loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

دیدار صمیمانه ی شاعران با رهبر معظّم انقلاب

انتشارات مرتبط : انقلاب اسلامی

انتشارات انقلاب اسلامی، تاکنون گزارش مفصلِ مکتوب و مصوّر سه دیدار از مجموعه دیدارهای صمیمانه ی شاعران با رهبر انقلاب را که در اواسط ماه رمضان و در شب میلاد امام حسن مجتبی (ع) صورت می گیرد، در قالب سه کتاب مستقل با عناوین «شب پانزدهم»، «شب شاعران بی دل» و «جمعیّت ارباب وفا» منتشر کرده است.

پنجشنبه 11 تیر 1394

رهبر معظّم انقلاب اسلامی، هر ساله در یکی از شب های مقارن با 15 رمضان، هم زمان با ایّام میلاد حضرت امام حسن مجتبی(ع)، با شاعران متعهّد و متعلّق به گفتمان انقلاب اسلامی دیدار می کنند. در این دیدار صمیمانه، برخی از اساتید پیشکسوت و شاعران جوان، جدیدترین و بهترین سروده های خود را قرائت می کنند و معظّمٌ له نیز نکات و رهنمودهایی را از منظرهای مختلف زبان، سبک، قالب و محتوای شعری گوشزد می کنند.
سنّت حضور رهبر معظّم انقلاب اسلامی در محافل شاعران، محدود و مربوط به چند سال اخیر نیست و معظّمٌ له به گواهی بسیاری از شاعران و اهالی فکر و فرهنگ، از دوران پیش از ریاست جمهوری با حضور در محافل شعری، به عنوان یکی از طرفداران انجمن های ادبی شهره اند. این موضوع را در نامه ها یا خاطرات برخی از شاعران بزرگ معاصر، مانند مهدی اخوان ثالث و امیری فیروزکوهی به وضوح می توان دید.
نگاه معظّم ٌله به شعر و اهتمام ایشان به این مقوله، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و اهل فن، نگاهی دقیق و تعقلی و تحلیلی است و نه تفنّنی؛ از این رو، بیانات و اشارات ایشان در باب وجوه متعدّد شعر، در حقیقت نقشه ی راهی است که فضای کلّی حوزه ی شعر و ادبیات کشور، و افق های پیش روی شاعران و مخاطبان شعر امروز را ترسیم می کند.
انتشارات انقلاب اسلامی، وابسته به دفتر حفظ ونشر آثار مقام معظّم رهبری، تاکنون گزارش مفصلِ مکتوب و مصوّر سه دیدار از این مجموعه دیدارها را که در ماه رمضان سال های 88، 89 و 90 صورت گرفته، در قالب سه کتاب مستقل، منتشر کرده و در اختیار علاقه مندان به فرهنگ و ادب قرار داده است.

