رونمایی از سایت علوم اجتماعی اسلامی ایرانی

دوم اردیبهشت ماه مصادف با سالروز صدور فرمان امام خمینی(ره) برای انقلاب فرهنگی، سایت علوم اجتماعی اسلامی ایرانی www.ejtemaee.ir طی مراسمی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با حضور جمعی از دانشجویان، فارغ التحصیلان و اساتید رونمایی شد. این سایت به همت جمعی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته های علوم اجتماعی دانشگاه های تهران راه اندازی شده است و در صدد است علاوه بر نگاهی انتقادی به نظریات اجتماعی و کاربست آن در جامعه ایرانی، به واکاوی مسائل اجتماعی ایران از منظر زیست بوم، سنت و فرهنگ اسلامی ایرانی بپردازد.

سایت حاصل دو سال فعالیت علمی و اجرایی است!

در این نشست ابتدا سید عمار رشیدی مدیر سایت با اشاره به سیر طراحی و راه اندازی سایت گفت: "این سایت حاصل و نتیجه حلقه های مطالعاتی و ارتباطی تعدادی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی بود که نگاهی انتقادی به وضعیت علوم اجتماعی در ایران داشتند. "

وی افزود: "از لحاظ محتوایی این سایت مطالب را در 6 بخش دسته بندی می کند:1-«فلسفه علوم اجتماعی» که ناظر به مبانی و مفروضات هستی شناسانه، معرفت شناسانه و روش شناسانه علوم اجتماعی است 2-«حوزه های جامعه شناسی» که موضوعات و مسایل اجتماعی از جمله فرهنگ، خانواده، آموزش و پرورش، توسعه و.. است 3-«علوم اجتماعی در آیات و روایات» که شامل مطالبی حول قرآن و سنت از نگاه علوم اجتماعی و فرهنگی یا برعکس جنبه ها و مطالب اجتماعی و فرهنگی آیات و سنت می باشد. 4- «اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان» که نگاه ها، رویکردها و نظریات اجتماعی و فرهنگی دانشمندان و علمای مسلمان در گذشته را شامل می شود، این بخش در واقع بخشی از پیشینه کار می باشد. 5- «نقد علوم اجتماعی» که مبتنی بر نقد مکاتب و نظریات علوم اجتماعی غربی و سکولار است 6- «علوم اجتماعی در ایران»، مطالبی درباره وضعیت آموزش و پژوهش در حوزه علوم انسانی و اجتماعی در ایران را در خود جای می دهد."

رشیدی خاطر نشان کرد : "نام سایت متناسب با رویکرد سایت تعیین شده است. علوم اجتماعی، حوزه وسیع تری نسبت به جامعه شناسی را شامل می شود. پسوند «اسلامی ایرانی» نیز با توجه به جامعه و فرهنگ آن قرار داده شده، فرهنگ ما تشکیل شده از دو بخش اصلی، دین اسلام و فرهنگ ایرانی. همچنین ما در جامعه اسلامی ایران زندگی می کنیم و نیاز به علمی متناسب با این شرایط داریم، پس در واقع پسوند «اسلامی ایرانی»، به معنای بومی است".
"این سایت دارای بخشهای مختلف و متنوع و مورد نیاز محققان و دانشجویان علوم اجتماعی می باشد که شامل، مقالات و یادداشتها، مناظره ها و مصاحبه ها، اخبار و گزارش ها، معرفی و نقد کتاب، معرفی اساتید، معرفی مراکز و گروه های تحقیقاتی، معرفی پایان نامه، پرونده های موضوعی، فایلهای چند رسانه ای و پیوندهای مفید می باشد."

تاکنون 6 پرونده مهم در سایت کار شده است که موضوعات آن به شرح ذیل می باشد:

- نسبت اقتصاد و فرهنگ: شعار امسال، استراتژی(راهبرد) فرهنگی اقتصادی مردم ایران

- «وال استریت»؛ انقلاب یا اصلاح؟

- جامعه شناسی سیاسی: انتخابات در ایران

- جامعه شناسی عاشورا

- ما و جامعه مصرفی

- امکان و چگونگی علم دینی

وی در ادامه دو رویکرد اصلی سایت را، بحث های تئوریک و آکادمیک از طرفی و مباحث کاربردی علوم اجتماعی و ارتباط با عامه مردم از طرف دیگر تبیین کرد. او یکی از اهداف مهم سایت را ایجاد بستر مناسب برای تعامل بیشتر و شکل گیری یک شبکه اجتماعی از نخبگان علوم اجتماعی دانست و از دانشجویان و دانش آموختگان این حوزه خواست که با مشارکت فعالانه در سیاستگذاری ها و راهبری سایت به رشد کمی و کیفی علوم اجتماعی اسلامی ایرانی کمک کنند.

