تاریخچه مکاتب تفسیری و هرمنوتیکی کتاب مقدس

یکی از مباحث چالش زا در عرصه دین پژوهی، روش تفسیر متون دینی است. این موضوع عمری به طول تاریخ ادیان و فراز و فرودی فراوان دارد. شرایط فکری سدۀ بیستم نگاهی ویژه و سیمایی تازه به مباحث سنتی بخشیده و ابهاماتی را فراروی دین پژوهان نهاده است. کتاب تاریخچه مکاتب تفسیری و هرمنوتیکی کتاب مقدس، بیان سرگذشت فراز و فرودهای فهم عهدین و روند شکل گیری روش های عمدۀ تفسیری آن هاست. ضمن مرور تاریخی، مؤلفان در پی پاسخ به این پرسش ها هستند: چه شرایط محیطی و فرهنگی انجیل نویسان و مفسرین را تحت تأثیر قرار داده و به کاربست روش های گوناگون تفسیری منجر شده است؟ این شیوه ها از چه کانال هایی پدید آمده اند و از چه رهگذری وارد کلیسا شده اند؟ مؤلفان مکشوف می سازند که راهکارهای تفسیری به سه نوع قابل تقسیمند: برخی بدون هیچ گونه تغییری از منابع دیگری اخذ شده، در پاره ای موارد تغییراتی اعمال شده و گاه روش های کاملاً جدیدی ابداع شده اند. کتاب حاضر تأکید ویژه ای بر دوران اولیه و سازندۀ زندگی کلیسا دارد زیرا آن را بنیان و خاستگاه بسیاری از تحولات بعدی در مسیر تفسیر می داند و لذا جمع کثیری از مفسرین بعدی مدعی بازگشت به روش های کلیسای اولیه بوده اند. مؤلفان درصدد شمول پژوهش خویش در تمام مراحل تاریخ کلیسا نبوده اند، بلکه عطف توجه به دوران هایی داشته اند که شاهد تحولاتی شگرف و نوین در رهگذر تفسیر کتاب مقدس بوده است. کتاب تاریخچه مکاتب تفسیری و هرمنوتیکی کتاب مقدس مشتمل بر سه بخش می باشد: بخش اول: فصل یکم: مقدمه؛ فصل دوم: عیسی و عهد قدیم؛ فصل سوم: پولس و عهد قدیم؛ فصل چهارم: عهد قدیم در جدید؛ فصل پنجم: کتاب مقدس در قرن دوم؛ فصل ششم: مکتب اسکندریه؛ فصل هفتم: مکتب انطاکیه؛ فصل هشتم: تفسیر معتبر؛ فصل نهم: تورات در قرون وسطا؛ فصل دهم: کتاب مقدس و نهضت اصلاح طلبی کلیسایی؛ فصل یازدهم: ظهور عقل گرایی؛ فصل دوازدهم: قرن نوزدهم؛ فصل سیزدهم: مدرنیزم و کاتولیک رم؛ فصل چهاردهم: تفسیر پروتستان مدرن؛ فصل پانزدهم: تفسیر کتاب مقدس بخش دوم: فصل شانزدهم: تفسیر کتاب مقدس و نظریۀ تفسیر؛ فصل هفدهم: تفسیر کلامی کتاب مقدس؛ فصل هجدهم: تفسیر کلامی کتب مقدس در کلیسا بخش سوم: تفاوت قرآن و عهدین در رویکردهای عمدۀ تفسیری