ساواک و نقش آن در تحولات داخلی رژیم شاه

معرفی کتاب

در دنیای امروز اگرچه دستگاه های اطلاعاتی و نهادهای امنیتی جزء جدایی ناپذیر حکومت ها و نظام های سیاسی به شمار می روند، امّا سابقه پیدایش و فعالیت این سازمان ها به زمان های گذشته باز می گردد که در یک فرآیند تاریخی، متناسب با شکل و ماهیت حکومت ها رو به تکامل نهاده اند. هر چند تمام سازمان های اطلاعاتی و امنیتی در گردآوری اطلاعات و جلوگیری یا کنترل اعمالی که حیات سیاسی یک رژیم سیاسی را به مخاطره می افکند، هدف مشترکی را دنبال می کنند، امّا در نحوه ی استفاده از اطلاعات و جهت گیری این سازمان ها- که متأثر از ماهیت دولت ها است- تفاوت های بنیادین وجود دارد. در ممالک دموکراتیک یا نظام های مردم سالار، این گونه نهادها عمدتاً در راستای حفظ منافع عموم شهروندان و جلوگیری از خیانت دشمنان و مخالفان غیر قانونی نظام فعالیت می کنند و در نظام های استبدادی و دیکتاتوری، مانند رژیم شاه در ایران قبل از انقلاب، همه این سازمان ها صرفاً برای حفظ و تحکیم پایه های رژیم استبدادی و دیکتاتوری سازماندهی می شوند و در حقیقت، در جهت خلاف منافع و مصالح مردم فعالیت می کنند. سرگذشت ساواک، گواه این مدعاست.
از آن جا که ساواک به عنوان بزرگ ترین و گسترده ترین سازمان امنیتی و اطلاعاتی رژیم شاه، در همه حوزه های حیات اجتماعی و سیاسی، به شکلی مهارگسیخته مداخله می کرد و بر فعالیت همه سازمان ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی- مستقیم یا غیر مستقیم- نظارت می کرد، شناخت ابعاد و اجزاء و نیز نحوه ی عملکرد و اقدامات این سازمان مخوف، از ضرورت های اجتناب ناپذیر تاریخ معاصر ایران است. به عبارت دیگر، پرتو افکندن بر فضای تاریکی که اختاپوس هراس انگیز ساواک، با سخت گیری و خشونت کم نظیری علیه انقلابیون فعالیت می کرد، یک ضرورت تاریخی است.
آنچه امروز بر دامنه این نیاز می افزاید، این واقعیت است که در سال های قبل از انقلاب، پژوهش در این حوزه به کلی ممنوع بوده است و در سال های پس از انقلاب نیز با وجود انتشار اسناد و منابع، مورد غفلت قرار گرفت و در نتیجه هم چنان ناشناخته باقی ماند. مرکز اسناد انقلاب اسلامی بنا بر همین ضرورت ها و در راستای رسالت تاریخی خود (تدوین تاریخ معاصر و انقلاب اسلامی) به انتشار این اثر همت می گمارد. در این کتاب سعی شده است ضمن بررسی ساواک، ادارات مختلف آن و زمینه و علل به وجود آمدن آن سازمان، عملکرد ساواک در سرکوب مخالفین و نقش آن در سیاست های داخلی مورد تحلیل و تجزیه قرار گیرد.