loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

تاریخ ستاره شناسی

ناشر حکمت سینا (سینا)

نویسنده میخاییل هاسکین

مترجم پوریا ناظمی

سال نشر : 1393

تعداد صفحات : 180

چاپ تمام شده ؛ درصورت چاپ مجدد به من اطلاع بده notify me

معرفی کتاب

بخشی از مقدمه مترجم برای این کتاب:
ستاره شناسی یکی از رشته های علمی است که ریشه ای باستانی دارد. ریشه ای آن چنان قدیمی که آن را به دوران مه آلود آغازین بازمی گرداند. انسان از زمانی که گوهر کنجکاوی را در وجود خود کشف کرد در مقابل منظره ای میخکوب کننده و شگفت انگیز قرار داشته است. او طلوع و غروب آفتاب و تغییر شگفت انگیز رنگ های افق را می دیده است، او شاهدی بر تغییر شکل هلال ماه در آسمان و خرامیدن سیارات در میانه پهنه ستاره ها بوده است. او گاهی رنگ های شگفت انگیز شفق های قطبی را در آسمان می دیده و گاه در برابر چشمان هراسانش خورشید در نیمه روز رخ می پوشانده و باله هایی از نور در اطرافش نمایان می شدند. گاه رد درخشانی از نور سیاهی شب را خراش می داده است و گاه دنباله داری ناگاه در آسمان ظهور می کرده است. این مناظر هنوز هم ما را شوکه و شگفت زده می کند اما برای اینکه سنگینی تأثیر آن را درک کرد باید اندکی در زمان به عقب رفت زمانی که نه دانشی از آن ها داشتیم و نه مانند امروز با طبیعت بیگانه شده بودیم. در روزگاری که نه نور آلاینده ای بود و نه شهرهایی که ما را از بدنه طبیعت جدا کند مناظر آسمان بخشی روزمره و میخکوب کننده در زندگی روزمره نوع انسان بوده است.

آسمان جایگاهی بود که نه تنها انسان دستش به آن نمی رسید که قدرت دخالتی در آن نداشت و حتی رفتار و سازوکار آن را درک نمی کرد. آسمان شب و پدیده های آسمانی او را به شگفتی وا می داشت و حتی به هراس می انداخت. به همین دلیل به قول میرچا الیاده اسطوره شناس رومانیایی منظره میخکوب کننده آسمان و احساسی که در بیننده آن به وجود می آورد آن قدر شبیه به تجربه امر قدسی بود که انسان در دوره آغازین تلاشش برای درک جهان، به طور طبیعی آن را جایگاهی برای قهرمانان و ایزدان خود قرار دهد و تأثیر آن بر سرنوشت خود را بدیهی بشمرد.

در دوران اسطوره ای و باستانی است که نگاه کردن آسمان به واسطه جایگاهی که پیدا می کند از نگاهی تفننی به امری آیینی بدل می شود. کاهنان و معتقدان آیین های باستانی باید آسمان را می شناخته اند و رویدادهای آن را ثبت می کردند. ساختارهای معبد- رصدخانه در سراسر جهان توسعه یافت و نگاه به آسمان و بررسی آنچه در آن می گذرد از یک علاقه فردی به امری آیینی و واجب بدل شد. این گونه بود که گنجینه ای از داده های رصدی به مرور زمان جمع آوری شد. پیش تر از آن ضرورت وجود تقویم برای اداره امور چه در کشاورزی و چه در سیاست شهرها باعث شد تا تلاش شود برخی از دوره های تکرارشونده را در آسمان کشف کنیم و تقویم را بنیادگذاریم. بدین ترتیب آسمان نه تنها در کار و کسب روزمره ما نقش بازی می کرد که در آیین و اندیشه جایگاهی معنوی داشت.

قرن ها باید می گذشت که به مرور از دل آن همه تجربه رصد و ثبت رویدادهای نجوم – با تفسیرهای مختلف – الگوها و قانون مندی های پیچیده تر و پنهان تر استخراج و آشکار شود و ستاره شناسی یا رصد ستاره ها از رفتاری آیینی خود را به مرزهای دانش و علم نزدیک کند و نگاه فلسفی به آسمان جای خود را به نگاهی علمی بدهد.

تاریخ ستاره شناسی درعین حال تنها تاریخ یک شاخه علم مانند سایر شاخه ها نیست. در ستاره شناسی است که سوال های مهم و فلسفی فرصت ظهور یافته اند. پرسش هایی نظیر اینکه ما کجا زندگی می کنیم؟ آغاز جهان کجا بوده و انجام چه خواهد شد. مسیر طولانی طی شد تا به مرور پاسخگویی به این پرسش ها به جای آنکه وظیفه فلاسفه و عرفا باشد بر عهده دانشمندان قرار گیرد. وجود چنین سوال های بنیادی درباره جایگاه انسان و کیهان در این حوزه بوده است که تاریخ تحول این رشته را با تحولات عظیم اجتماعی و فرهنگی و سیاسی گره زده است. تنها در یک نمونه آنچه در دوران نو زایی و در پایان قرون وسطی اروپا اتفاق افتاد تا حد قابل توجهی مرهون تغییر دیدگاه های کیهان شناسی بود. تحولی که چندان ساده و بی خطر رخ ننمود و در دل خود محاکمه ها و حتی قربانی های فراوانی نیز به همراه داشت.

