loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

خرد گفتگو: درس گفتارهای فلسفی

ناشر هرمس

نویسنده غلامحسین ابراهیمی دینانی

گردآورنده کتاب سجاد نورعلیان | پویان پروین

سال نشر : 1399

تعداد صفحات : 320

چاپ تمام شده ؛ درصورت چاپ مجدد به من اطلاع بده notify me

معرفی کتاب

خاطرم هست وقتی برای تحصیل فلسفه به دانشگاه قدم گذاشتم، کتابی را برای آشنایی با فلسفه مطالعه می کردم. نویسنده کتاب که خود فیسلوف ممتازی بود فصل دوم را با این عبارت زیبا به پایان می برد: «انسان چه بخواهد و چه نخواهد مجبور است فلسفه پردازی کند. به رغم مشکلات عظیمی که در این راه وجود دارد، فلسفه پردازی یکی از زیباترین و اصیل ترین چیزهای زندگی انسان است. هر کس که با یک فیلسوف واقعی فقط یکبار دیدار کرده باشد، همواره احساس می کند که به سوی خاطره آن دیدار کشانده می شود.» من هنگامی معنای درست این عبارت را درک کردم که در کلاس های فلسفه استاد بزرگوار، دکترغلامحسین ابراهیمی دینانی، حاضر شدم.
ایشان یکی از موفق ترین اساتید فلسفه اسلامی به شمار می آیند چراکه صاحب سبک فلسفی ویژه ای در تدریس هستند. آنجا خِرَدی بود که در کلاس درس می خروشید و طوفانی از فلسفه به پا می کرد. کلاس های ایشان بی شک یکی از بهترین تجربه های دانشجویان فلسفه است. چرا؟ زیرا کلاس استاد رستاخیز فلسفه بود. فلسفه را حی و حاضر، زنده و مجسم می شد در آنجا درک کرد. بی جهت نیست که یکی از اساتید در وصفشان گفته: «دکتر دینانی فیلسوف نیست؛ خودِ فلسفه است.» در تدریس فلسفه هیچ کلیشه ای در کار نبود. همه چیز تازه و بدیع بود. استاد از زبان فلسفه سخن می گفت. او سخنگوی فلسفه بود و فلسفه از طریق او پا به جهان می گذاشت. همه را درگیر فلسفه و فلسفه ورزی می کرد. خود ایشان نیز در همین رابطه می گویند: «در همه این سال ها که به کار تدریس فلسفه اشتغال داشته ام، همواره کوشیده ام که از روش گفتگو و پرسش و پاسخ استفاده کنم و این شیوه پسندیده را زنده نگه دارم. هیچ تردیدی وجود ندارد که این سبک و اسلوب در ذهن دانشجویان جای می گیرد و آنها نیز با اعمال همین روش، این طریقه را زنده نگه می دارند.»

آنچه این کتاب را از دیگر آثار مولف و حتی از دیگر آثار فلسفی فارسی زبان متمایز می کند، ساختار کاملا دیالوگی کتاب است؛ به این نحو که سراسر کتاب به صورت دیالوگ های استاد و دانشجویان تنظیم شده است. آثار فراوان و ارزشمندی که خود استاد به رشته تحریر درآورده اند کاملا تخصصی بوده و برای اهل فلسفه مناسب هستند. اما ایشان در گفتگوهای خود مخاطب غیرمتخصص را نیز در نظر می گیرند و به همین دلیل اینگونه مباحث برای طیف گسترده تری از افراد قابل استفاده است. پیش از این نیز کتاب های دیگری به سبک و سیاق گفتگو از دکتر دینانی منتشر شده بود، اما این اولین کتابی است که ماحصل تدریس ها و گفتگو های ایشان با دانشجویان در کلاس درس فلسفه می باشد. به همین علت افرادی که از حضور در کلاس درس استاد کامیاب نشده اند می توانند حال و هوای کلاس های ایشان را در لابه لای اوراق این کتاب حس کنند.

در این کتاب هم با بسیاری از نظریات فیلسوفان، متکلمان و عارفان مسلمان آشنا می شویم و هم می توانیم فلسفه ورزی را تجربه کنیم. لذا این اثر می تواند به عنوان کتابی مقدماتی برای آشنایی با فلسفه اسلامی مورد استفاده عموم دانشجویان و سایر علاقمندان قرار گیرد. اهمیت این مطلب وقتی روشن می شود که بدانیم متأسفانه در زمینه فلسفه و حکمت اسلامی بخاطر کم کاری و کم همتی افراد متخصص، کمبودهای زیادی وجود دارد. یکی از آن خلأهای جدی، نبود کتاب های مقدماتی خوب، مفید، مناسب و متناسب با زمانه فعلی است. امروزه کسانی که در پی آشنایی با سنت فلسفی ما باشند گزینه های چندان مناسبی پیش رو نخواهند داشت.علاوه بر اینکه امروزه به دلایل بسیار و بی شمار و از جمله ارائه ناموفق فلسفه اسلامی توسط مدعیان، نظریات عمیق و بدیع و تأملات ژرف فیلسوفان مسلمان، بی ارزش، سطحی و بی ارتباط با زمانه تلقی می شود. این در حالی است که روش و منش استاد بر این قرار گرفته است که از سنت فلسفی فرهنگ ما دفاع جانانه ای کنند و نشان دهند که فیلسوفان بزرگ سنت ما به هیچ وجه کمتر از فیلسوفان غربی نبوده و هنوز هم سخنان بسیاری برای گفتن دارند. ما نیز فراوان می توانیم از آنان بیاموزیم. بنابراین کاملا شایسته است که علاقمندان به حکمت اسلامی در این روزگار قحطی فلسفه وجود چنین کتاب هایی را بیش از پیش مغتنم بشمارند.

