درآمدی بر علم دینی: گفتاری پیرامون چیستی، چرایی و چگونگی علم دینی

نزاع علم و دین از آن جهت که عده ای از متفکرین علم را محصول عقل و دین را محصول وحی تلقی کرده اند، اذهان بسیاری از متفکرین در این حوزه را به خود مشغول کرده است. این تلقی ناشی از تصور ناصواب نسبت علم و دین است؛ به این صورت که عده ای از این افراد قائل به تقابل علم و دین گشته و این دو را در برابر یکدیگر انگاشته اند که ثمره تقابل پنداری و جداانگاری دو حوزه علم و دین چیزی جز تاکید سهم علم در هدایت و مدیریت زندگی بشر و کنار نهادن سهم دین در این عرصه نیست؛ از آنجاکه پیشرفت علم به معنای پوزیتیویستی آن جای تردید و انکار ندارد و توسعه علم به معنای توسعه مدیریت و نقش آفرینی ان در عرصه زندگی اجتماعی بشر و به حاشیه رانده شدن و انزوای هرچه بیشتر دین از عرصه زندگی انسان در عصر حاضر تفسیر گشته است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، یکی از دغدغه های اساسی، اسلامی شدن دانشگاهها بوده و هست و در این راه تلاش های زیادی نیز صورت پذیرفته است و هرگاه از این مقوله سخن به میان آمده، گمان بر اسلامی کردن ظواهر دانشگاه وآشکارتر شدن جلوه های اسلامی در محیط دانشگاه ها رفته است؛ در حالیکه همه اینها، امور مفید و لازمی است که فضای دانشگاه ها را اسلامی ارائه کند، اما سهم این امور مسلمان تربیت کردن دانشجویان است نه اسلامی کردن علوم و دانشگاهها. همانظور که می دانیم دلیل اسلامی بودن حوزه های علمیه به خاطر محیط حوزه و وجود مسجد و اقامه نماز و دعا و جدایی زن و مرد طلبه از یکدیگر نیست. واقعیت این است که حوزه های علمیه از آن رو اسلامی است، که علم رایج در آنها اسلام یاست. اسلامی شدن دانشگاه ها نیز به آن است که نگاه به محتوای علمی دروس آنها عوض شود و علوم دانشگاهی اسلامی گردد. با تمامی این تفاسیر، یکی از مباحث مهم حال حاضر ارائه تلقی درست از علم و دین و نسبت بین این دو است که ثمره آن ایجاد بستری مناسب برای ارائه گفتمان علم دینی می باشد. وقتی سخن از علم دینی می آید اولین مطلبی که به ذهن می رسد این است که مقصود از علم در تعبیر علم دینی چیست؟ و همچنین در ادامه از ماهیت دین و چگونگی ارتباط بین این دو حوزه و نحوه نقش آفرینی هریک از این دو نیز سخن به میان می آید. لذا لازم است تصویر روشنی از این مقوله ارائه گردد. این کتاب درس گفتار هایی از حج الاسلام حمید پارسانیا و عباس نیکزاد است که در دوره آموزشی - تربیتی منادیان حکمت در سال 88 با عناوین زیر به ترتیب برگزار شده است: بایسته های حوزه و دانشگاه در تولید علم تولید علم دینی چیستی علم نگاه اهل بیت به علم و نحوه مواجهه آن با علوم غربی