتر نداشت که با راهنمایی پدرش برای یادگیری قرآن به مکتب می رود و خواندن و نوشتن را در مکتب می آموزد ولی به این مقدار راضی نشده و نزد استادی بنام محرم رفته و کتابت خط را بخوبی نزد او فرامی گیرد سپس مقدمات و ادبیات عرب و علوم فقه، اصول فقه، حدیث و کلام را نزد پدرش شیخ یوسف سدید الدین و دایی اش محقق حلی می آموزد، او در ادامه علوم منطق، فلسفه و هیئت را نزد اساتید دیگرش بویژه خواجه نصیر الدین طوسی می آموزد و قبل از رسیدن به سن بلوغ به درجه اجتهاد نایل می شود و به سبب کسب فضیلت های بسیار در سن کم در نزد خانواده و دانشمندان به جمال الدین مشهور می شود.

پس از مرگ محقق حلی در سال ۶۷۶ قمری که مرجعیت شیعیان را برعهده داشت، شاگردان وی و دانشمندان حله پس از جستجوی فردی که شایستگی زعامت و مرجعیت شیعیان را داشته باشد علامه حلی را برای این امر مهم مناسب یافتند و او در ۲۸ سالگی زعامت و مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت.
تاریخ دقیق ورود او به ایران مشخص نیست اما احتمالاً سالهای بعد از ۷۰۵ قمری بوده است که او به دعوت الجایتو از پادشاهان سلسله ایلخانیان که حاکم بر ایران بودند به ایران دعوت می شود و در مجلسی به مناظره با دانشمندان مذاهب فقهی ۴گانه اهل سنت از جمله خواجه نظام الدین عبدالملک مراغه ای می پردازد و موفق به شکست آنان می شود.

پس از این جلسات ولایت و امامت علی بن ابیطالب و مذهب شیعه در نزد پادشاه اولجایتو به اثبات رسیده و وی مذهب شیعه را برمی گزیند و نام خود را به سلطان محمد خدابنده تغییر می دهد و تشیع را در ایران رواج می دهد. که از آن روز تا زمان مرگ سلطان محمد خدابنده علامه در ایران می ماند و به نشر معارف و فرهنگ تشیع می پردازد.در تمامی مسافرت ها ملازم وی می شود و به پیشنهاد سلطان مدرسه سیاری از خیمه و چادر ساخته می شود که در تمام مسافرت ها حمل شده و در هرکجا که کاروان اقامت می کرده علامه به تدریس و مباحثه مشغول می شده است.

حلی پس از مرگ سلطان محمد خدابنده در سال ۷۱۶ قمری به شهر حله بازگشت و تا آخر عمر در آنجا اقامت کرد و سرانجام در ۲۱ محرم ۷۲۶ قمری در سن ۷۸ سالگی درگذشت و در حرم علی بن ابی طالب به خاک سپرده شد.آثار فقهی
منتهی المطلب فی تحقیق المذهب
تلخیص المرام فی معرفه الاحکام
غایه الاحکام فی تصحیح تلخیص المرام
تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه
مختلف الشیعه فی احکام الشرعیه
تبصره المتعلمین فی احکام الدین
تذکره الفقها، ارشاد الاذهان فی احکام الایمان
قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام
مدارک الاحکام
نهایه الاحکام فی معرفه الاحکام
المنهاج فی مناسک الحاج
تسبیل الاذهان الی احکام الایمان
تسلیک الافهام فی معرفه الاحکام
تنقیح قواعد الدین
تذهیب النفس فی معرفه المذاهب الخمس
المعتمد فی الفقه
رساله فی واجبات الحج و ارکانه
رساله فی واجبات الوضو و الصلوه
قواعد الاسلام
آثار اصولی
النکه البدیعه فی تحریر الذریعه
غایه الوصول و ایضاح السبل
مبادی الوصول الی یعلم الاصول
تهذیب الوصول الی علم الاصول
نهایه الوصول الی علم الاصول
نه الوصول الی علم الاصول
منتهی الوصول الی علمی الکلام و الاصول
آثار کلامی و اعتقادی
منهاج الیقین
کشف المراد
انوار الملکوت فی شرح الیاقوت
نظم البراهین فی اصول الدین
معارج الفهم
الابحاث المفیده فی تحصیل العقیده
کشف الفوائد فی شرح قواعد العقائد، مقصد الواصلین
تسلیک النفس الی حظیره القدس
نهج المسترشدین
مناهج الهدآیه و معارج الدرآیه
منهاج الکرامه، نهایه المرام
نهج الحق و کشف الصدق
الالفین
باب حادی عشر
اربعون مساله
رساله فی خلق الاعمال
استقصا النظر، الخلاصه
رساله السعدیه
رساله واجب الاعتقاد
اثبات الرجعه
الایمان
رساله فی جواب سئوالین
کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام
جواهر المطاب
التناسب بین الاشعریه و فرق السوفسطائیه
المبحاث السنیه و المعارضات النصریه
مرثیه الحسین علیه السلام
آثار حدیثی
استقصا الاعتبار فی تحقیق معانی الاخبار
مصابیح الانوار
الدرر و المرجان فی الاحادیث الصحاح و الحاسن
نهج الوضاح فی الاحادیث الصحاح
جامع الاخبار
شرح الکلمات الخمس لامیرالمؤمنین علیه السلام
مختصر شرح نهج البلاغه
شرح حدیث قدسی
آثار رجالی
خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال
کشف المقال فی معرفه الرجال
ایضاح الاشتباه
آثار تفسیری
نهج الایمان فی تفسیر القرآن
القول الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز
ایضاح مخالفه السنه
آثار فلسفی و منطقی[ویرایش]
القواعد و المقاصد
الاسرار الخفیه
کاشف الاستار
الدر المکنون
المقامات
حل المشکلات
ایضاح التلبیس
الجوهر النضید
ایضاح المقاصد
نهج العرفان
کشف الخفا من کتاب الشفا
مراصد التدقیق و مقاصد التحقیق
المحاکمات بین شراح الاشارت
ایضاح المعضلات من شرح الاشارات
نور المشرق فی علم المنطق
الاشارات الی معانی الاشارات
بسط الاشارت
تحریر الابحاث فی معرفه العلوم الثلاثه
تحصیل الملخص
التعلیم التام
شرح القانون
شرح حکمه الاشراق
القواعد الجلیه
آثار دعا و مناجات
الادعیه الفاخره المنقوله عن الائمه الطاهره
منهاج الصلاح فی اختصار المصباح
آثار ادبی
کشف المکنون من کتاب القانون
بسط الکافیه
المقاصد الوافیه بفوائد القانون و الکافیه
المطالب العلیه
لب الحمکه
اشعار در موضوعات مختلف و قصیده ای بلند درباره دانش و مال
آثار متفرقه
آداب البحث
جوابات المسائل المهنائیه الاولی
جوابات المسائل المهنائیه الثانیه
جواب السوال عن حکمه النسخ
وصیتنامه
الغریه
مسائل سید علاالدین