خرد گفتگو شامل هفت بخش است که به ترتیب عبارتند از: مقدمات فهم فلسفه، هستی شناسی، خداشناسی، جهان شناسی، انسان شناسی، عرفان و دین شناسی. همانطور که مشاهده می شود تقریبا همه زمینه های حکمت اسلامی اعم از فلسفه، کلام و عرفان مورد توجه استاد قرار گرفته اند. نکته قابل توجه این است که علاوه بر موضوعات اصلی و بنیادی همچون مباحث وجود و ماهیت، نور، وحدت و کثرت، ذات واجب الوجود، اسماء و صفات الهی، حدوث و قدم جهان ، تشخص عالم، کیفیت علم و کلام خداوند، آفرینش جهان، زمان، عالم مثال متصل و منفصل، رابطه ی نفس و بدن، جبر و اختیار، عقل و..... به مباحث بسیار جالبی همچون خیال، زبان، خودشناسی، خواب و شهود، لذت و الم، آن و لحظه، عشق و... نیز پرداخته شده است. دیگر آنکه گاهی دانشجویان در خلال بحثهای فلسفی پرسش های شخصی از استاد می پرسند و ایشان هم در کمال صداقت از خود می گویند. بی شک برای هر کسی جالب است که بداند استاد بزرگ فلسفه چه پاسخی به این پرسش ها می دهند: استاد! تابحال از فلسفه خسته شده اید؟ استاد! آیا در زندگی تان، خود را آدم موفقی می دانید؟ استاد! تابحال شده به راه خودتان شک کنید؟ همچنین گاهی در لابه لای مباحث فلسفی پندهای حکیمانه ژرفی بر زبان استاد ظاهر می شود که سخت به دل می نشیند. در اینجا نیز سخنان فلسفی و شیرین استاد بهترین پایان برای گفتار ماست:

1) دانشجو: آیا انسان می تواند (هستی بما هو هستی) را بشناسد؟
استاد: درباره هستی نمی شود بحث کرد، چون معنی اش این است که صحبت کننده جداست و هستی هم که درباره آن صحبت می کنیم جداست! حال شما کجا ایستاده اید که درباره وجود صحبت می کنید؟ در بیرون از وجود ایستاده اید و درباره آن صحبت می کنید؟ اگر چنین است، باید گفت بیرون از وجود که چیزی نیست! حتی نمی شود چیزی بیرون از وجود را در ذهن فرض کرد، چه رسد که در خارج محقق باشد. پس صحبت درباره وجود، قدری با صحبت درباره چیزهای دیگر فرق دارد. وجود، بیرونی ندارد که ما بایستیم و از بیرون به آن نگاه کنیم. ما هر کجا هستیم از شئون وجودیم. در واقع ما وقتی می توانیم درباره وجود صحبت بکنیم که با زبانِ خودِ وجود صحبت کنیم.
2) دانشجو: در مورد تقسیم نور به لنفسه و لغیره، بیشتر توضیح می دهید؟
استاد: شما خودت، خودت هستی؟
دانشجو: بله خودم، خودمم.
استاد: حال بگو ببینم، غیر از خودت ، چیزی هست؟
دانشجو: بله. غیر از من چیزهایی هست.
استاد: حال اگر خودت، خودت نبودی غیر از تو چیزی بود؟
دانشجو: نه، دیگر غیری نبود.
استاد: حالا چون خودت خودتی، غیری هست یا چون غیری هست، خودت خودتی؟
دانشجو: چون غیری هست، خودم خودمم.
استاد: حال که تو می گویی اول غیر را می فهمی، پس چه کسی آن غیر را می فهمد؟ خودت کجا بودی! تو اول خودت، خودت بوده ای و خود را می فهمیده ای، بعد غیر خودت را درک کرده ای. در این بحث هم، نور لنفسه ای هست و نور لغیره ای و وجود یا نور لنفسه، مقدم است بر وجود یا نور لغیره.
3) در مسیر دانش، خطرها و اوهام زیادی در کمین است که باید مراقب بود. این روزها دانشجویان یک کتاب را در عرض چند روز می خوانند و حتی روش هایی برای تندخوانی آموزش داده می شود که شخص هرچه سریعتر کتاب را تمام کند؛ این اشتباه است. باید کلاس هایی بگذارند برای کندخوانی که دانشجویان بر روی جمله ها تفکر کنند....قرن فست فود، بدترین زمانه هاست. زمانه ای که دانشجویان به جای تحقیق، فقط می گویند جواب این سوال چیست و قدری تحمل ندارند. می گویند: هر چه سریعتر بگو، می خواهم بروم. کجا می خواهی بروی؟
کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
شما هم می توانید گزیده انتخابی خود از کتاب را ثبت کنید.
نام و نام خانوادگی
عنوان
برگزیده
کد امنیتی
محصولات مرتبط
بازدیدهای اخیر شما