علوم اجتماعی اسلامی ایرانی پارادوکس نیست!

در ادامه ی نشست یکی دیگر از دست اندرکاران سایت با اشاره به سوال یکی از حضار در مورد پارادوکس اسلامی ایرانی در عنوان سایت گفت: "در عنوان سایت لفظ اسلامی به معنای مبانی این حرکت است و لفظ ایرانی به معنای زیست بوم مسائلی است که این سایت می خواهد به بررسی آنها بپردازد."

میثم طغیانی افزود: "تقریبا این مورد توافق عالمان علوم انسانی قرار گرفته است که مولفه های ارزشی و فرهنگی محققان در ثمره کاری آنان در قالب نظریه پردازی حضور جدی دارد. اگر چه کم و کیف این حضور و نحوه این حضور هنوز مورد مناقشه است اما مشخص است که نظریات در حوزه علوم انسانی و حتی به باور عده ای در علوم تجربی گرانبار از ارزشهای محیطی و شخصی پژوهشگران هستند و کاربست نظریات اجتماعی ای که در یک مقطع زمانی و در یک بستر فرهنگی دیگر منقح شده اند نمی تواند پاسخگوی مسائل اجتماعی یک فرهنگ و زیست بوم فرهنگی دیگر باشد".

وی در ادامه یکی از مهمترین مشکلات علوم اجتماعی ایران را توجه نکردن بسیاری از محققان به این موضوع دانست و اضافه کرد: "البته برخی مقاومت ها در برابر عنوان جامعه شناسی دینی و بومی سیاسی کاری است"

طغیانی همچنین خاطر نشان کرد: "بحث علم دینی و جامعه شناسی اسلامی اولین باری نیست که مطرح می شود و پیش از این بحث جامعه شناسی مسیحی نیز در غرب مطرح شده است. جامعه شناسی اسلامی هم قبل از انقلاب توسط امثال اسماعیل فاروقی در کشورهایی چون پاکستان،مالزی، آمریکا و... مطرح شده بود و مبدع این عنوان محققان ایرانی نیستند. اما با توجه به بحرانها و تحولاتی که در عرصه اجتماعی ایران افتاده است و با توجه فرصتی که در پرتو نگاههای جدید به علم فراهم شده است بحث جامعه شناسی اسلامی و بومی، مورد توجه عده ای از علاقه مندان به انقلاب اسلامی قرار گرفته است. البته نگاههای متفاوتی در اسلامی سازی علوم انسانی در ایران وجود دارد که در دو گروه شاخص می توان آنها را تقسیم بندی کرد. گروه اول نگاهی از بالا به پایین به مساله علم دارند و معتقدند قبل از تولید علم ابتدا باید فلسفه،منطق و فلسفه های مضاف آن علم تولید شود. یعنی معتقد به تولید معرفت شناسی از دل هستی شناسی فلسفی و روش شناسی از دل معرفت شناسی هستند اما گروهی دیگر بیشتر نگاهی اجتماعی و تاریخی به مساله علم دارند و علم را بر آمده از جامعه می دانند. از نگاه اخیر سبک و روش زندگی ماست که تولید معرفت را جهت می دهد برای همین ابتدا باید به جامعه اسلامی دست یافت تا بعد از آن به دانش اسلامی دست یابیم که ممکن است حتی چند صد سال طول بکشد.البته ما در این سایت، نظری میانی را به عنوان راهبرد در پیش گرفته ایم و قائل به دیالکتیک یا رفت و برگشت میان حوزه نظر و عمل هستیم. از نظر ما علم اجتماعی اسلامی و بومی عبارت است از تنقیح انباشتِ تجربیات و تاملات منتظم مسلمانها حول مسائل اجتماعی است. البته این تاملات باید ابتدا نسبت خود را نیز با دین مشخص کند. از همین جهت این سایت بستری برای ارائه فکرهای نو علاقمندان علوم اجتماعی در سطوح تحصیلی متفاوت است. برای سایت، انتشار یک مطلب نه به خاطر وثوق منابع ارجاعی اثر، که به خاطر وجود ایده و فکری که در آن مطرح شده است می باشد هر چند مطلب هنوز منقح نشده باشد یا ناقص باشد. چون معمولا این گونه ایده ها و فکرها در جاهای دیگر کمتر مجال بروز و چکش کاری پیدا می کنند و با توجه به اینکه تولید علم ابتدا از تولید فکر شروع می شود در حقیقت سایت بستری برای مطرح کردن ایده های نو دانشجویان و فارغ التحصیلان علوم اجتماعی در حوزه های مختلف است"

در ادامه برنامه، میزگردی با حضور نمایندگانی از گروههای فعال دانشجویی با موضوع تبادل تجربیات گروههای فعال دانشجویی و نقش سایت علوم اجتماعی اسلامی ایرانی درهمگرایی میان گروههای فعال در این حوزه برگزار گردید.اعضای میزگرد را مهدی مظفری نیا ( سردبیر نشریه سوره اندیشه)،محمد حسین سیاح طاهری(کارشناس شورای اسلامی شدن دانشگاه ها) و حبیب رحیم پور (مدیر سایت رب (علوم تربیتی اسلامی تشکیل می دادند.

