سرگذشت قانون اساسی در سه کشور ایران، فرانسه و آمریکا

معرفی کتاب

در کتاب سرگذشت قانون اساسی در سه کشور ایران، فرانسه و آمریکا، پس از بیان مباحثی در خصوص مفهوم قانون اساسی، خاستگاه تاریخی قانون اساسی، کارکردهای قانون اساسی، و قلمرو تغییرات در قانون اساسی، سرگذشت قانون اساسی سه کشور ایران، فرانسه، و آمریکا بیان گردیده و علل و زمینه های سیاسی و اجتماعی تحولات قانون اساسی سه کشور با تاکید بر جنبه های حقوقی آن بررسی شده است.

در پایان نیز، قانون اساسی سه کشور در سه بخش خاستگاه و مبانی نظری، کار ویژه ها و محورها و اصلاحات و تغییرات با یک دیگر مقایسه و چنین نتیجه گیری می شود:
تصویب قانون اساسی فرانسه را می توان ثمره ی آرا و اندیشه ها، تجارب و تحولات سیاسی، اجتماعی فراوانی دانست که در طی دو تا سه قرن قبل از آن، در فرانسه جریان داشته است. پیدایش قانون اساسی در آمریکا، زمینه ها و بستر متفاوتی داشت. در آمریکا، میراث فکری ریشه داری هم چون فرانسه وجود نداشت و جریانات فکری در این کشور، متاثر از جریانات فکری اروپا بود... قانون اساسی آمریکا در شرایطی به تصویب رسید که کشور جدیدی به نام ایالات متحده ی آمریکا شکل گرفت...

در حقیقت حرکت به سمت استقلال و رهایی از استعمار پس از آن، اتحاد و ائتلاف ایالات استقلال یافته، مهم ترین بستر پیدایش و تصویب قانون اساسی بود. پیدایش و تصویب اولین قانون اساسی در ایران دارای زمینه ها و بستری متفاوت با فرانسه و آمریکا بود. در ایران، نه مبانی فلسفی و نظری موجود در فرانسه وجود داشت، و نه مقوله ی استقلال و تاسیس کشور جدید مطرح بود. قانون اساسی در ایران یک پدیده ی اصلی که زاییده ی شرایط و مقتضیات جامعه ی ایرانی بوده و به لحاظ نظری در اندیشه و تفکر ایرانی ریشه داشته باشد، نبود.

طرح اندیشه ی قانون اساسی در ایران، محصول آشنایی پاره ای رجال و روشنفکران ایرانی با غرب بود... زمینه و بستری بود که از یک طرف از یک پشتوانه ی جدید حقوقی ـ فلسفی اسلام و نظریه ی مذهبی ـ سیاسی برخوردار بود و از طرف دیگر شرایط استبدادی رژیم پهلوی و وابستگی آن به قدرت های بیگانه موجب شد تا بنیان قانون اساسی با تاکید بیش تری بر مبانی اسلامی هر چه بیش تر از به وجود آمدن استبداد و دخالت بیگانگان جلوگیری کند. به این جهت، قانونی که به وجود آمد هم جنبه ی الهی و مشروعیت الهی آن و هم نقش مردم در آن نهادینه شد.


کتاب سرگذشت قانون اساسی در سه کشور ایران، فرانسه و آمریکا، نوشته محمد زرنگ است و در انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.