وقتی سایه ها سنگ می شوند (نقد شعر)

معرفی کتاب

کتاب حاضر، مجموعه ای از مقالات ابراهیمی شاهد است که در نقد شعر کودک نوشته شده است که قبلا ً در مجله گلبانگ، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چاپ شده و اکنون به صورت کتابی درآمده است. کتاب حاضر از ده بخش به وجود آمده که بخش اول به نقد شعر کودک و چگونگی پرداخت به شعر کودک و نوجوان اختصاص یافته است. شعر نوجوان بیمار است که به ضعفهای اشاره دارد که دامن گیر شعر امروز نوجوان است.

نه پرداختن به قالبهای ملموس که برای کودکان و نوجوان قابل دریافت و حفظ کردن است و استفاده های ناآشنا از شعر سپید که ذهن کودکان را به ایهام کجی وامی دارد. لحظه های حسی در شعر نوجوان که بیشتر به حوزه هایی اشاره دارد که ذهن کودکان به صورت تقلیدی یا انتزاعی دریافت می دارند و شاعر کودکان باید به آن توجه داشته باشند. شاعر در لحظه سرودن شعرش، نام اشیاء که مسئله مهمی در شعر کودکان است، یعنی کودکان به چیزهایی توجه دارند که حس می کنند و یا در شعر و داستانهای تخیلی شنیده اند لذا شاعر کودکان و نوجوان باید به اسم اشیاء اشاره کند که برای کودکان قابل فهم باشد.

لذا نمی توان برای کودکان از نامهایی در شعر اشاره کرد که در فضای ملموس کودکان جا ندارد و بیشتر مال بزرگ سالان است، قالب در شعر کودکان و نوجوانان اشاره ای مهمی دیگر کتاب است که در شعر کودکان و نوجوانان باید مورد توجه قرار گیرد، به ویژه در شعر فارسی که بر روایی و وزن استوار بوده اند لذا باید وزنی را و قالبی را اختیار کرد که برای کودکان و نوجوانان آسان و با پیشینه ای ذهنی همراه باشد. در بخش هفتم که به سراینده شعر و خوانندة شعر اشاره نموده، وانمود این مسئله است که مهم ترین چیز در شعر کودکان و نوجوانان مخاطب شناسی است، زیرا گاها ً برای کودکان شعری سروده می شود که با فهم آنان قابل درک نیست و بزرگ سالان در حوزه چنین فضایی قرار می گیرد لذا لازم است سراینده شعر کودکان و نوجوانان ضمن شناخت شعر کودکان به مخاطب انبوه نیز توجه داشته باشد.

منطق کودکانه در شعر یکی از ضروریات شعر کودکان و نوجوانان است. زیرا کودکان منطق خاص خود را می خواهد که در بزرگسالان نمی توان جست وجو کرد. منطق کودکانه فضای کودکانه و فلسفه کودکانه می خواهد. حس آمیزی در شعر کودکان و نوجوانان از بحث مهم کتاب حاضر است، که در آن به فضای حسی و بیرونی کودکان و دنیای آنان توجه شده است. زیرا نمی توان شعری گفت که حس آمیزی فضای ذهنی و پیرامونی کودکان در آن جای نداشته باشد. بخش دهم کتاب که آخرین بخش آن است، رستگاری در شعر کودکان است که بحث است ضروری برای کسانی که برای کودکان شعر می گویند و چگونگی دستیابی آنان در شناخت مخاطب و سرایش شعر کودکانه.