loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

پیشوایی فراتر از زمان و کتاب هایی برای زدودن هاله ابهام

انتشارات مرتبط : موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

نویسندگان مرتبط : سید موسی صدر | موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

مرور چهره سیاسی و مذهبی امام موسی صدر در میان برگ هایی از تاریخ با تکیه برخوانش متفاوت وی از اسلام و نفوذ کلامش در اذهان مردم لبنان نشان از این دارد که تاریخ پس از 36 سال از مفقود شدنش هنوز وی را عمیق تر جست وجو می کند.

یکشنبه 9 شهریور 1393


حضور روحانی ای به نام امام موسی صدر در میان شیعیان لبنان و تلاش فراگیر وی برای ترغیب  مردم این کشور برای به دست آوردن حقوق خود به افسانه ای می ماند که در برگ های تاریخ سالیانی است که با آب و تاب مرور می شود؛ روحانی جوانی که با دست خالی و تنها با تکیه بر قدرت ایمان، مردمی را از ناامیدی، تفرقه و جنگ های داخلی بیرون کشاند و به سوی حیاتی عزتمند در سایه اسلام فرا خواند.

اسلامی که با قرائت امام موسی از زیر غبار تفرقه بیرون آمد و تلالوی دیگر گرفت. در سایه این خانه تکانی صدر، حیاتی در لبنان شکل گرفت که امروز شاگردان وی در تلاشند تا با پیروی از آن خوش بدرخشند و نام مردی را که در کوچه و خیابان ها ی یکی از زیباترین سرزمینی های کنار مدیترانه هنوز هم زمزمه می شود، زنده نگه دارند.

مرور کتاب های که به نوعی سعی کردند به ترسیم نقش و چهره ای از امام موسی صدر در نجات مردم لبنان با تمسک به مذهب شیعه روی آورند نشان از این دارد که تاریخ سعی دارد با ثبت چهره ای که سرنوشتش در هاله ای از ابهام مانده وی را در اذهان زنده نگه دارد. چهره ای که در کتاب هایی با عنوان «پیشوایی فراتر از زمان» نوشته دکتر محمود سریع القلم، «لبنان به روایت امام موسی صدر و شهید مصطفی چمران» به کوشش زنده یاد علی حجتی کرمانی و  «ساختار سیاسی اجتماعی لبنان و تأثیر آن بر پیدایش جنبش امل» تالیف سیدعلی حق شناس کمیاب بر وجه سیاسی صدر به شکل بارزی تاکید شده است.

چهره ای که سرنوشتش در هاله ای از ابهام مانده

مصطفی چمران یکی از کسانی بود که مدت زمانی را در کنار امام موسی صدر گذراند و از نزدیک شاهد زحمات فراگیر و نفس گیر وی بود. روایت چمران از امام موسی به مثابه حدیثی است که از نزدیک لمس شده است، روایتی که در سطر سطر آن عمق سختی ها و مرارت های نستوهانه صدر هویداست. شهید چمران در کتاب «لبنان به روایت امام موسی صدر و شهید مصطفی چمران» با اشاره به اقدام ها و تلاش بی وقفه امام موسی صدر برای سرو سامان دادن به شرایط شیعیان در لبنان می نویسد: «حدود پانزده سال پیش، سید موسی صدر، پسر مرجع بزرگ آیت الله صدر به لبنان آمد و رهبری شیعه را به دست گرفت هفت سالی در جنوب لبنان زندگی کرد و موسسات اجتماعی مختلفی ایجاد نمود... بعد ایشان به بیروت رفت که تمرکز به شیعه به طور کلی بدهد و کار مهمش در بیروت ایجاد مجلس شیعه بود تا تمام شیعه های لبنان را متمرکز کند.»

در کتاب «پیشوایی فراتر از زمان» نیز دستمایه اصلی سریع القلم نوع تحولی است که امام موسی در هیات یک روحانی با غبار روبی از وجدان شیعی مردم ستمدیده لبنان برای احیای یک ملت بر پایه خاستگاه آن ها شروع کرد. نویسنده در این کتاب با اشاره به تحول اجتماعی که امام موسی صدر در لبنان ایجاد کرد، آورده است: «امام موسی صدر کار بسیار سخت و دشواری در لبنان انجام داد. مردم را تغییر دادن، طایفه شیعه را متحول کردن، اسلام را به عنوان آیین به مسیحی ها معرفی کردن دارای اهمیت زیادی است که وی در لبنان آنها را انجام داد.»

