مفتاح الاحکام

معرفی کتاب

«مفتاح الاحکام للمولی احمد النراقی»، آخرین اثر احمد بن مهدی بن ابو ذر نراقی، مشهور به فاضل نراقی می باشد. این کتاب، به زبان عربی و در بر دارنده گزیده نظریات مؤلف، در زمینه اصول فقه و خلاصه کتاب های اصولی وی بوده و در سال ۱۲۲۸ ق، تدوین شده است.

کتاب، با مقدمه مرکز احیاء تراث اسلامی، در سه بخش بیان ماهیت کتاب، اشاره به نسخ موجود و توضیح روش تحقیق مطالب، آغاز شده است.
نویسنده، مباحث را در یک مقدمه، سه باب و یک خاتمه مطرح کرده است.
باب اول، در بیان دلایل شرعی و فرعی احکام، باب دوم، در بیان دلایلی که در استخراج احکام به آنها نیاز است و باب سوم، وظیفه فقیه را در زمانی که دلایل با یک دیگر در تعارض اند، تبیین می کند.
مطالب، به طور خلاصه و کوتاه، قاعده های کلی علم اصول را آموزش می دهد.

این اثر، هم از جهت حجم و کمیت و هم از نظر محتوا و نظریه پردازی، قابل مقایسه با آثار دیگر علمای قبل و پس از مؤلف نیست.
معمولا هدف عمده در این کتاب، تنقیح مبانی علم اصول و دسته بندی منظم قواعد اصولی و از همه مهم تر، پاسخ گویی به شبهات و القاءات اخباریون می باشد.
کتاب، هر چند نسبت به تالیفات دیگر نویسنده،استدلال و تفصیل کمتری دارد، اما با این وجود، از اتقان و جامعیت خاصی برخوردار است و در میان کتاب های اصولی غیر استدلالی در دوره های اخیر و عصر مصنف، شاید بهترین کتاب از جهت منطقی بودن ترتیب مباحث، جامعیت و ادبیات نگارشی آن باشد.
آوردن مباحث الفاظ پس از ذکر ادله، بسیار منطقی به نظر می رسد؛ چنان که نویسنده، در اثر دیگر خویش با عنوان «انیس المجتهدین» نیز چنین کرده است، لذا ابتکار وی را غیر از نظریه پردازی و ابتکارهای محتوایی، می توان هم در ترتیب مباحث و هم در تعیین عنوان ها و سرفصل ها برشمرد.
برای بهتر روشن شدن این امر، نظر به کلیات و رئوس مطالب حائز اهمیت است. نکته جالب و درخور توجه در کتاب، آن است که در باب اول، نخستین دلیلی که ذکر می شود،دلیل عقلی است.

کتاب مفتاح الأحکام للمولی أحمد النراقی (1185 ـ 1245هـ ) آخر مؤلّفاته فی علم الأُصول، یحتوی علی زبدة آرائه فی أُصول الفقه وخلاصة ماکتبه فی باقی کتبه الأُصولیة. مصنّف فی غایة الإیجاز والاختصار، موضوع لتأصیل الأُصول الکلّیة، ویشتمل علی أهمّ مباحث علم الأُصول. یصلح لأن یتّخذ کتاباً دراسیاً فی مناهج التعلیم ـ لمرحلة السطوح ـ فی الحوزة العلمیة.