نصرت خانم

معرفی کتاب

مجموعه نمایشنامه «نصرت خانم» در برگیرنده چهار نمایشنامه کوتاه از امیر دژاکام است که می توان آن را حاصل چهار زاویه دید به برخی موضوعات اجتماعی قابل توجه و حساسیت­برانگیز و البته به نوعی در حال فراموشی دانست که با زبان تلخ و صریح دژاکام گردآوری شده است.

«نصرت خانم» در قدم اول نمایشنامه «مجلس تقلید» را پیش روی مخاطب خود قرار می دهد. نمایشنامه ای پرکاراکتر که در بستری انتقادی و با نگاهی به بی تفاوتی عمومی نسل جوان به نسل کهنسال جامعه، برای دغدغه های آنها نوشته شده است. دژاکام در جای جای این نمایشنامه نگاه تند و تیزی به فراموش شدن سنت ها و باورهای کهن جامعه ایرانی انداخته است و حل شدن آنها در ساختار زیستی مدرن را نکوهش کرده است. در این میان او با انتخاب عنصر طنز سعی کرده تلخی موجود در بیان و روایت خود را به شکلی کنترل شده و با استفاده از این مدیوم روایت کند.

از سوی دیگر تلفیق بیان طنزآمیز مدرن در روایت با برخی از نمادهای فرهنگ و اندیشه کهن ایرانی که شعر حافظ را باید مهمترین نشانه آن دانست در این نمایشنامه به نوعی تلاش و تقلای نویسنده برای روایت این نزاع را به تصویر کشیده است.

نمایشنامه دوم از این اثر با عنوان «کرشمه چنگیزی» روایتی است شاعرانه از مواجهه نویسنده در قالب یک کاراکتر از کودکی تا امروزش با مولانا. او شرح این شوریدگی را در قالب برخورد راوی با دیوان کبیر در شهر کرمان و تلاش برای خرید آن آغاز کرده و در جای جای نمایشنامه سعی کرده است تا تغییرات و تحولات روحی و فکری راوی را با استعانت از ابیات دیوان کبیر به شکل پرضرب و دراماتیزه به نمایش بکشد.

نمایشنامه سوم از این کتاب با عنوان «باد کافر» داستانی است بر بستر عشق و جنگ. نویسنده در این نمایشنامه داستانی عاشقانه را در بستر جنگ تحمیلی روایت کرده است. داستان دو برادر که برای جلب نظر معشوق به خرمشهر در آستانه جنگ سفر می کنند و در این کشاکش سفر است که معشوق در راه جنگ جان داده و دو انتخاب برای دو برادر می ماند.

نمایشنامه پایانی این دفتر نیز با عنوان «فرار مختصر» بر اساس رمان «پرواز ایکار» نوشته رمون کنو، ترجمه کاوه سید حسینی نوشته شده است و نوعی برداشت آزاد از این اثر به شمار می رود.

در یک نگاه کلی دغدغه های ملی و دینی دژاکام و جستجوی پایه های گم شده آنها و یا تاکید بر استواری شان، مهم ترین ارکان این نمایشنامه ها را تشکیل داده است. اصرار او به استفاده از المان های ایرانی اسلامی و نیز تلاش وی برای به تصویر کشیدن انسان ایرانی اسلامی با کلمات و حرکات در قاب نمایش، از این کتاب اثری ساخته که گرچه شامل چهار نمایشنامه کوتاه است اما اجرا و بازسازی هر یک از آنها می تواند منجر به تولید لحظاتی خاطره انگیز و بیش از آن قابل تامل و تدبر شود.