خاطرات و ناگفته هایی از دو برادر

معرفی کتاب

محمدرضا کائینی نویسنده اثر در مقدمه این کتاب - که ضمیمه ای غنی از اسناد و تصاویر منتشر نشده را با خود دارد- آورده است:

با انتشار اثری که پیش روی دارید، برگی دیگر بر کتاب قطور «آل احمد پژوهی» افزوده می شود. حال و قال عرصه فرهنگی و روشنفکری جامعه ما، نشان می دهد که پدیده آل احمد هنوز برای موافقان و مخالفان موضوعی جذاب و درخور گفتگوست. حجم گسترده مدح و ذمّی که از او می شود، نمایانگر آن است که وی همچنان در ساحت فرهنگ و سیاست ایران نفس می کشد. موافقان، مکتب او را همچنان قابل اقتباس و استناد می دانند. در اثبات این ادعا کافی است به حجم فروش آثارش، پس از نزدیک به پنج دهه از درگذشت او، نگاهی بیفکنیم که همچنان چند ناشر مهم کشور را سر پا نگه داشته است. مخالفان اما، اگر او را حریف قدرتمندی نمی انگاشتند، همچنان تمامی توش و توان خود را صرف تخطئه و تخریب او نمی کردند، اگرچه به نظر می رسد در این امر چندان توفیقی نداشته اند. به هر روی اگر طرح مسئله و دعوت اصحاب فکر به اندیشیدن پیرامون آن، از فرائض روشنفکری است، به نظر می رسد آل احمد در انجام این وظیفه توفیقی شگرف داشته است، به طوری که ذهن دانشوران جامعه،اعم ازموافق و مخالف و سال ها پس از درگذشت وی، همچنان درگیر مقولات مطرح شده توسط اوست.
این اثر در قیاس با سایر آثاری که در حوزه آل احمد پژوهی منتشر شده اند، دارای امتیازاتی است.

اولا: حجم گسترده ای از اطلاعات ناب و خاطرات ناگفته، از سوی یکی از اقران و نزدیکان او بیان شده اند. این کتاب از این جهت می تواند در کنار آثاری چون از «چشم برادر» نوشته زنده یاد شمس آل احمد و جزوه «غروب جلال» نگاشته مرحومه دکتر سیمین دانشور قرار گیرد. ماجراهایی که راوی در این کتاب، برای نخستین بار برای جلال پژوهان نقل کرده است،می تواند ذهن آنان را به سوی تحلیل هایی واقع بینانه تراز زندگی و زمانه این نویسنده شهیر و همچنین برادرش مرحوم شمس آل احمد سوق دهد و از این جنبه، اثری تعیین کننده و مؤثر تواند بود.

ثانیا: راوی کوشیده است در بیان خاطراتش از زندگی «دایی ها»، جامعیتِ تصویری که ترسیم میکند، را از نظر دور ندارد و تا محدوده ای که اخلاق و شرع اجازه می دهد، عرصه ای از عرصه های خصوصی و عمومی زندگی آنها را، در ترسیم چهره واقعی این دو مغفول نگذارد. بی تردید این مجموعه خاطرات از این جنبه، بر تمامی آثاری که در این زمینه از سوی نزدیکان و دوستان جلال انتشار یافته است تفوق دارد.

ثالثا: راوی امتداد نفوذ و حضور جلال پس ازمرگش را، در تلاش های بی وقفه برادرش زنده یاد شمس آل احمد رصد کرده و فصلی مبسوط را به بیان خاطرات خود از ادوار گوناگون زندگی سیاسی و فرهنگی وی اختصاص داده است. ویژگی این فصل، بکر بودن خاطرات و همچنین به دست دادن گزارشی نسبتا دقیق از فراز و فرودهای زندگی اوست، کاری که تا کنون انجام نشده و برای آغازین مرتبه است که صورت میگیرد.

رابعا: این اثر در پیوست خود، تصاویر و اسنادی را به مخاطب هدیه کرده است که یا پیش از این منتشر نشده بودند یا در یادنامه های جلال، کمتر می توان از آنها ردی یافت. بسیاری از این موارد از آرشیو خانوادگی و همچنین در پی جستجوهای متعدد راوی و تدوینگر فراهم آمده اند.