معنا و چیستی امامت در قرآن، سنت و آثار متکلمان

معرفی کتاب

کتاب «معنا و چیستی امامت در قرآن، سنت و آثار متکلمان» شامل فصل های «کلیات، معنا و چیستی امامت در قرآن»، «معنا و چیستی امامت در سنت» و «معنا و چیستی امامت در آثار متکلمان» است.

این کتاب در قلمروی کلام اسلامی نوشته شده و هدف اصلی نویسنده بررسی و تبیین چیستی امامت از راه معناشناسی واژگانی است که در قرآن، سنت و آثار متکلمان برای معرفی مقام امامت آمده است.

مؤلف، معنا و چیستی امامت را محوری ترین مسئله در میان مسائل حوزه امامت عامه می داند که می توان آن را کلید حل دیگر مسائل در این عرصه دانست و مسائلی که متکلمان از دیرباز درباره آنها اختلاف داشتند، اگر چه متکلمان در آثار خود از تعریف امامت غافل نبودند گرایش به رویکرد عقلی چنان بر دانش کلام به ویژه در بحث امامت عامه سایه افکنده که کمتر می توان به آیه و روایتی دست پیدا کرد که متکلمان در بحث تعریف امامت به آن استناد کرده باشند.

نویسنده در این اثر به نظریه مستند در این حوزه دست پیدا کرده و آنگاه با مقایسه این نظریه با برآیند تعاریف متکلمان این مدعا را به کرسی می نشاند که توجه توأمان به دو منبع عقل و نقل در مسائل مربوط به اصل امامت، اندیشه فاخر و جامع پیش روی محقق و امامت پژوه می گذارد.

نویسنده در فصل اول مباحث کلی مانند پیشینه، ضرورت، اهداف تحقیق و مهم ترین آثار حدیثی را معرفی کرده ؛

و در فصل دوم معناشناسی پنج مفهوم امام، خلیفه، ولی، الوالامر و هادی را در دستور کار قرار داده است.

در فصل سوم به معناشناسی مفاهیم اصلی مانند حجةالله، خلیفةالله، امین الله، اولی الامر و هادی پرداخته و در ضمن آنها مفاهیم فرعی را بررسی کرده؛

و در فصل پایانی هم به بررسی چیستی امامت در آثار متکلمان شیعه و سنی می پردازد.

در بخشی از این کتاب آمده است: امامت به معنای پیشوایی و رهبری یکی از اصول مذهب شیعه بوده و این اصل دارای فروع فراوانی در دو حوزه امامت عامه و امامت خاصه است؛ در حوزه امامت عامه برخی به تعریف امامت و برخی به ضرورت وجود امام و برخی ویژگی های امام و برخی به شئون و وظایف امام اختصاص پیدا کرده است.

در ادامه تصریح شده است: بر اساس چنین نگاهی به مباحث موجود در بحث امامت نخستین مسئله در این باره مسئله تعریف و چیستی امامت است و هدف نگارنده از این نوشتار بررسی معنا و چیستی امامت در قرآن و سنت از راه معناشناسی واژگانی از دو منبع قرآن و سنت است.

در فصل معنا و چیستی امامت در قرآن آمده است: قرآن کریم مهم ترین سند شرعی و قانون اساسی تمام مسلمانان است و از این رو آیات نورانی آن همواره یکی از منابع تفکر و اندیشه مذهبی مسلمانان بوده و توجه خاص به محتوای قرآن از این رو حائز اهمیت است افزون بر اینکه به وحیانی بودن آن اطمینان است که به وسیله آن می توان با دیگر مسلمانان از دیگر فرق احتجاج کرد.

نویسنده در بخشی دیگر یادآور شده است: بخشی از معارف قرآن تا آنجا که به امور دینی می پردازد درباره مباحث اعتقادی است که بخش مهمی از این مباحث مسائل مربوط به راهنمایان بشر را شامل می شود