ایران آینده به سوی الگویی مردم شناختی برای ابرقدرتی ایران

معرفی کتاب

این اثر به دنبال یافتن الگویی مردم شناختی برای آینده ایران و مسیر پیشرفت آن است تا شاید افقی را برای آینده نگری علوم اجتماعی ایران و مردم شناسی بگشاید و دانشجویان مردم شناسی را بر آن دارد دست همت بالا بزنند و مستقیم یا غیر مستقیم به این بحث بپردازند و برای رشد زندگی ایرانی ها، تلاش کنند.

دکتر فیاض در بخشی از مقدمه خود، درباره هدف از به وجود آمدن علم جامعه شناسی می نویسد: «مردم شناسی، علم مطالعه غیر غرب برای غربی ها بود و جامعه شناسی مطالعه غربی برای غربی ها. مردم شناسی برای غربی ها، مطالعه جامعه غربی با توجه به جامعه غیرغربی بود؛ به این معنا که برای فهم شیء به ضد آن پناه می بردند و سعی می کردند که جامعه غربی را با توجه به جامعه غیر غربی به عنوان مراحل تأخر تاریخی مطالعه کنند. فرض آنها این بود که جامعه غربی؛ پیشرفته و جوامع غیر غربی، عقب مانده هستند. در نتیجه، جامعه غیر غربی به عنوان جامعه ماقبل از غرب برای مطالعه غرب، استفاده می شد و فرض را بر این می گرفت که جوامع غربی متمدن و پیچیده، اما جوامع غیر غربی ساده هستند. برای تحلیل موضوع پیچیده می توان از موضوع ساده کمک گرفت و این امر به عهده مردم شناسی گذاشته شد. جامعه شناسی، مردم شناسی را به عنوان ماده خام در نظر گرفت و برای تحلیل جامعه غربی بکار برد. این گونه می توان گفت که جامعه شناسی علم مسلط غربی ها بود که مردم شناسی را به خدمت گرفت.»

بر اساس مطالب کتاب، غرب گرایی در ایران، علم جامعه شناسی را در کشور و حوزه علوم اجتماعی حاکم و تلاش کرد با جامعه شناسی راه پیشرفت نوع غربی یعنی، تجدد، توسعه و جهانی شدن را به ایران تحمیل کند. همچنین مردم شناسی را به گوشه ای راند و آن را از انتقاع در علوم اجتماعی انداخت. گسترش وحشتناک جامعه شناسی در ایران و ایجاد رشته های متفاوت و نابودی مردم شناسی و کوچک بودن کمّی و کیفی گروه های آنها ناشی از غرب گرایی شدید ایرانی ها بود که در علوم اجتماعی رخ داد. به این ترتیب، انحراف از ایرانی بودن آغاز شد و مردم شناسی به عنوان علمی که باید به دنبال یافتن اشیای از کار افتاده و زندگی های رو به نابودی و جمع آوری اشیای یاد شده باشد، تعریف شد. هرچند، مردم شناسی به عنوان علم موزه ای و تزیینی مطرح شد، اما حکم نابودی و عدم مصرف آن نیز صادر شد.

به عقیده عضو هئیت علمی دانشگاه تهران، ایران یک کشور مردم شناختی است و نه جامعه شناختی، چرا که مردم آن، خانواده دوست و سنت محورند و تاریخ گسترده و جغرافیای بیکران دارد که جز با مردم شناسی قابل مطالعه نیست. وجود اقوام متفاوت در ایران و زندگی مسالمت آمیز ادیان و عقاید متفاوت در ایران و باروری فرهنگ ایرانی در منطقه خاورمیانه، آسیا و اروپا، همه و همه مطالعه مردم شناسی ایران را می طلبد تا جامعه شناسی.

امام خمینی (ره)، رهبر فقید و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، درباره نقش فرهنگ جوامع می فرماید: «بی شک بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد، فرهنگ آن جامعه است. اساسا فرهنگ هر جامعه، هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می دهد و با انحراف فرهنگ، هرچند جامعه از بعدهای اقتصادی، سیاسی، صنعتی و نظامی قدرتمند و قوی باشد، پوچ و میان تهی است. اگر فرهنگ جامعه ای وابسته و مرتزق از فرهنگ غرب باشد، ناچار دیگر ابعاد آن جامعه به جانب مخالف گرایش پیدا می کند و بالاخره در آن مستهلک می شود و موجودیت خود را در تمام ابعاد از دست می دهد»

کتاب حاضر، از 15 فصل تشکیل شده که به مباحث مفهوم آینده نگری، مفهوم ابرقدرتی، تاریخ شناسی ابرقدرتی ایران، جغرافیاشناسی ابرقدرتی ایران، طرح ابرقدرتی ایران با توجه به مذهب، آموزش و ابرقدرتی ایران، فلسفه ایران مقدمه جهش ایرانی و ابرقدرتی آن، سیاستگذاری کلان معرفتی، چارچوب سیاستگذاری فرهنگی برای ابرقدرتی ایران، سیاستگذاری زبانی برای رسیدن به ابرقدرتی، سیاستگذاری فناورانه ایران برای ابرقدرتی، سیاستگذاری علوم انسانی در ایران، سیاستگذاری پزشکی ایران و ابرقدرتی ایران، سیاستگذاری رسانه ای در ایران برای رسیدن به ابرقدرتی و سیاستگذاری قومی ـ ارتباطی در ایران می پردازد.

نویسنده در انتهای این اثر، هدف از تدوین کتاب را چنین بیان می کند: «در این نوشته سعی شد راه حلی ارائه شود تا بتوان برای آینده نگری ایرانیان به الگویی مردم شناختی دست یافت که راه را برای ساختار دولتی و تصمیم گیری بگشاید. همچنین تلاش شده روشی برای ایرانی سازی در حوزه علوم اجتماعی و فعال شدن مردم شناسی ارائه شود که ایران گذشته، حال و آینده را که تاکنون از آن غافل بوده ایم، بشناساند که تاکنون تنها به مطالعات شرق شناسان اکتفا کرده ایم. این نوشته تنها اساس و آغاز مطالعات بعدی در خصوص رشته های علوم انسانی و حتی پزشکی است. محققان دیگر باید برای ادامه و تکمیل این مطالعات تلاش کنند.»