شیخ فضل الله نوری و مکتب تاریخ نگاری مشروطه

معرفی کتاب

کتاب شیخ فضل الله نوری و مکتب تاریخ نگاری مشروطه، نوشته علی ابوالحسنی (منذر) است و در انتشارات موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر شده است.

مشروطیت یکی از حوادث بزرگ تاریخ ماست که به لحاظ «تأثیر عمیق و ماندگاری» آن در سیاست و فرهنگ این سرزمین، نقطه عطفی در تاریخ کشور ما به شمار می رود. سوگمندانه باید گفت که تاریخ مشروطیت، غالباً نه از منظری «بی طرفانه» و «واقع بینانه»، بلکه «یکسویه» و «جهت دار» نوشته شده و پیش از آنکه درصدد کشف و شناسایی حقایق باشند، ملکوت سازی چهره «جناح مغلوب» و توجیه اعمال «جناح غالب» در آن دوران عبرت زای تاریخی را مدنظر داشته اند و پر پیداست که این امر، بدون «تحریف» یا «کتمان» واقعیات، شدنی نبوده است.

آگاهی از این امر به آنان که در پی درک حقیقتند (و حقیقت را نیز بیش از افلاطون دوست دارند) هشدار می دهد که در بررسی حوادث مشروطیت از نقد اظهارات مورخان غافل نبوده و در داوری های خویش حتی الامکان به اسناد دست اول تاریخی رجوع کنند. آنچه در باب تحریف و کتمان حقایق گفتیم، بیش از همه درباره شیخ فضل الله نوری، این شخصیت تأثیرگذار تاریخی، مصداق دارد.
کتاب شیخ فضل الله نوری و مکتب تاریخ نگاری مشروطه، ضمن تبیین روش درست تحقیق و پژوهش تاریخ، به بررسی انتقادی از میراث مکتب تاریخ نگاری مشروطه می پردازد و تکمیل مباحث آن را باید در کتاب «کالبد شکافی چند شایعه...» از همین سلسله آثار جستجو کرد که به نقد شایعات مربوط به شیخ فضل الله نوری اختصاص دارد.


سرفصل های کتاب کتاب شیخ فضل الله نوری و مکتب تاریخ نگاری مشروطه، به شرح زیر می باشد:

- بخش اول: تاریخ مشروطیت آن گونه که هست، آن گونه که باید باشد
- بخش دوم: تواریخ مشروطه نیازمند نقد و پالایش
- بخش سوم: مکتب تاریخنگاری مشروطیت کاستی ها و آفات
- بخش چهارم: عناد با فرهنگ، ستیز با تاریخ

علی ابوالحسنی (منذر) در فصول مختلف این کتاب نگاه منفی تاریخ نگاران مشروطه را نسبت به جریان مذهبی – سیاسی مورد بررسی قرار داده و به طور موردی به اندیشه های حاج سیاح، شیخ ابراهیم زنجانی، عبدالهادی حائری، ملکزاده و نیز در باره آبراهامیان، احمد بشیری، ژانت آفاری، و برخی دیگر پرداخته است. فصلی اختصاصی هم در باره احمد کسروی است. در پایان کتاب شیخ فضل الله نوری و مکتب تاریخ نگاری مشروطه یک ضمیمه که حاوی زندگانی مرحوم میرزا حسن مجتهد تبریزی است آمده است.