فقه تربیتی - جلد دوم: یادگیری علم و دین

از دیدگاه فقه اسلامی، رفتارهای آموزشی و تربیتی نیز مانند همه رفتارهای اختیاری مکلفان، حکمی شرعی دارد. فقه تربیتی با هدف تعیین احکام شرعی رفتارهای اختیاری مکلفان در عرصه تعلیم و تربیت، در تلاش است تا با استفاده از روش شناسی اجتهادی و استنباطی به این هدف دست یابد و علاوه بر گردآوری گزاره های مرتبط با حوزه تربیت با فقه موجود، با نگاهی تخصصی مسائل و پرسش های نوین تربیتی را از نظر شرع بررسی کند.
این اثر شامل پنج فصل به شرح زیر است:مسأله اول به این پرسش اختصاص داده شده است که علم آموزی صرف نظر از نوع و روش تحصیل چه حکمی دارد؟ آیا مطلق علم آموزی رجحاان شرعی دارد؟ مسأله دوم به حوزه دین آموزی گام نهاده به این پرسش می پردازد که آیا پی جویی دین الزامی است یا رجحانی؟ این حکم عقلی است یا شرعی؟ چه محتوایی از دین مشمول حکم وجوب و کدام محدوده مشمول حکم رجحان است؟ مسأله سوم با یادداشت نتیجه مسأله دوم مبنی بر اینکه دین جویی و راهیابی به ساحت دین عقلا واجب است، به این موضوع نظر دارد که آیا یادگیری معارف اسلام به طور ویژه تأکید دارد؟ آیا می توان مدعی شد فردی که خود دل به اسلام سپرده و خانه دل را به نور ایمان به خدا و پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله و سلم روشن کرده است هر چه از اسلام بیشتر بداند شرعا ثواب بیشتری می برد؟ آیا این ادعا صحیح است که اسلام آموزی و اسلام پژوهی در همه مراتب و سطوح تحصیلی و پژوهشی رجحان دارد و استحباب آن به تدریج افزایش می یابد؟ مسأله چهارم با این پیش فرض که معارف اسلام در یک درجه از اولویت تحصیلی قرار ندارند، بررسی حکم یادگیری احکام مبتلابه را در دستور کار قرار داده است. مسأله پنجم با توجه به اینکه دین آموزی در چند شاخه (آموزه های اعتقادی، اخلاقی و احکام) و چند سطح (معارف ضروری، معارف مبتلابه و معارف غیرضروری و غیرمبتلابه) صورت می گیرد، با تمرکز بر روش تقلیدی و روش اجتهادی در دین شناسی و دین پژوهی، به این پرسش پاسخ می دهد که مطالعه تخصصی و اجتهادی دین چه حکمی دارد. این کتاب، جلد دوم از سلسله مجلدات فقه تربیتی است که به شکل ویژه به بررسی فقهی مسائل تعلیم و تربیت می پردازد و در این مجال، موضوع (احکام علم آموزی و دین آموزی ) را در دستور کار خود قرار داده است.
عناوین این کتاب بعد از کلیات در پنج فصل و سه پیوست سامان یافته است، فصل اول با عنوان علم آموزی شامل «طرح مسأله»، «پیشینه بحث»، «ادله دیدگاه رجحان»، «ویژگی های حکم» و «حکم فقهی مسأله» می شود. «مقدمات»، «مفهوم شناسی»، «ادله وجوب پی جویی دین»، «ویژگی های حکم» و «حکم فقهی مسأله» را در فصل دوم با نام پی جویی دین می خوانید. یادگیری معارف دین یعنی فصل سوم شامل «طرح مسأله»، «پیشینه بحث»، «ادله استحباب یادگیری معارف دین»، «ویژگی های حکم» و «حکم فقهی مسأله» است. فصل چهارم نیز با عنوان یادگیری احکام مبتلابه به این مطالب اختصاص دارد: «مفهوم شناسی ابتلاء»، «پیشینه بحث»، «ادله وجوب یادگیری احکام مبتلابه»، «ویژگی های حکم»، «مباحث تکمیلی» و «حکم فقهی مسأله». و فصل پایانی با عنوان مطالعه تخصصی و اجتهادی دین از بخش های «مفهوم شناسی اجتهاد»، «پیشینه بحث»، «بررسی وجوب اجتهاد برای تکالیف دیگران»، «بررسی وجوب اجتهاد برای تکالیف خویش»، «ویژگی های حکم»، «حکم تحصیل در سطوح عالی اجتهاد» و «حکم فقهی مسأله» تشکیل شده است.