بررسی حقوقی مسئله ی هسته ای ایران

معرفی کتاب

بررسی تاریخ تحولات بین الملل نشان می دهد که علی رغم برتری و پیش دستی کشورهای بزرگ در تأمین منافع و آمال استعماری خود در لابه لای معاهدات و اسناد بین المللی، تلاش های کشورهای مستضعف خواه در قالب تلاش های گروهی و چه انفرادی از نتیجه و دستاورد خالی نبوده است. تصویب میثاق های بین المللی، حقوق اقتصادی و سایر تحولات دهه ی 60 و 70 و موقعیت کشورهای غیرمتعهد، تا حدودی پیشرفت های کشورهای مستضعف را نمایان کرد؛ پیشرفت هایی که چندان به مذاق قدرت های استکباری خوش نیامد.

پرونده ی هسته ای ملت ایران که نماد دیگری از ایستادگی و صلابت انقلابی این مردم است، از ابعاد مختلف حائز اهمیت و قابل بررسی است: تلاش های خستگی ناپذیر دانشمندان هسته ای جوان ایران، همت و کیاست سیاستمداران، ایستادگی و صبر مؤمنانه ی ملت ایران در برابر تحریم ها و تهدیدها و... صفحات تاریخ انقلاب را از صلابت و شور مؤمنانه لبریز کرده است.

با توجه به ضرورت و جایگاهی که انرژی هسته ای برای کشورمان داشته است، به خصوص اینکه یکی از وسایل مهم تحقق چشم انداز بیست ساله ی نظام می باشد و با عنایت به نوع برخورد مجامع رسمی بین المللی، از جمله آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل با پرونده ی هسته ای ایران، در این تحقیق برآنیم تا رفتار ایران را در مورد فعالیت های هسته ای خود بر اساس اصول کلی حقوقی، معاهدات بین المللی، منشور سازمان ملل متحد، اصل عدالت و انصاف و به خصوص اساسنامه ی آژانس انرژی اتمی و معاهده ی (NPT) مورد نقد و تحلیل قرار دهیم تا با اثبات حقانیت آن، چرایی مقاومت و ایستادگی خود را مشخص و آن را تداوم ببخشیم. از آنجا که یکی از دلایل نوع برخورد قدرت های هسته ای با مسئله ی هسته ای ایران به چرایی و چگونگی تشکیل سازمان ها و نهادها و همچنین مفاد قوانین و مقررات تصویب شده در این زمینه برمی گردد.

در بخش اول این نوشتار به نقد و بررسی شکل گیری این مقررات و همچنین اهداف و ویژگی های آن پرداخته ایم تا علاوه بر آشکار نمودن نیت کشورهای غربی در این خصوص، حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران و به تبع آن نحوه ی تعامل ایران با این سازمان ها و پیمان ها در این بین مشخص شود.
همچنین با توجه به اینکه «حقوق بین الملل به دلیل صبغه ی سیاسیِ مبنایِ شکل گیری آن به سختی می تواند بی توجه به مسائل سیاسی رشد و نمو یابد» و به خصوص اینکه در مورد پرونده ی هسته ای ایران، کشورهای غربی از ابعاد حقوقی آن کاسته و بیشتر مسائل سیاسی را در آن دخیل کرده اند.

در بخش دوم، فعالیت های هسته ای ایران و شکل گیری پرونده ی آن در همین فضا، ضرورت دانش هسته ای برای ایران و نقش و اهدافی که کشورهای تأثیرگذار در این پرونده داشته اند، مورد ارزیابی قرار می گیرد.

در بخش سوم نیز به طور خاص به مسائل حقوقی مربوط به پرونده ی هسته ای ایران در تعامل با آژانس، کشورهای اروپایی و شورای امنیت پرداخته تا مباحث تصویب شده در قطعنامه های شورای حکام علیه ایران از جمله الزام ایران به تصویب پروتکل و مشروعیت ارجاع پرونده ی هسته ای ایران به شورای امنیت و در ادامه قطعنامه های شورای امنیت، مورد تحلیل واقع گردند.