انقلاب اسلامی ایران و انفتاح تاریخ: بیداری اسلامی در بهار عربی

معرفی کتاب

این کتاب راجع به بیداری اسلامی است که نقطه شروع آن انقلاب اسلامی ایران است، با این استدلال که ماهیت این انقلاب ها به چه شکلی است و تا چه اندازه از انقلاب ایران تاثیر گرفته اند.
در این بررسی با دو سوال محوری سر و کار داریم: سوال اول ناظر به ماهیت و هویت این جنبش هاست و می پرسد که آیا آن ها جنبش های اسلامی هستند یا چنانچه فرضیات رقیب ادعا می کنند، ماهیت لیبرال دموکراتیک از نوع سکولار یا تجددی دارند؟
سوال دیگر دقیقا به فرضیه پایه ای این بررسی بر می گردد.چنانکه با نگاهی تاریخی می پرسد که آیا جنبش های کنونی منطقه در پیوند با انقلاب اسلامی ایران قرار دارند و نتیجه موج حاصله از آن در جهان به ویژه جهان اسلام می باشند یا نه؟

این کتاب از چهار فصل تشکیل شده است:

فصل اول کتاب با نام «انقلابات کبیر: تغییر شرایط تاریخی-اجتماعی و ایجاد نیروی تاریخی جدید» به انقلاب های کبیر و یا به قول نویسنده "تمام عیار" می پردازد و تحت عناوینی چون «انقلاب کبیر فرانسه: انحرافی ساختاری در تاریخ بشری یا ظهور تاریخ سکولار»، «انقلاب کبیر اکتبر: معارضۀ نیروهای درونی تاریخ تجدد» و «انقلاب کبیر اسلامی ایران: انفتاح باب تاریخ الهی یا بازگشت دین به تاریخ» و به کمک مصادیق تاریخی، سایر انقلاب ها را ذیل این سه انقلاب معنا می کند و مؤثر بودن و یا حتی نقش ایجابی انقلابات کبیر در سایر جنبش های بعد از آنها را به تصویر می کشد. سپس تلاش غرب برای مهار گسترش فراملی انقلاب اسلامی با راهبردهایی چون نظم نوین جهانی، پایان تاریخ، اسلام هراسی و ایران هراسی به تفصیل تشریح می گردد.

در فصل دوم (جنبش های منطقه و هویت اسلامی: پیامد شرایط تاریخی انقلاب کبیر اسلامی) تأثیر و تأثر انقلاب اسلامی بر خیزش های پس از خود به بحث گذاشته می شود برخی از مصادیق شرط امکانی بودن انقلاب اسلامی برای انقلابات منطقه از این قرار است؛ فقدان ایدئولوژی به معنای طرحی که در غیاب دین در تاریخ درانداخته می شود و در مقابل نقش پررنگ فرهنگ اسلامی در این جنبش ها، عدم اعتراض مسلحانه به تقلید از انقلاب اسلامی، حضور همه جانبۀ همۀ اقشار جامعه و وقایع تاریخی بسیار خواندنی و جالبی که ما را به ریشه های اسلامیِ قیام های اخیر رهنمون می سازد.

فصل سوم کتاب با عنوان «مصادرۀ هویت و تاریخ: قطع پیوند نهضت های منطقه با اسلام و انقلاب اسلامی» سعی دارد تقلای نظریِ غرب را برای هضم این نهضت ها در تاریخ واحد و عامِ خود را به بحث بکشد و در ادامه فرضیۀ پویایی درونی جوامع اسلامی برای توجیه جنبش های منطقه را هم به لحاظ نظری و هم با شاهد گرفتن مصادیق تاریخی رد می کند. در فصل چهارم کتاب نیز که کچویان آن را «سخنی از گذشته برای آینده» نامیده است، به برخی موانع تاریخی در روند تحولات و در نتیجه پیدایی ابهامات هویتی در آنان و همچنین سیاست های غرب در قبال این جنبش ها با بینشی واقع گرایانه و مبتنی بر تجارب تاریخیِ مبسوط، بر مبنای تفکیک سه دسته کشورهای اسلامی از هم پرداخته می شود.