مظفری نیا: سایت علوم اجتماعی اسلامی ایرانی باید بکوشد فضای تولید فکر را تغییر دهد.

مظفری نیا دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس و سردبیر نشریه سوره اندیشه در این میزگرد ابتدا با برشمردن تجربیات گروه علم ودین و شکل گرفتن نشریه سوره اندیشه گفت:" در ابتدا تصور بر این بود که با شناخت مباحث علم و دین و تغییر روش می توان علوم اجتماعی اسلامی تولید کرد، اما این تعریف هم ناقص و هم در مباحث هنجاری مخالف ارزش ها و فرهنگ ماست. برای همین ما در سوره اندیشه به دنبال این هستیم که در مباحثی مانند نظام اجتماعی، نظریه اجتماعی،سبک زندگی وهنر به واکاوی مفاهیم و بازاندیشی مجدد در مبانی و مرزهای این مفاهیم بپردازیم. وی باز اندیشی در مفاهیمی مانند طبقه بندی علوم و.. را نیز اهداف نشریه برشمرد."

وی افزود: "سایت علوم اجتماعی اسلامی ایرانی باید بکوشد فضای تولید فکر را تغییر دهد، نه فضای نظریه پردازی را؛ اگر ما در مورد موضوعات زندگی و نظاممان تفکر کنیم، می توانیم نظریات جدید خلق کنیم."

رحیم پور: سایت باید از آفت های اصلیش که گرفتاری به دگماتیسم در افراد یا افکار است، دور باشد.

حبیب الله رحیم پور ازغدی، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم تربیتی دانشگاه تهران نیز در این میزگرد بیان داشت: "نهضت نرم افزاری سال 81 فضای قابل تأملی را پیش آورده است، از جمله این که علوم دینی و نهضت نرم افزاری دولتی است یا مردمی؟ و اگر دولتی است آیا فقط و فقط دولت در آن نقش دارد یا نه."

وی همچنین تصریح کرد: "برای بررسی این نهضت باید نقش دولت و مردم را در کنار هم تبیین کرد."

این فعال دانشجویی افزود: "فهم ما درباره نظریه پردازی اشتباه است؛ چرا که نظریه پردازی، یک امر تدریجی بوده و ممکن است در طی چند دهه به طول انجامد؛ همچنین یک فرایند تعاملی است و ما را ملزم به یک سری رویه ها می کند، برای ایجاد فضای مناسب، باید ادبیات انتقادی به وجود آورد که در آن نظریات مختلف بررسی شوند؛ همچنین علم چه به صورت سخت و چه نرم، متصدیانی دارد که برای آن جهت و هدف تعیین می کنند که در کشور نسبت به این سیاستگذاری ها بی تفاوت هستند."

رحیم پور ازغدی درباره نوع فعالیت های سایت علوم اجتماعی اسلامی ایرانی گفت: "باید تلاش بر این باشد که مخاطب سایت را در نخبگان متمرکز کنیم."

وی همچنین بیان داشت: "سایت باید از آفت های اصلیش که گرفتاری به دگماتیسم در افراد یا افکار و همچنین محدود شدن در فضای مجازی است، دور باشد."

سیاح طاهری: به کسانی که نگاه نو دارند و به گونه ای جدید به مسائل می نگرند، کمک کنیم.

محمد حسین سیاح طاهری دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس شورای اسلامی شدن دانشگاه ها نیز در این نشست گفت: "برخی معتقدند برای اسلامی شدن دانشگاه ها باید فضای فرهنگی مقدم بر فضای علمی باشد و اگر فضای اسلامی در دانشگاه داشته باشیم، علوم اسلامی هم به وجود می آید."

وی همچنین افزود: "باید مدل های مختلف اسلامی شدن، داشته باشیم و متناسب با فضای هر دانشگاه، اقدامات اسلامی شدن صورت بگیرد و در آخر، خروجی را مورد مطالعه قرار بدهیم."

عضو شورای اسلامی شدن دانشگاه ها دو مسئله را به عنوان راهبرد سایت علوم اجتماعی اسلامی ایرانی عنوان کرد و گفت: "اولاً باید فعالیت هایی را که در حوزه های مختلف انجام شده، به مخاطبان نشان دهیم و ثانیاً به کسانی که نگاه نو دارند و به گونه ای جدید به مسائل می نگرند، کمک کنیم و فرصت ظهور و بروز بدهیم."