مباحثی در کلام جدید

معرفی کتاب

در باب «کلام جدید» که برخی ها ترجیح می دهند «کلام جدید» را «مسائل جدید کلامی» بنامند، کما بیش آثاری به زبان فارسی انتشار یافته است، اما همچنان می باید بر مجموعه آثار مکتوب این رشته افزوده شود تا هر چه بیشتر گستره، اهمیت، محتوا، مبانی، روش ها، و سرانجام جایگاه آن در منظومه معارف بشری روشن گردد.

اثر حاضر نیز مشتمل است بر پاره ای از مهم ترین مباحث کلام جدید که به قلم گروهی از محققان به نگارش در آمده است. چیستی و گستره کلام جدید نوشته دکتر علی شیروانی، تعریف دین نوشته دکتر علی شیروانی، خاستگاه دین، نوشته دکتر حسن یوسفیان، زبان دین، نوشته دکتر منصور نصیری، عقل و دین، نوشته دکتر علیرضا کرمانی، علم و دین، نوشته سید لطف الله جلالی حسینی، ایمان: گوهر دین، نوشته مصطفی آزادیان، اخلاق و دین، نوشته دکتر احمد دبیری، معنویت مدرن و دین، نوشته دکتر محمد جعفری، کثرت گرایی و دین، نوشته دکتر ابوالفضل روحی ، تاریخمندی فهم متون دین، نوشته علی معموری معجزه نوشته محمد کریمی و مسئله شرّنوشته دکتر سید علی اکبر حسینی قلعه بهمن عناوین فصل های سیزده گانه این کتاب هستند.

اهتمام پدید آورندگان بر این بوده است که مطالب مطرح شده از اختصاص داشتن به فضای مسیحی غربی آن خارج گردد و ناظر به مسائل اسلامی بومی نیز باشد.

علوم سه گانه اسلامی، ابعاد سه گانه آدمی، تعریف علم کلام، موضوع علم کلام، فایده علم کلام، گستره علم کلام، تحول در علم کلام، جایگاه تعریف دین در کلام، ضرورت تعریف دین، دین متحقق و دین آرمانی، تأثیر پیش فرض ها در تعریف دین، روان شناسی دین، جامعه شناسی دین، دیدگاه های گوناگون درباره منشأ دین، نا آگاهی از علل واقعی پدیده ها، مراحل تحول اندیشه بشری، عقده های روانی، از خود بیگانگی، تمایل به حفظ انسجام اجتماعی، وحی، عقل و فطرت، خداشناسی و خداگرایی فطری، معناداری گزاره های دینی، تحقیق پذیری اخروی، نقد دیدگاه پوزیتیویست ها، نظریه های معنا، نظریه مصداقی، نظریه تصویری، نظریه رفتاری، نظریه کاربردی، نظریه تصویر ذهنی، معنا شناسی گزاره های دین، نظریه ابراز احساسات، نظریه نمادگرایی، نظریه ایینی، نظریه اسطوره ای، نظریه کاربرذی، نظریه حمل تمثیلی، نظریه اشتراک معنوی و حمل تشکیکی، هرمنوتیک و تاریخ مندی فهم، دیدگاه های جزم گرایانه فرا تاریخی، دیدگاه نسبی گرایی تاریخی، تعریف دین، تعریف عقل، نسبت عقل و دین، ایمان گرایی و نقد آن، عقل گرایی افراطی و نقد آن، عقل گرایی اعتدالی، از جمله موضوعات و مباحث مطرح شده در این کتاب هستند.

اهمیت بحث علم و دین، پیشینه مبحث علم و دین، علم و دین در مغرب زمین، علم و دین در جهان اسلام، تمایز علم و دین، تعامل علم و دین، علم دینی، امکان علم دینی، تعریف دین و اخلاق، وابستگی و نیازمندی اخلاق به دین، نتایج نظریه امر الهی، نگاهی به برخی عوامل تأثیرگذار در پذیرش نظریه امر الهی، وابستگی عقلانیت اخلاق به دین، وابستگی دین به اخلاق، آیا دین، ضد اخلاقی است؟ دین و اخلاق کاربردی، چیستی معنویت، ویژگی های معنویت، ویژگی های ارادی- رفتاری، ویژگی های روشس، نسبت معنویت و ادیان، ضرورت و خاستگاه معنویت، نقد معنویت، عقلانیت دین، برهان پذیری آموزه های دین، شکاکیت، حقانیت یک یا چند دین، شمول گرایی، کثرت گرایی دینی، انگیزه های گرایش به پلورالیسم، نجات و رستگاری، تعامل با پیروان ادیان دیگر، احتمال اهل کتاب، حقیقت ایمان، ایمان در نگاه اندیشمندان مسلمان، ایمان از سنخ عمل و فرمانبرداری، ایمان از سنخ معرفت و آگاهی، ایمان از سنخ اقرار زبانی، ایمان از سنخ اقرار زبانی و تصدیق قلبی، ایمان در قرآن ازجمله مباحثی است که نویسنده در این اثر به آنها پرداخته است.

مراتب و ویژگی های ایمان، اختیاری بودن ایمان، قلبی بودن ایمان، رابطه ایمان با مقولات دیگر، ایمان و عمل، آرامش و اطمینان قلبی، آزادگی، اخلاق و معنویت، چیستی معجزه، معنای معجزه در اسلام، شرایط و اقسام معجزه، چرایی معجزه، دلالت معجزه بر نبوت، راه شناخت معجزه، معجزات پیامبر اسلام، راز ناتوانی تحدی به قرآن، ماهیت و چیستی شر، تعریف مفهومی شر، شر چالشی رودرروی خداباوری، انکار وجود خدا، انکار قدرت مطلق، انکار خیر خواهی، انکار علم مطلق، گناه انسان موجب بروز شرور عالم است(نظریه عدل الهی آگوستین) جبران آفات شرور عالم در جهان آخرت، تفاوت دفاعیه و نظریه عدل الهی، مسأله منطقی شر از دیگر موضوعات و مباحث مطرح شده دیگر این کتاب هستند.