صدر وقتی در میان شیعیان لبنان قرار گرفت سعی کرد آن ها را نخست با منطق و فرهنگ اسلام آشنا کند. آشنایی که در کتاب «ساختار سیاسی اجتماعی لبنان و تأثیر آن بر پیدایش جنبش امل» به ویژه از زاویه فقر فرهنگی مردم و منطق صدر تاکید شده و آمده است: «سید موسی صدر با مشاهده نزدیک و مطالعه اوضاع و جریانات لبنان متوجه این مطالب گردید که علت اصلی این وضعیت، فقر فرهنگی و اقتصادی شیعیان است. از این رو، پیش از آن که مردم و جوانان را با روش معمول به فرایض دینی دعوت کند، با تفکر ویژه خود حرکت را آغاز کرد. نخست در صدد برآمد تا زمینه های پذیرش مکتب تشیع را در وجود آنان ایجاد کرده، سپس با برنامه ریزی مشخص ابتدا به خشکاندن ریشه فقر فرهنگی در طایفه شیعه با جوانان و روشنفکران آن خطه ارتباط نزدیک برقرار نمود. وی با نفوذ کلام خود، ماهیت فرهنگ غرب و مادی گری را برای آنان توضیح داد و با الهام از قرآن، سنت و مکتب اهل بیت (علیهم السلام) منطق اسلام را به عنوان قوی ترین و پرمحتواترین منطق روز معرفی کرد.»

صدر ماهیت فرهنگ غرب و مادی گری را به جوانان لبنانی تشریح می کرد

نوع برخورد و ارتباط امام موسی صدر برای جمع کردن مسلمانان لبنان حول محور تشیع و تلاشی که وی در کسوت یک روحانی انجام داد مورد توجه بسیاری از جوانان و چهره های فرهنگی قرار گرفت به طوری که در کتاب «ساختار سیاسی اجتماعی لبنان و تأثیر آن بر پیدایش جنبش امل» درباره فعالیت ها و گویش نوین وی از مذهب می خوانیم: «جوانان که تا آن زمان حضور یک روحانی که این چنین با گشاده رویی در برابر آن ها ایستاده و همچون یک برادر و دوست با آنان ارتباط برقرار کند را کمتر شاهد بودند، به سرعت جذب او شدند. فاصله بین آنان و تشیع به حدی بود که پذیرش دیدگاه های اسلام با گویشی نوین برایشان تازگی داشت. وی همچین در جمع دبیران و دانش آموزان دبیرستان عاملیه بیروت در باب مبانی دین محمد (ص) و مکتب تشیع و امامان (ع) سخنرانی می کرد. موسی صدر در مراکز فرهنگی و مذهبی مسیحیان نیز حاضر شده و برای آنان صحبت می کرد و با شخصیت های سیاسی، علمی و مذهبی مسیحیان نیز حاضر شده و برای آنان صحبت می کرد و با شخصیت های سیاسی، علمی و مذهبی آنان وارد بحث و تعامل و نزدیکی سازنده می شد، وی با این رویه شناخت صحیح از تشیع، نزد دیگر طوایف را پیش از هرگونه اقدام دیگری در دستور کار قرار داده بود. نویسندگان و شخصیت های بارز مسیحی مانند: «جرج جرداق» و «شکرالله حداد» به وی گفته بودند: «این فرهنگ شیعه را که شما مطرح می کنید، اگر همه مثل شما این جور آن را ارائه می دادند، در حال حاضر دیگر اثری از مذهب تسنن و دین مسیحیت در این کشور باقی نمی ماند. این فرهنگ این ویژگی ها، قابل پذیرش برای همه مردم است.»





تعامل و همکاری امام موسی صدر با فلسطینی ها در لبنان

امام موسی صدر برای سر و سامان دادن به وضعیت مردم لبنان نخست وجه اشتراک آن ها را که تشیع بود، با سخنرانی ها و حضور بی پیرایه در میان مردم پرر رنگ کرد و آن ها را به زیر یک پرچم فراخواند و سپس به زمینه چینی برای تشکیل یک مرکز سیاسی مقتدر برای احقاق حق شیعیان که تا دیروز متفرق و مهجور بودند دست زد. سریع القلم در کتاب «پیشوایی فراتر از زمان» با اشاره به دگرگونی که صدر در میان شیعیان مهجور لبنان انجام داد، می نویسد: «تعامل و همکاری امام موسی صدر با فلسطینی ها در لبنان، تأسیس مجلس اعلای شیعیان در لبنان از اقدامات مهم وی در این کشور است. تا زمان امام موسی صدر، همه طوایف در لبنان به غیر از شیعیان دارای سازمانی بودند که از دولت بودجه دریافت می کردند. امام موسی صدر در لبنان مکتب اجتماعی و سیاسی اسلام را پیاده کرد و رفتار طوایف در لبنان را تحت تأثیر خود قرار داد.»

پس از آن که امام موسی توانست در میان شیعیان لبنان تغییراتی ایجاد کند و آنها را برای دریافت حقوقی برابر با سایر ادیانی که در لبنان زندگی می کردند آماده کند برای دریافت نخستین حرکت سیاسی خود رهسپار بیروت شد. در بخش دیگری از کتاب «پیشوایی فراتر از زمان» در لزوم ایجاد مجلس پس از اتحاد شیعیان می خوانیم: «ایجاد مجلسی که به شیعیان لبنان حق دخالت در سرنوشت سیاسی کشور را مهیا می کرد شیعیانی که تا قبل از این مجلس و اهتمام امام موسی صدر چندان در کشور به بازی گرفته نمی شدند. در این راه وی سعی کرد که نخست در میان طایفه های همیشه درگیر شیعه صلح ایجاد کند.»

