داوری جدال های معرفت شناختی

معرفی کتاب

کتاب پیش رو به تحلیل نقدهای کلامی منتقدان مسلمان به ساختار معرفت شناسی فیلسوفان مسلمان می پردازد تا بتواند از خلال تحلیل ها و تضارب آراء و همچنین با توجه به مبانی دینی در جهت انسجام ساختار آن و عمق بخشیدن به هویّت دینی آن عمل نماید تا بدین وسیله راه را برای دست یابی به معرفت شناسی بایسته هموار نماید، یعنی دستگاه معرفتی کارآمدی که بتواند در همۀ عرصه­های لازم اعم از عقلی، تجربی، دینی و عقل موهبتی حضوری مؤثر داشته باشد به عبارت دیگر فراگیر و روز آمد بوده و در ابواب خود با معضل جدی از طرف منتقدان روبرو نباشد. مباحث این نوشتار در ده فصل سامان یافته است در فصل نخست به شناخت برخی از مفاهیم دخیل در موضوع پرداخته شده است. فصل دوم مربوط به ارزیابی انتقادات به چیستی معرفت حقیقی است که بعد از بیان نقاط قوت و ضعف طرفین نزاع روشن گشت در کل مبانی نظرات مکتب در این باب قابل خدشه می­باشد. فصل سوم به ارزیابی انتقادات پیرامون تقسیمات علم می­پردازد و انتقاد­های مکتب تفکیک و اهل حدیث مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم انتقادات فرآیند درک در فلسفه مورد توجه قرار گرفته است که ضمن بررسی انتقادات مکتب تفکیک و اشاعره داوری منصفانه­ای بین نظرات ایشان صورت پذیرفته است. فصل پنجم بحث از ارزیابی انتقادات به امکان معرفت به حقیقت است که انتقادات اشاعره، ظاهر گرایان، عرفا و مکتب تفکیک پیرامون عدم دست یابی مبانی فلسفی به حقیقت معرفت مورد بررسی قرار گرفته است. فصل ششم دربارۀ ارزیابی انتقادات به منابع معرفت است، در آنجا چند منبع معرفتی مورد توجه فلاسفه و بخصوص حکمت متعالیه و انتقادات منتقدان پیرامون آنها مورد بررسی قرار گرفته است. فصل هفتم بحث از ارزیابی انتقادات پیرامون ابزار معرفت را دربر دارد که ضمن تبین نظرات فلاسفۀ مشاء، اشراق و حکمت متعالیه؛ انتقادت نحویین، اشاعره، عرفا، اهل حدیث، اخباری­ها و مکتب تفکیک مورد بررسی قرار گرفته است. فصل هشتم از ارزیابی انتقادات به کارکرد معرفت فلسفی پرده برمی­دارد این فصل که معرکۀ آراء بسیاری می­باشد و می­توان آن را جزء مباحث کلیدی تحقیق به حساب آورد ابتدا نظر فلاسفه مطرح گردیده و در ادامه نظر متکلیمن شیعه، اصولیین شیعه، انتقاد اشاعره، اهل حدیث، اخباری­ها، عرفا، مکتب تفکیک مورد بررسی و داوری قرار گرفته است. در فصل نهم بحث از ارزیابی انتقادات به ارزش معرفت فلسفی می­باشد در آنجا انتقادات به نظریۀ مطابقت و معیار کشف مطابقت با واقع مورد بررسی و دقت قرار گرفته است. در فصل آخر نیز انتقادات منتقدان به شرایط و موانع معرفت از دیدگاه فلاسفه مورد بررسی واقع شده و نظرات مکتب تفکیک، اهل حدیث، اخباری­ها و اهل عرفان در مانع حقیقت بودن معارف فلسفی، بررسی و داوری شده است.