دفاع از سید جمال الدین حسینی اسد آبادی

معرفی کتاب

این کتاب از سه بخش تشکیل شده است: بخش اصلی کتاب نوشتاری از استاد سیدهادی خسروشاهی در دفاع از سید جمال الدین اسدآبادی است که چاپ اول آن به شکل مقاله در سالنامه «مکتب تشیع» در سال 1343 درج گردید. چاپ دوم به طور مستقل در سال 1343 منتشر شد و چاپ سوم با تجدیدنظر و اضافات لازم، در اردیبهشت ماه 1348 در چاپخانه حکمت قم به چاپ رسید.

استاد خسروشاهی در مقدمه این بخش از کتاب می نویسد: «غرض ما از نشر این رساله، آشنا ساختن نسل جوان با راه و روش سید جمال الدین حسینی و روشن کردن گوشه های تاریک زندگی این مصلح بزرگ و جواب گفتن به یاوه ها و تهمت ها و افسانه ها و دروغ ها و شایعاتی است که برای جلوگیری از رشد فکری ملل آسیا و آفریقا و برای سلب نمودن اعتماد و اطمینان مردم مسلمان شرق زمین از رهبریان بزرگ مذهبی، ناجوانمردانه درباره سید منتشر می سازد.»

نویسنده به علت تناسب موضوع، دو پیوست مرتبط را ضمیمه کتاب کرده است: پیوست اول با عنوان «مبارزات ضداستعماری سید جمال» که در رابطه با اباطیل و اکاذیب چند تن از نویسندگان وابسته به رژیم پهلوی علیه سید جمال الدین حسینی است و پیوست دوم نیز درباره تاریخ نویسان عهد پهلوی است که در راستای اهداف خاص رژیم، به تحریف تاریخ پرداخته و اسناد وزارت امور خارجه درباره این شخصیت بزرگ تاریخ معاصر به غارت بردند و در این رابطه حتی به یکدیگر نیز رحم نکردند و علیه یکدیگر به افشاگری پرداختند.

این کتاب ارزشمند و خواندنی به موضوعاتی چون شخصیت سید جمال الدین حسینی، سید جمال کجایی بود؟، ارتباط سید با بریتانیا؟!، نقش سید جمال در نهضت مقاومت منفی مردم ایران، غرب زدگی، رژیم قاجار، قتل ناصر الدین شاه قاجار به دستور سید جمال، نقش سید جمال در نهضت مشروطیت، آیا سید جمال بابی یا ملحد بود؟!، سید جمالالدین و فراماسونری، مدارک دشمنان سید جمال، تحریف گران تاریخ ، فراماسونری در ایران، حقوق بگیران انگلیس، سرقت اسناد سید جمال از وزارت خارجه ، نقد آثار ابراهیم صفایی، شخصیت شجاع الدین شفا و... پرداخته است.

پیوست اول کتاب ـ «مبارزات ضداستعماری سید جمال» ـ در اصل مقدمه استاد خسروشاهی بر کتاب مبارزات ضداستعماری سید جمال الدین اسدآبادی نوشته پرویز لوشانی بود. استاد در این نوشتار ضمن بیان مبارزات ضداستعماری سید جمال، به نقد آثار تاریخی ابراهیم صفایی (از جمله «رهبران مشروطه» و «اسناد سیاسی دوره قاجار») و کتاب «بازیگر انقلاب شرق» نوشته مهراب امیری و نقد کتاب «حقوق بگیران انگلیس» نوشته اسماعیل رائین و... می پردازد.

استاد خسروشاهی در ابتدای این نوشتار می نویسد: «تاکنون صدها کتاب و مقاله مشروح و مفصل درباره سید جمال الدین اسدآبادی و افکار و عقاید او به زبان های گوناگون نوشته شده است، ولی نوشته ای تأسف انگیزتر از جزوه رهبران مشروطه که توسط ابراهیم صفایی درباره سید منتشر شده، ندیده ام.» استاد معتقد است که ابراهیم صفایی، لغزش هایی نابخشودنی دارد و ناجوانمردانه ترین و غیرمنصفانه ترین حمله ها را به سید جمال الدین و طرز فکر جهانی او می نماید.

استاد در ادامه این بخش می نویسد: «آقای ابراهیم صفایی در جزوه اول رهبران مشروطه، مسائلی به سید جمال نسبت داده که وجدان هر فرد باانصافی را آزرده می سازد. آقای صفایی در مقدمه رساله خود که پی ریزی مشروطیت را با شهادت ناصرالدین شاه آغاز شده می داند؛ از شاه شهید! خیلی دفاع می کند... خیانت های بزرگ ناصر الدین شاه را آقای صفایی، اشتباه می نامد! ولی وقتی درباره کارهای سید صحبت می کند نسبت خیانت و جنایت! به او می دهد. (صص 34ـ35)

استاد خسروشاهی در بخشی دیگر از این کتاب می نویسد: یکی از مدارک عمده آقای صفایی در نوشتن رساله سید جمال الدین اسدآبادی و رساله های دیگر «کتاب آبی؛ گزارشات سفارت انگلیس» و کتاب «انقلاب ایران» تألیف پروفسور ادوارد بروان است. ادوارد براون که مأمور بریتانیا بوده و ارتباط تنگاتنگی با بابیه داشته و باب را مصلح و نجات دهنده جامعه معرفی کرده است.»

استاد خسروشاهی ضمن نقد محتوایی آثار ابراهیم صفایی، در بخشی از این نقد، نظر زنده یاد جلال آل احمد درباره این نویسنده و کتاب «اسناد سیاسی دوران قاجار» را به نقل از «کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران» می آورد که چنین است: «تا انتشار این کتاب من گمان می کردم ابراهیم صفایی، نویسنده بی مسئولیتی است، اما با این کتاب دیدم که صاحب غَرَض هم هست.»