نمایش های ایرانی - جلد ششم: نمایش های جنگ و دفاع مقدس

کتاب حاضر، جلد ششم از مجموعه هفت جلدی نمایش های ایرانی اسن که به مبحث نمایش های جنگ و دفاع مقدس می پردازد.

در این کتاب، ابتدا منشأ پیدایش جنگ، نمایش در قرون وسطی و تأثیر جنگ بر آن، نمایش در فرانسه، آلمان، چین و روسیه، و تأثیر جنگ بر آن آورده می شود. سپس به دفاع مقدس در اسطوره های ایرانی (رستم و اسفندیار، آرش کمانگیر، درخت آسوریک، اسطوره رستم و سهراب و...) می پردازد.

بشر قرن ها پیش از اینکه با هنر نمایش آشنا شود، جنگ را می شناخته و به گونه های مختلف نفرت خود را از این پدیده، اعلام داشته است. پس از شکل گیری هنر نمایش هم هنرمندان همواره کوشیده اند تا با بهره گیری از هنر تاثیرگذار نمایش، جنگ را هنرمندانه تقبیح کنند. عاشورپور در پنج جلد اول مجموعه اش پس از بررسی موشکافانه لایه های تاریخ و شناسایی نمایش های ایرانی چون کیش زروان، تعزیه، مزدایسنا و نقالی، جلد ششم کتابش را به نمایش های جنگی و دفاع مقدس اختصاص داده است. عاشورپور مثل پنج جلد قبلی کتابش روایت داستان گونه ای را برای ارایه پژوهشش در نظر گرفته و برای بررسی دقیق نمایش های دفاع مقدس ابتدا از اولین نمایش جنگی دنیا (نوشته اشیل) که اتفاقا درباره جنگ ایران و یونان بوده، می گوید.

عاشورپور در ادامه تحلیل نمایش های جنگی ایران، روایت هایی اساطیری و حکایت هایش را بازخوانی می کند. او با روایت اسطوره هایی چون رستم و اسفندیار و آرش کمان گیر مخاطبش را قانع می کند که مبارزه بین حق و باطل و خیر و شر نبردی ازلی و ابدی بوده و هست. او از این دریچه این حقیقت را بیان می کند که مبارزه قهرمانانه ملت در برابر تجاوز اهریمنان و دفاع آنان برای جان و مال و ناموسشان، امری مقدس و آسمانی است.

اما نویسنده با روایت آنچه که بر نمایش های جنگی ایران از ابتدای شکل گیری تاکنون گذشته، قصد این را دارد که سبب کم جانی و بی روحی حاکم بر جریان تئاتر دفاع مقدس را جویا شود. او در ادامه این نکته را گوشزد می کند که قهرمانان ملی و اسطوره ای ایران پیش از اینکه در متون تاریخی و اسطوره ای مان ثبت شوند، در سینه زلال مردم جاودانگی یافتند.

عاشور پور در فصل آخر کتابش با طرح پرسش هایی چون : چرا و چگونه تماشاگر امروز تئاتر نمایش های دینی و بعضا دفاع مقدس را نسبت به سایر موضوعات روز بر نمی تابد یا اشتیاق کمتری نشان می دهد؟ ، چراغی را فراسوی علاقه مندان تئاتر دفاع مقدس روشن می کند و با نقد این گونه تئاتری کشور راه کارهایی را برای رونق گرفتن تئاتر جنگ و دفاع مقدس ارایه می دهد.