کتاب اسکیس

معرفی کتاب

این مجموعه مشتمل است بر کاریکاتورهایی بدون شرح اثر "مسعود فقیر" که دربردارنده مضامین اجتماعی است.

این کتاب کلکسیونی سرشار از اتودها و طرح های اولیه و منشرنشده 90 نفر از طراحان، کاریکاتوریست حرفه ای و تعدادی از تصویرگران ایران می باشد.

مقدمه کتاب توسط دکتر جان لنت یکی از منتقدان بزرگ هنر کمیک نوشته شده است. جان لنت در بخشی از مقدمه ضمن تقدیر از پدیدآورندگان این مجموعه ی با ارزش تاکید کرده که این ایده باید در سایر نقاط دنیا هم مورد تقلید قرار بگیرد.
این کتاب به کوشش و مدیریت هنری سیدحسن موسی زاده (گرافیست معاصر) به انجام رسیده است.

در یک فرآیند هنری چیزی مهمتر از اسکیس­ های ابتدایی نیست. اما با وجود اهمیتش دراکثر اوقات این بخش از فرآیند فراموش می­گردد و شاید با رشد جریان دسترسی به منابع حاضر و آماده مانند استفاده از کامپیوتر در هنرهای نوشتاری این بخش هم به سرعت ناپدید شود. اسکیس زدن در حقیقت یک بخش خلاق است. یک نقطه آغازین، جایی که صحنه­ ها برای استفاده­ های بعدی درست مثل منابع قابل جایگزین برای حافظه تصویری ثبت می­ گردند، جایی که ایده­ های داستانی قابل تصور می­شوند، و جایی که شخصیت­ها با حرکات و حالت­های بیانی گوناگون خود شکل می­گیرند. مایلم از اسکیس به عنوان مرحله­ ای برای گرم کردن مغز و دست هنرمند یاد کنم؛ اسکیس زدن برای یک هنرمند به مثابه نوشتن اولین جملات روی کاغذ برای یک رمان­ نویس است و تفکری عمیق پیرامون خلق یک مقدمه برای یک روزنامه­ نگار.

همه هنرمندان تلاش می­کنند که کارشان را با چیزی مثل اسکیس آغاز نمایند، به عنوان مثال یک هنرمند معمار کارش را با نقشه و اوزالید آغاز می­کند و یک فیلمساز با استوری بورد. این نکته بسیار جالب است که فیلمسازان بنام دنیا، مثل «فدریکو فلینی» ایتالیایی و «ساتیا جیت رای» هندی، ناگزیر خود یک اسکیس زن، طراح و یا حتی کارتونیست بوده­­اند.

اسکیس زدن کاری سخت اما مفرح است و سالهاست منجر به ابداعاتی در زمینه هنر طراحی شده. شیوه طراحی خط خطی استاد سوئیسی «رادلف تاپفر» و مشاهده دقیق آنچه که پیرامونش رخ می­داده منجر به ابداع کمیک استریپ مدرن و نوشتن اثر معروف او «آزمایش قیافه­ شناسی» شد. به همین نحو بود که در حدود سال 1600 میلادی «آگوستینو کاراچی» طنز تبدیل چهره انسان به یک حیوان را ابداع نمود.

خوشبختانه بعد از سالها اتودهای بعضی از هنرمندان باقی مانده که از میان آنها می­توان شاهکارهایی را بدست آورد. برای تحلیل این موضوع می­توانیم از «1495» (Grotesque Heads) اثر لئوناردو داوینچی، کاریکاتورهای کاراچی (1600) که پیش از این از آن نام بردیم.

همچنین «اتودهایی از زندگی» اثر هوکوسای یا همان مانگاهای هوکوسای (1814 1878( نام ببریم

هر چهار هنرمند جزو اولین تجربه ­کنندگان هنر طنز شناخته می­شوند، اما هوکوسای احتمالا کمی بیشتر چرا که واژه مدرن ژاپنی برای طنز (مانگا) بوسیله او بوجود آمده. هوکوسای هنرمند سازنده کلیشه و مهرهای چوبی بود که در تمام صفحات کتاب 15 جلدیش تصاویری از انسانها با شغلها و پزهای متنوع آمیخته به طنز را گنجاند.

کتاب اتودهای او بمانند نمونه­ های اروپایی پیشینش خصوصا نمونه­های میان قرن 16 تا 19، به عنوان کتاب الگوی آموزشی مورد استفاده قرار می ­گرفت. از میان نمونه­های اروپایی می­توان به کتاب «Constructions» اثر «ویلارد – د – هونکورت» (1235). کتاب الگوی «هینریش ووتر» (1538)، کتاب «روش­های صحیح طراحی تمامی اعضا بدن انسان» اثر «ادواردو فیالتی» شامل مجموعه­ هایی از طراحی جزئیات که هر صفحه بر یک عضو مثل چشم، گوش و غیر تاکید دارد، اشاره کرد.

بر این اساس هدف اسکیس و طراحی چه می ­تواند باشد؟ اسکیس­ ها به عنوان طراحی، الگو یا نمودار هنرمند به کار برده می­ شوند تا به درک بیننده از آفرینش یک اثر هنری کمک نمایند. در نتیجه بیننده آنچه که در کار نهایی کم شده یا تصحیح شده و همچنین پیشرفت یک ایده، کشیده شدن آن و تبدیل آن به یک طرح اصلی یا کار نهایی را مشاهده می­کند. اسکیس ­ها گهگاه در خلال آزمایش شدنشان باعث جرقه خوردن ابداعی در زمینه کشیدن کارتون می­ شوند. گاه به عنوان یک راهنما برای کمک رساندن به سایر هنرمندان مورد استفاده قرار می­گیرند و در موارد نادر به خودی خود به یک شاهکار تبدیل می­گردند. بارها اسکیس ­ها به شکل منابع فوق ­العاده سودآوری استفاده می­ شوند بطوریکه توسط بسیاری از کارتونیست­های آمریکایی و اروپایی در کتاب­های اسکیس جمع­ آوری می­شوند و به فروش همگانی می­رسند.

پدیدآورندگان این کتاب ارزشمند در جریان کنار هم آوردن بیش از 3000 اسکیس و طرح اولیه از کارتونیستها و تصویرسازان ایرانی بسیار باهوش و خلاق عمل کرده­ اند. چرا که این هنرمندان صاحب اثر در این کتاب به دفعات در گردهمایی­ های طنز هنر حضور داشته­ اند، بنابراین دیدن چگونگی شکل گرفتن یک اثر می­ تواند برای بیننده بسیار آموزنده و جذاب باشد. ایده کنار هم آوردن اسکیس کارتونیست­ها و تصویرسازان یک ملیت بسیار بی­ نظیر است و می­ بایست در نقاط دیگر دنیا هم مورد تقلید قرار گیرد. مدیر هنری این پروژه، سیدحسن موسی ­زاده و تمامی کسانی که در شکل ­گیری کتاب اسکیس شرکت داشتند برای خلق این مجموعه بسیار ارزشمند شایسته تقدیر می­باشند.
مطلب بالا مقدمه کتاب اسکیس است که پروفسور جان لنت محقق برجسته آمریکایی در دیباچه این کتاب نگاشته است.