بیداری اسلامی؛ مبانی فلسفی و عملگرایی اسلامی

معرفی کتاب

کتاب پیش رو در سه فصل و با هفت عنوان، چارچوبی مفهومی برای پیشبرد مباحث نظری مطرح می کند و پس از آن، ضمن نگاهی گذرا به چگونگی وقوع قیام و به نتیجه رسیدن بیداری اسلامی به وضعیت شماری از این کشورها پیش و پس از انقلاب می پردازد. با بررسی شرایط سیاسی و اقتصادی موجود، آموخته ها و درس های آموزنده برای زندگی سیاسیِ سراسر خاورمیانۀ عربی مطرح می شود. بر مبنای این آموخته ها در بعضی فصول کتاب نویسندگان ضمن آینده پژوهی جنبش های اخیر، به پیامدهای داخلی و منطقه ای دگرگونی های حوزه عربی پرداخته اند.

بخش نخست با عنوان «مبانی نظری بیداری اسلامی»؛ فصل اول و دوم کتاب حاضر را شامل می گردد.
فصل اول با عنوان «مقاومت اسلامی؛ از نقد پراکسیس فلسفه ی غرب تا حضور هژمونیک در عرصه بین الملل»؛ در مورد روند رو به زوال حقانیت نظام سرمایه داری و جایگزینی آن با حاکمیت اسلامی بحث نموده است. بر همین اساس ابتدا نحوه هم جوشی اندیشه لیبرالی با سرمایه داری و سپس سیر سلطه نظام سرمایه داری بر این اندیشه و همگام کردن آن با خود مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و سپس برآیند این وضعیت که گسیختگی و فروپاشی درونی جوامع سرمایه داری بود- که منجر به آشفتگی های روانی، اخلاقی و اجتماعی است- مورد موشکافی قرار گرفته است.
در فصل دوم با عنوان «جهاد اسلامی و زیست مقاومت گونه؛ در اندیشه سید قطب»؛ سیر تاریخی بسط نظریات سید قطب بر اساس مراحلی که اشاره می شوند، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در روند این جستار، مراحل مشاهده بی نظمی، تشخیص علل آن و ارائه راه حل نشان داده شده است تا از این طریق مبنایی به منظور کشف دلایلِ اصلیِ نابسمانی اعضای زندگی و به عبارتی درهم ریختگی جامعه و در نهایت ارائه راه حلِ آن از دیدگاه سید قطب را یافته باشیم.

بخش دوم با عنوان «مدل های بیداری اسلامی»، فصول سوم و چهارم را در بر گرفته است.
در فصل سوم با عنوان «تأثیرات ژئوپلیتیک جنبش های خاورمیانه در جهان اسلام»؛ نگارنده در مورد ژئواکونومی جهان اسلام، ژئوپلیتیک اسلام گرایی در جنبش های خاورمیانه، ژئوپلیتیک هویت در بهار خاورمیانه، اسلام گرایی و مدرنیسم، مدل های اسلام گرایی در منطقه خاورمیانه، بنیادگرایی اسلامی و تغییر ژئوپلتیک جهان اسلام و آرمان های ژئوپلتیک جهان اسلام، به بحث پرداخته است.
نگارنده فصل چهارم با عنوان «اسلام گرایی و ملی گرایی در جنبش های خاورمیانه: تعاملات و تعارضات»؛ پیرامون ناسیونالیسم و اسلام گرایی به عنوان منابع تغییر؛ ظهور و افول روند ناسیونالیسم عربی؛ انقلاب اسلامی ایران و اسلام گرایی؛ اسلام گرایی ترکیه: آمیختگی ناسیونالیسم و سکولاریسم و اسلام گرایی و پارادوکس اسلام هراسی توسط غرب سیاسی به بحث و بررسی پرداخته است.

بخش سوم تحت عنوان «تحقق بیداری اسلامی در جهان اسلام»؛ فصول پنجم تا هشتم را شامل شده است.
در فصل پنجم با عنوان «مقاومت در برابر جهانی شدن اقتصاد: مورد پژوهی انقلاب 2011 مصر»؛ نگارنده ضمن توضیح جهانی شدن و آن دسته از ویژگی های آن که موجب نابرابری در میان و در درون جوامع می شود؛ به جنبش های ضدجهانی شدن و ویژگی های آن ها پرداخته است. و در انتها به تأثیرات جهانی شدن بر جامعه مصر و تأثیرات اصلاحات اقتصادی ملهم از این پدیده بر افزایش نابرابری در این جامعه اشاره نموده است.
نویسنده فصل ششم با عنوان «نقش شبکه های اجتماعی مجازی در انقلاب های عربی: مطالعه موردی مصر»؛ ابتدا به بررسی شاخص های دسترسی به اینترنت در مصر پرداخته و در ادامه در مورد نقش شبکه های اجتماعی در انقلاب مصر به بحث و بررسی پرداخته است.
فصل هفتم با عنوان «تحولات انقلابی خاورمیانه و جایگاه رژیم صهیونیستی در منطقه «بررسی تطبیقی مصر و تونس»؛ ابتدا با نگاهی تاریخی به بررسی تأثیرات مادی و معنایی ساختار نظام بین الملل و هویت جمعی جوامع عربی، بر هویت اجتماعی دول عربی تا پیش از انقلاب پرداخته، سپس هویت اجتماعی اسلامی ضدصهیونیستی پس از انقلاب، با توجه به تجربه موردی مصر و تونس را مورد بررسی قرار داده است. و در آخر هم به این نکته می پردازد که تغییر در هویت دولت های انقلابی چگونه بر تعریف آن ها از منافع ملی تأثیر می گذارد، و این هویت و منافع ملی جدید چگونه منجر به انزوای بیشتر رژیم صهیونیستی در منطقه می گردد.
فصل هشتم با عنوان «شکست دیپلماسی عمومی قذافی و تأثیر آن بر تحولات لیبی»؛ ابتدا در مورد شناخت ماهیت دیپلماسی عمومی و مفاهیم مربوط به آن بحث نموده و در ادامه ایدئولوژی بنیان دیپلماسی عمومی قذافی و علل موفقیت آن را مطرح، چرخش در ایدئولوژی و تأثیرات آن بر دیپلماسی عمومی لیبی را بیان نموده و در نهایت نیز دلایل سقوط قذافی را بیان کرده است.