اگر مطالعه تاریخ ستاره شناسی برای همه کسانی که به دانش ستاره شناسی علاقه مندند، ضروری است برای ما ایرانیان اهمیت دو چندانی دارد. ایرانیان در دوره های مختلفی در توسعه دانش ستاره شناسی نقش ایفا کرده اند و در زندگی روزمره خود با این دانش سروکار داشته اند. اگرچه اطلاعات اندکی از ستاره شناسی در دوران باستان ایران در اختیارداریم اما نشانه های موجود در متون مقدس و در اسناد اسطوره ای همچنین برخی یافته های باستان شناسی اخیر نشان از رشد این دانش در دوران باستانی ایران دارد. از سوی دیگر پس از اسلام و ظهور تمدن اسلامی ستاره شناسی یکی از حوزه های پر رونق به شمار می رفت. حوزه ای که به واسطه اهمیت مسایل تقویم مذهبی و وجود مسایلی نظیر تعیین اوقات شرعی، تقویم قمری و امثال آن به ضرورتی جدی بدل شد که در نهایت منجر به ساخت ابزارها و توسعه رصدها شد. درباره نقشی که مسلمانان – و ایرانیان در دوره تمدن اسلامی – در رشد تاریخ ستاره شناسی بازی کرده اند بحث ها فراوان است اما به هر حال این سابقه طولانی باعث شده است تا مفاهیمی با ریشه های نجومی وارد فرهنگ عامه و روزمره ما شود. از جشن های ملی گرفته تا بازمانده باورهای اختر بینی و روش های رصدی. می توان تأثیر این توجه به آسمان در فرهنگ ها را حتی در معماری مساجد، طرح های لباس های سنتی و لالایی ها و قصه های عامه جستجو کرد.

اینک جامعه ایرانی میزبان یکی از فعال ترین و پر شورترین جامعه های نجوم آماتوری در جهان است. در بخش حرفه ای نیز عزم بلندی برای رشد و مشارکت در پیشرفت های روز علم ستاره شناسی به چشم می خورد که تلاش برای ساخت رصدخانه ملی ایران شاید یکی از نمادهای برجسته آن باشد. در این شرایط برای ایرانیان علاقه مند به ستاره شناسی و علم آشنایی با تاریخ این علم شاید مهم تر باشد. ما برای اینکه بتوانیم در دنیای امروز بتوانیم در این حوزه رشد کنیم نه تنها باید مسیر طی شده را بشناسیم که باید بتوانیم میان روش های قدیم و جدید تفاوت قائل شویم. باید متوجه شویم که چه تفاوتی در مسیر توسعه علم در زمان حال و گذشته وجود دارد و اینکه جایگاه واقعی ما در جهان و سهم ما در رشد این دانش چه بوده است تا مبادا در دام شعارزدگی های افراطی و یا تفریطی بیفتیم.

کتاب مقدمه ای بسیار کوتاه بر ستاره شناسی از مجموعه مقدمه های بسیار کوتاه انتشارات آکسفورد مانند دیگر کتاب های این مجموعه علی رغم حجم اندکش چگالی بالایی از اطلاعات دقیق را در اختیار خواننده می گذارد تا به طور سریع با رشد و تحول ستاره شناسی در جهان از آغاز تا سپیده دم آغاز عصر اختر فیزیک آشنا شود.

میخاییل هاسکین، دانش آموخته کمبریج و از استادان شناخته شده تاریخ علم در این کتاب روایت دقیق اما سریع را از تحول ستاره شناسی در برابر خواننده اش قرار می دهد که می تواند در کنار سایر منابع موجود منبع مناسبی برای شروع مطالعه تاریخ ستاره شناسی باشد. البته که بیان چنان تاریخ طولانی و پر فراز و نشیبی در این حجم میسر نیست و به همین دلیل و با توجه به ضرورت مطالعه این تاریخ است که انتشارات حکمت کار بر روی اثر بزرگ دیگری در زمینه تاریخ ستاره شناسی را آغاز کرده است که امیدوارم به زودی به مرحله انتشار برسد و در اختیار خوانندگان قرار بگیرد.
کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
شما هم می توانید گزیده انتخابی خود از کتاب را ثبت کنید.
نام و نام خانوادگی
عنوان
برگزیده
کد امنیتی
محصولات مرتبط
بازدیدهای اخیر شما