صلح و آرامشی که دوست و همرزمش چمران در ترسیم آن می نویسد: «در تاریخ دو ساله لبنان معلوم شد که موسی صدر تنها شخصیتی بود که خود را به هیچ دولتی نفروخت و لحظه ای از اعلام کلمه حق فروگذار نکرد و مهمترین عاملی بود که توطئه سیاسی اسرائیل و آمریکا را عقیم کرد و آرامش را به لبنان برگرداند و وحدت لبنان را حفظ کرد...»

در کتاب «ساختار سیاسی اجتماعی لبنان و تأثیر آن بر پیدایش جنبش امل» درباره عزم امام موسی برای تاسیس مجلسی برای اخذ حقوق شیعیان آمده است: «در حالی که اهل تسنن، مسیحیان و در روزی ها دارای مجالس خاص خود بوده که وظیفه مطالب و پی گیری امورات مربوط به طوایف مرتبط با خود را برعهده داشتند، شیعیان فاقد تشکیلات و مرکزیتی قانونی بودند و این باعث شده بود، حتی از حقوق بسیار ناچیزی که براساس قانون طایفگی به آنان تعلق می گرفت محروم مانده و حقشان همچنان پایمال شود. سیدموسی صدر با پشتوانه مردمی و اقدامات انجام شده، به منظور اخذ حقوق قانونی شیعیان رهسپار بیروت شد و اقدامات خود را آغاز کرد. وی تمام قدرت و نفوذ خود را به کار گرفت تا مجلس و مرکزیت قانونی برای شیعیان آن کشور تشکیل دهد.»

مجلس مورد نظر امام موسی بر اثر جانفشانی های وی شکل گرفت

برای ایجاد و تاسیس مجلسی برای شیعیان که به آنها در کشور نوعی قدرت سیاسی می بخشید صدر شروع به دیدار شخصیت ها، چهره های سیاسی و مذهبی کرد و از نفوذ کلام خود بهره گرفت. درباره تلاش وی در همراه کردن لبنانی ها برای پایه گذاری مجلسی برای شیعیان در کتاب «ساختار سیاسی اجتماعی لبنان و تأثیر آن بر پیدایش جنبش امل» می خوانیم: «در ابتدا، موضوع را با شخصیت های بزرگ سیاسی، محلی و مذهبی شیعه و غیر شیعه لبنان در میان گذاشت و هدف خود از تأسیس این مرکز را برای آنان شرح داد. او در یکی از این نشست ها که در اردیبهشت ماه 1345 (ه. ش) با حضور شخصیت های مختلف مسلمان و مسیحی انجام گرفت، طی یک سخنرانی با عنوان «علل عقب ماندگی مسلمانان»، ابتدا به علل فرعی اشاره کرد، سپس علت اصلی و منشأ عقب ماندگی را با استناد به آیات قرآن و روایات اهل بیت و براهین عقل، تنها در عدم تشکیلات منسجم و عدم تشکیل حکومت مقتدر مطرح نمود. در عین حال جهت احقاق حقوق، سازمان دهی و اداره قانون مند شیعیان لبنان، به تشکیل حداقل یک مرکز قانونی مستقل تأکید ورزید. وی همچنین بعد تبلیغاتی این حرکت را با تشکیل یک کنفرانس مطبوعاتی در بیروت آغاز کرد. امام صدر در این نشست که با حضور رسانه های مختلف در روز دوشنبه 27 ربیع الثانی 1386 (ه.ق) برگزار شد به مشکلات و مصائب شیعیان لبنان اشاره و براساس ادله و آمار مسائل و محدودیت های طایفه شیعه لبنان را در معرض افکار داخلی و بین المللی قرار داد و بر ضرورت ایجاد یک مرکزیت حقوقی شیعه تأکید کرد.»

با وجود مشکلات و کارشکنی های بسیار مجلس مورد نظر امام موسی بر اثر جانفشانی های وی شکل گرفت. درباره جزئیات شکل گیری این مجلس در کتاب ««ساختار سیاسی اجتماعی لبنان و تأثیر آن بر پیدایش جنبش امل» آمده است: «به رغم کارشکنی های و مخالفت های مختلف، نمایندگان شیعه در پارلمان لبنان به پیشنهاد امام صدر طرح قانونی را مبنی بر تأسیس مجلس طایف شیعه تقدیم و پارلمان کردند. این طرح روز سه شنبه 6 صفر 1387 (ه.ق) به تصویب پارلمان و امضای رئیس جمهوری لبنان رسید.»

براساس این طرح قانونی، شیعیان اجازه داشتند که مجلسی را به نام «المجلس الاسلامی الشیعی الاعلی» برای رسیدگی به امورات و حقوق خود تأسیس کنند، پس از گذراندن مراحل قانونی، در تابستان سال 1348(ه.ش) مجلس اعلی شیعیان در لبنان (با انتخاب یک هیأت شرعی 9 نفره از علمای بزرگ شیعه و یک هیأت اجرایی 12 نفره) به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.»

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط