درسنامه تاریخ تحلیلی اهل بیت علیهم السلام (دوره سه جلدی)

پژوهش و مطالعه تاریخ حیات ائمه (ع) از وظایف اصلی هر شیعه است. زیرا به دلیل حجیت سیره و کلام ایشان، حیات ائمه(ع) درس آموز و الگویی برای حیات فردی و اجتماعی مسلمانان است.

مداح، گذشته از وظایف ذاتی خود که ذکر مصائب و مدح ائمه است، وظیفه دیگری نیز دارد که شامل تبیین اهداف آن حضرات است که در دل جریان مبارزات سیاسی آنان نهفته که این کار مهم و ضروری نیز با شناخت دقیق عملکرد و اهداف معصومین(ع) در دوره امامت محقق می شود و این امکان شناخت با مطالعه تاریخ حیات ائمه صورت می گیرد.

شیوه ای که در درس آموزی از زندگی ائمه(ع) مورد توجه است، فقط نگاه به جنبه های اخلاقی و عرفانی نیست، بلکه مطالعه و درس آموزی زندگی ایشان باید به عنوان پیکره ای واحد باشد که در طول 250 سال حال «مبارزه حاد سیاسی» برای تشکیل حکومت اسلامی اند.

حضرت آیت الله خامنه ای در این زمینه فرمود: ' زندگی ائمه را ما باید به عنوان درس و اسوه فرا بگیریم، نه فقط به عنوان خاطره های شکوهمند و ارزنده و این، بدون توجه به روش و منش سیاسی این بزرگواران، ممکن نیست'.

'بنده شخصا علاقه ای به این بُعد و جنبه از زندگی ائمه پیدا کردم و بد نیست این را عرض کنم که اول بار این فکر برای بنده در سال 1350 و در دوران محنت بار یک امتحان و ابتلای دشوار پیدا شد. اگرچه قبل از آن به ائمه به صورتِ مبارزان بزرگی که در راه اعلای کلمه توحید و استقرار حکومت الهی فداکاری می کردند توجه داشتم، اما نکته ای که در آن برهه ناگهان برای من روشن شد، این بود که زندگی این بزرگواران، علی رغم تفاوت ظاهری در مجموع یک حرکت مستمر و طولانی است که از سال دهم، یازدهم هجرت شروع می شود و250 سال ادامه پیدا می کند و به سال 260 که سال شروع غیبت صغری است، در زندگی ائمه خاتمه پیدا می کند'.

به نظر رهبر معظم انقلاب، این جنبه زندگی ائمه تاکنون مورد غفلت قرار گرفته است که مجموعه نویسندگان درسنامه تاریخ تحلیلی با معیار قرار دادن بیانات معظم له که در کتاب انسان 250 ساله آمده، ضمن ارائه متن بیانات مقام معظم رهبری، تلاش کرده اند دغدغه معظم له را در این باره محقق کنند و آنچه از آثار مختلف اسلامی درباره حیات ائمه گردآوری و تدوین کرده اند، بر اساس بررسی حیات سیاسی اهل بیت است.

گروه نویسندگان در کنار پرداختن به این موضوع، به جنبه های دیگر حیات فردی و اجتماعی ائمه اشاره کرده اند. لذا اگر در سیر مطالعه زندگی ائمه(ع) موضوعات دیگر کمرنگ تر آمده است، به دلیل حاکم بودن این نگاه در سه جلد کتاب تاریخ تحلیلی است که توسط گروهی از نویسندگان حوزه علمیه قم به رشته تحریر درآمده است.

در جلد اول این کتاب تاریخ تحلیلی زندگی امیرمومنان (ع)، فاطمه زهرا (س)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بررسی شده، در جلد دوم به زندگی امام سجاد (ع)، امام باقر (ع)، امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) اشاره شده و در جلد سوم نیز تاریخ تحلیلی زندگی امام رضا (ع)، امام جواد (ع)، امام هادی(ع)، امام حسن عسکری (ع) و امام زمان (عج) مورد بررسی قرار گرفته است.