کوفیان

معرفی کتاب

این نمایشنامه در واقع نگاهی است به زندگی و حرکت مسلم بن عقیل برای بیعت گرفتن از کوفیان. مختار و دیگر سرداران از قبل از عاشورا و در جریان بیعت گرفتن مسلم حضور داشته اند وکمک می کردند؛ اما ماجرای قیام مختار بعد از واقعه عاشورا بوده است. در این داستان وقایع فرعی زیادی است که قابل پرداخت است؛ مثل روز حرکت امام و یارانش به سوی کوفه یا حرکت مسلم. بیشتر سعی کرده ام تا این وقایع را با زبان نمایش روایت کنم. نمایشنامه با تمام عناصری که در تئاتر شرقی وجود دارد، نوشته شده است. بخش عمد ه ای از نمایش با تاریخ منطبق است و بخشی هم تخیلی است. در این اثر به طور کلی شخصیت پردازی مورد توجه بوده است و سعی شده داستان و شخصیت ها برای مخاطب ملموس و قابل درک و باور باشد. نویسنده ها اغلب تلاش می کنند قداست شخصیت ها را از بین نبرند و این در حالی است که شخصیت ها باید قابل هضم باشد.

حسن باستانی در نمایشنامه کوفیان، نگاهی دوباره می اندازد به ورود مسلم بن عقیل به کوفه و چگونگی برخورد کوفیان با او. تاکنون فیلم ها، سریال ها و نمایش های زیادی را درباره این مقطع تاریخی دیده ایم و روایت این اتفاق تلخ تاریخ اسلام را به گونه های مختلف شاهد بوده ایم، اما باستانی در این اثر با آگاهی از این موضوع، به سراغ شخصیت های تاریخی رفته که کمتر مورد توجه بوده اند.

نویسنده در این اثر با کلیشه ها و تکرارهایی که اغلب در این آثار وجود دارند، آشنا بوده و سعی کرده با رویکردی متفاوت، داستان مسلم بن عقیل را روایت کند. به همین خاطر شخصیت های نمایشنامه اش اصلاً سیاه سیاه و یا سفید سفید نیستند. او نقاط ضعف و قدرت هریک از شخصیت ها را مورد نظر قرار داده و توانسته به شخصیت های تاریخی جلوه ای ملموس تر و واقعی تر بدهد. به عنوان نمونه، او با لحن و پرداختی که داشته توانسته تا قداست آسمانی بیش از حد و اغراق شده شخصیت مسلم را ـ که اغلب در آثار مشابه شاهد آن بودیم ـ کمی متفاوت تر و نزدیکتر به تاریخ و واقعیت نشانه دهد.

اما نکته اصلی این نمایشنامه، مربوط به استفاده عناصر تعزیه در متن می شود. باستانی حرکتی نو انجام داده و توانسته با استفاده از موتیف ها و ویژگی های تعزیه، قالب متداول در نمایشنامه های مذهبی را بشکند.