آمریکا و تجزیه طلبی قومی در ایران

معرفی کتاب

ایران به عنوان کشوری با سابقه ی تمدنی کم نظیر همواره در گستره ی سرزمینی خود با تعدد فرهنگ ها و قومیت های گوناگون مواجه بوده است؛ وضعیتی که در ادوار مختلف روابط بین الملل به مثابه یکی از پایه های ثابت راهبردهایِ مشترکِ بسیاری از دولت های سلطه گر در تقابل با ایران مورد استفاده قرار گرفته است. تفرّق اقوام و تنوع مذهبی، در راهبردهای فروپاشی یک نظام سیاسی همواره به عنوان یک مؤلفه ی مؤثر و کلیدی با کارکرد سیاسی و نظامی مورد توجه واقع شده است. اقوام ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده بلکه به دلیل ویژگی های خاص جغرافیایی، تاریخی و سیاسیِ حاکم بر آن همواره جایگاه کلیدی خود را در راهبردهای بیگانگان حفظ نموده اند. نگاهی به چالش های قومی یکصد سال اخیر به ویژه در دوره های بعد از تحولات مشروطه، جنگ جهانی دوم و انقلاب اسلامی ایران نشان می دهد که گرایش های قومی در ایران همواره مورد توجه قدرت های خارجی قرار گرفته و از اصلی ترین ابزار اعمال فشار آنان بر حکومت مرکزی بوده است. در اغلب بحران های جدایی طلبانه و چالش های قوم گرایانه، علایق و گرایش های قومی دستمایه ی دخالت نیروهای بیگانه در سرنوشت کشور و تضعیفِ حاکمیت ملی توسط گروه های قومی به نفع قدرت های غربی و شرقی بوده است.

ظهور جمهوری اسلامی ایران به عنوان نظامی معترض به نظم و شرایط ناعادلانه ی حاکم بر نظام بین الملل، وضعیتی را به ارمغان آورد تا بسیاری از دولت های سلطه گر به ویژه دولت ایالات متحده نتوانند با نظام نوظهور ایران روابط دوستانه برقرار نمایند. بنابراین، از همان آغازین روزهای پس از انقلاب ایران، دولت آمریکا با اتخاذ تدابیر گوناگون به تقابل همه جانبه با ملت ایران پرداخت. اقدامات این دولت در مواجهه با حکومت اسلامی ایران مجموعه ای از رفتارهای سخت تا نرم را تشکیل داده است. اقدام برای تهاجم نظامی، کودتا، براندازی، هجمه ی گسترده ی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی علیه منافع ملت ایران ازجمله ی این اقدامات بوده است. دامن زدن به مسائل قومی در ایران و تلاش برای تحریک برخی از نخبگان فریب خورده ازجمله ابزارهای دیگری است که به خصوص در سال های اخیر از سوی دولت آمریکا مورد توجه قرار گرفته است. این ابزار که به ویژه در سال های پس از وقوع حادثه ی 11 سپتامبر مورد توجه سیاست گذاران آمریکایی قرار گرفته امروز شرایط مخاطره آمیزی را برای امنیت ملیِ جمهوری اسلامی ایران ایجاد نموده است. از آنجا که شرایط امروز ایران از جهت قدرت دولت مرکزی را نمی توان با ادوار تاریخی پس از مشروطه، پس از جنگ دوم جهانی و پس از انقلاب اسلامی قیاس نمود، لذا منشأ غالب اقدامات نرم و ضدامنیتیِ نهادهای گوناگون در داخل و خارج از مرزهای کشور از کیسو و اقدامات سخت خشون تآمیز صورت پذیرفته در نواحی جنوب شرقی، جنوب غربی و شمال غربی کشور از سوی دیگر را باید در متغیرهای بیرونی جستجو کرد.

در این کتاب، نویسنده ی محترم ضمن واکاوی علل و عوامل دخیل در ظهور بحران های قومی در ایران و به تصویر کشیدن نمایی از وضعیت جامعه ی متکثر ایرانی از آستانه ی ورود به هزاره ی سوم مسیحی تا به امروز، به بررسی نقش دولت آمریکا در پیدایش و گسترش تمایلات و اقدامات جدایی طلبانه ی قومیت های مرزنشین ایرانی در طول سال های 2001 تا 2011پرداخته که امید است برای علاقه مندان مطالعات انقلاب اسلامی مفید واقع گردد.

در کتاب مؤلف ضمن تأکید بر تأثیر متغیرهای درونی بر این باور است که به حسب نوع ماهیت ضد سلطه گرایانه نظام اسلامی ایران، متغیرهای بیرونی و سیستمی تأثیرات گسترده تری در قیاس با عوامل داخلی دارند. وی پس از طرح مسئله و کلیات تحقیق، در فصل دوم به مفاهیم کلیدی پژوهش نظیر قومیت، به توضیح این مفاهیم پرداخته است. در فصل سوم به تاریخچه ای از اقدامات جدایی طلبانه قومیت های ایرانی اشاره کرده است. در فصل چهارم در سه بخش جداگانه به بررسی فرضیه های رقیب پرداخته و در فصل پنجم با اشاره به مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت آمریکا و ... بیان کرده است. مؤلف در فصل ششم با استفاده از اطلاعات به دست آمده در فصول قبل، به ارزیابی شاخص های دو متغیر مستقل و وابسته فرضیه اصلی تحقیق پرداخته است.