جدال خاطرات: نقدی بر خاطرات چپ در ایران

معرفی کتاب

حوادث و وقایع گسترده ای در تاریخ معاصر ایران روی داده است و ثبت و تدوین این حوادث از نگاه بازیگران و شاهدان آن در قالب خاطرات، که مدعی اند گزارش دست اولی از هر حادثه به دست می دهند، از اهمیت بسزایی برخوردار است. نوشتن خاطرات در اصل با هدف انتقال تجربه های نویسندگان آن به نسل جدید صورت می گیرد و خواه ناخواه حاوی درس ها و پیام هایی برای نسل های بعدی است و در این راستا تا اندازه ای کاستی های آثار دیگر را در روشن شدن زوایای تاریک و مبهم تاریخ این دوران آشکار می سازد. گرچه خاطرات به تنهایی نمی توانند اساس و پایه ی شناخت تاریخی محسوب شوند اما از ارکان اساسی آن به شمار می روند و نمی توان آن را نادیده گرفت.از سوی دیگر اقبال جامعه ی ایران به مطالعه ی تاریخ معاصر ایران و مخصوصاً خاطرات، نشانگر آن است که هموطنان ما به دنبال یافتن بی واسطه ی ریشه ها و علل حوادث این دوره هستند. انتشار روزافزون تحقیقات تاریخی و همچنین انتشار گسترده ی خاطرات فعالان سیاسی و اجتماعی در دهه های اخیر، گواهی بر این علاقه ی وصف ناپذیر و تلاش جامعه ی ایران در شناختن همه جانبه ی گذشته ی خود و تجربه اندوزی از آن است.گستردگی و تنوع خاطرات و همچنین اعمال نگرش ها و سلیقه های شخصی و گروهی نویسندگان، باعث شده تا انبوه خاطرات با نگرش های متفاوت نوشته شود. زیرا خاطرات از یک طرف تجربه های شخصی و از سوی دیگر یکسونگری ها و علایق نویسندگان آن را نشان می دهد. وابستگی های عقیدتی و سازمانی هم، مانند نگرش های شخصی، نقشی مهم و تعیین کننده بر نگرش نویسنده ی خاطرات دارد. اعضای حزب توده با نگارش گسترده ی خاطرات خود نمونه ی جالب این نگرش ها را در نوشته هایشان به نمایش گذاشته اند که در آن می توان علاوه بر خصوصیات عمومی خاطرات، ویژگی های خاصی از جمله هتاکی، تضاد عقیدتی، تسویه حساب شخصی و گروهی و صفات دیگری از این قبیل را سراغ گرفت. وجود این ویژگی ها در اغلب خاطرات مذکور باعث شد که پژوهش حاضر با نگاهی نقادانه به بررسی خاطرات اعضای سابق حزب توده پرداخته و ویژگی ها، مشخصات و روح کلی حاکم بر آنها را با ارائه ی مصادیق آشکار سازد.