تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان مسلمان 1342 - 1357

معرفی کتاب

اهمیت نقش سیاسی ـ مبارزاتی زنان ایرانی در پیروزی انقلاب اسلامی از سویی و کمرنگ بودن این نقش در نوشته ها و آثار منتشر شده در بعد از انقلاب و ضرورت جبران این کاستی موجب شد تا تدوین یک اثر پژوهشی در راستای شناساندن فعالیت ها و مشارکت ساسی زنان در طی سال های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی ، آغاز گردد. به همین منظور بخش تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، یک طرح پژوهشی با عنوان «تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان از سال 40 تا 57» را برای تدوین انتخاب نمود. شیوه ی کار بر مبنای تحقیق میدانی، کتابخانه ای و اسنادی قرار داده شد. نخستین گام های تحقیق از طریق شیوه ی میدانی و با شناسایی زنان فعال در عرصه ی مبارزات و برقرای ارتباط برای درخواست انجام مصاحبه آغاز گردید که مشکلات خاص خود را داشت. مشکل اصلی همکاری نکردن برخی از خانم ها برای انجام مصاحبه بود، زیرا اکثرا شاغل بودند و به دلیل مشغله ی کاری و زندگی یا به خاطر یکسری ملاحظات ، مناعت طبع که احساس می کردند نقش آنها نمی توانسته چندان برجسته و مهم باشد و فروتنانه خود را تنها عضوی از سیل جمعیتی می دانستند که در جریانات انقلاب شرکت نموده بودند، از انجام مصاحبه خودداری کردند. شاید بتوانیم تازه بودن این نوع کار پژوهشی در جمع قشر زنان ، عدم شناخت و آشنایی برخی از زنان با این نوع شیوه های تحقیقاتی و یا عدم اعتماد آنها را از جمله عوامل دیگر بدانیم. بعضی از خانم ها هم ارجاع به مصاحبه های قبلی شان با مراکز و نشریات دیگر را مورد تأکید قرار دادند و از انجام مصاحبه خودداری نمودند. نیز به خاطر مشکلات موجود در شناسایی افراد، امکان برقراری ارتباط با افراد بیشتر میسر نشد و در این میان ما تنها موفق شدیم با چند تن از این خانم ها ارتباط مستقیم برقرار کنیم و به مصاحبه بپردازیم. در بخش اسناد و پرونده ها نیز تنها دست یابی به اسناد و پرونده های تعداد محدودی از خانم ها میسر شد و این کمبود و فقدان منابع و مطالب راجع به مبارزات سیاسی زنان از همان ابتدای امر، کار را با مشکل اصلی مواجه نمود، اما ضرورت تدوین این اثر، بیشتر برای راه گشایی و تبلیغ و تشویق برای انجام پژوهش های یاز این دست و جلب اعتماد و اطمینان زنان جامعه، عاملی شد برای ادامه ی کار منتها با یک شیوه ی دیگر ؛ به این ترتیب که از میان گروه های متفاوت زنان فعال سیاسی و مبارز، گروه زنان مسلمان و مذهبی را انتخاب نمودیم.چون دسترسی به این خانم ها به لحاظ زندگی در داخل شکور و اشتغال به کار آسان تر بود. آنها عمدتا در زمینه های کاری و شغلی جزو بانوان فعال جامعه هستند. دلیل مهم تر دیگرکه ما از میان گروه های متفاوت، گروه زنان مذهبی را انتخاب نمودیم، دسترسی به متن مصاحبه های این خانم ها در مراکز پژوهشی و نشریات، به ویژه بخش خاطرات مرکز اسناد انقلاب اسلامی و دفتر ادبیات انقلاب اسلامی بود که متن مصاحبه های کاملی از بانوانی که در این نوشته خاطرات آنها مورد استناد قرار گرفته داشتند. نهایتا نگارش این طرح پژوهشی را با عنوان «مبارزات سیاسی زنان مسلمان در فاصله ی سال های 42-57 » شروع کردیم. این طرح مشتمل بر پنج فصل شد که دو فصل اول ، مدخل و بستر تاریخی پژوهش حاضر را تشکیل می دهد و سه فصل دیگر که در واقع متن اصلی را تشکیل می دهد با استناد به مصاحبه ها و خاطرات خانم ها، نگاهی دارد به چگونگی و نحوه ی ورود این زنان به جریانات سیاسی کشور و چگونگی فعالیت ها و مشارکت آنان و مشکلات موجود در این زمینه، از جمله بازداشت و زندانی شدن آنها.