شب پانزدهــم
کتاب «شب پانزدهم» نخستین تلاش انتشارات انقلاب اسلامی برای بازنمایی مکتوبِ دیدار شاعران با رهبر معظّم انقلاب در نیمه ی رمضان سال 88 (1430 هـ.ق) و گزارش کاملی از این دیدار است که از این منظر، حسن مطلعی برای دیگر آثار محسوب می شود. کتاب، شامل گزارشی مفصّل از قرائت سروده های20 شاعر، و نکات و اشارات رهبر انقلاب در باب اشعار آنان، و سرانجام مشروح بیانات معظّم ٌله در پایان مجلس است. مطالب این اثر، بی کم و کاست، و تنها در پاره ای موارد بنا بر ضرورت ویرایش، تغییر یافته و از ظاهر و فحوای کلام، و نیز از ذکر جزئیاتی چون سخنان مجری، صلوات حاضران و... پیداست که کتاب با کمترین تغییرات در متن دیدار، گردآوری شده است.
این دیدار، به ویژه از آن حیث حائز اهمیت بود که با ایّام فتنه ی پیچیده ی سال 88 مصادف شده بود؛ واقعه ای که در آن، عده ای با وارونه جلوه دادن واقعیّات و با نیرنگ و اتّهام تقلّب، حماسه ی عظیم و باشکوه حضور مردم در انتخابات دهم ریاست جمهوری را به کام آنان تلخ کردند. دیدار رهبر معظّم انقلاب اسلامی با شاعران، اندک زمانی پس از خطبه ی تاریخی ایشان در نماز جمعه ی دانشگاه تهران بود.
«شب پانزدهم»، نشان دهنده ی پاره ای از دغدغه ها و احساس مسئولیت های شاعران متعهّد به انقلاب و آرمان های آن در بحبوحه ی حوادث سال 88 است و برخی از شاعران در این جلسه، برای تنویر افکار عمومی و زدودن غبار شبهه از سیمای حقیقی انقلاب، شعر خود را ناظر به حوادث آن روزها و نشان دادن کینه توزی دشمن و نقش او در پشت پرده ی این فتنه ی پیچیده سروده اند. بهترین نمونه ی این دست از سروده ها، قصیده ی بلند و شورانگیز مرتضی امیری اسفندقه بود که تحسین رهبر انقلاب را برانگیخت و معظّم له آن را «قصیده ای خوب و قوی و خوش مضمون» توصیف کردند. شاعر در این قصیده ی بلند، نزاع میان احزاب و اشخاص ملّت را تنها به نفع دشمنان این ملّت و خاری بر پیکر میهن معرفی می کند:
ایران من! بلات مهل بر سر آورند
مگذار در تو، اجنبیان سر برآورند
در تو مباد! میهن مستان و راستان
تزویر را به تخت به زور زر آورند
چیزی نمانده است که فرزندهای تو
از بس شلوغ حوصله ات را سر آورند...
شاعر در ابیاتی از سروده ی خود، با هشدار به بدخواهان ملّت و مملکت، حضور حماسی مردم را امری فراتر از انتخابات برمی شمارد:
مردم نیامدند که بر روی دست ها
از حجم سبز، دسته گل پرپر آورند
مردم نیامدند که از انفجار سرخ
از خون عاشقان وطن ساغر آورند
مردم نیامدند خدا را عوض کنند
مردم نیامدند که پیغمبر آورند
مردم نیامدند دو دسته شوند و باز
حمله به هم به دمدمه، سر تا سر آورند ...
از دیگر سروده های قرائت شده با این موضوع و مضمون، شعری است از قادر طهماسبی (فرید) که او نیز در غزلی به این موضوع پرداخته است؛ با مطلع:
ز چشم بسته هلا! مُهر خواب بردارید
به دفع فتنه، قدم با شتاب بردارید...
در ابتدای جلسه، مطابق معمول پیشکسوتان شعرخوانی کرده اند: مرحوم مشفق کاشانی (با غزلی درباره امام رضا علیه السّلام)، علی معلم دامغانی (با «از زبان حر») و علی موسوی گرمارودی (با «علم لدنّی» درباره ی امام جواد علیه السلام). در ادامه جوانترهایی چون محمدحسین جعفریان، سعید بیابانکی(شعر طنز)، عبدالرحیم سعیدی راد، غلامرضا طریقتی، محمدمهدی سیّار، عبّاس شاه زیدی، محمد حسن زاده لیله کوهی، مهدی مظاهری، هاشم کرونی، غلامرضا کافی، سیّدمحمدجواد شرافت، کبری موسوی، سیّده صدّیقه عظیمی نیا، مژگان عباسلو، سارا حیدری و دیگران، با موضوعات و مضامین آیینی و اجتماعی شعرخوانی کرده اند. در بخش انتهایی جلسه نیز شاعران نام آشنایی چون یوسفعلی میرشکاک، محمدجواد محبت، علی انسانی، ولی الله کلامی زنجانی (با سروده ای به زبان آذری) و سرانجام غلامعلی حداد عادل، سروده های خود را قرائت کرده اند.
پس از شعرخوانی شاعران حاضر در جلسه، رهبر معظّم انقلاب اسلامی در این دیدار سخنان مهمی ایراد فرموده اند. تأکید بر رشد تحسین برانگیز شعرِ مجموعه ی شاعران انقلاب نسبت به سال های قبل، اشاره به رویش های جدید و گسترده در شعر انقلاب، تشریح برخی از مختصّات شعر متعهّد و انقلابی، وظایف اهالی فرهنگ و به ویژه شاعران در مواجهه با بحران ها و حوادث فتنه گون، تأکید بر شأن والای فرهنگ نسبت به سیاست، نقش انقلاب عظیم اسلامی در شکوفایی فرهنگی کشور، ویژگی های جنگ نرم دشمن و راهکارهای فرهنگی و هنری مواجهه با آن و ...، برخی از مهم ترین عناوین محورهای بیانات معظّمٌ له در این جلسه بوده اند.

شب شاعران بیدل
دوّمین اثری که با همین محتوا و مضمون از سوی انتشارات انقلاب اسلامی منتشر شده، گزارش کاملِ شب شعر شاعران در محضر رهبر انقلاب در رمضان سال 89 است که در آن، 30 شاعر سروده های خود را در قالب های مختلف و در مضامین دینی، اجتماعی، حماسی و اخلاقی قرائت کرده اند.
بعد از رمضانیه ی قزوه، به عنوان مجری در ابتدای مراسم، دور شعرخوانی از پیشکسوتانی چون علی معلم دامغانی، سیّدعلی موسوی گرمارودی، یوسفعلی میرشکاک، زکریّا اخلاقی، سیمین دخت وحیدی و غلامعلی حداد عادل آغاز می شود و با سروده هایی از شاعران جوان تر مانند فاضل نظری، ناصر فیض (با طنزِ «با سر آمد علیرضا قزوه...»)، محمود حبیبی کسبی، محمدحسین انصاری نژاد، علی داوودی، پونه نکویی، افشین علا، فاطمه نانی زاد، سپیده فلاح فر، فرشته خدابنده، هادی سعیدی کیاسری، هادی حسنی، حسین جنّتی، سینا علی محمدی و دیگران، ادامه می یابد تا این مجلس نیز همانند دیدارهای گذشته مجالی برای معرفی بیشتر شاعران جوان و باانگیزه باشد.
احد ده بزرگی (با یک مثنوی به لهجه شیرازی برای حضرت شاهچراغ)، قادر طهماسبی متخلص به «فرید»، محمدباقر کلاهی اهری، عفّت شریعتی کوهبنانی، ناصر فیض، علی اکبر صادقی رشاد، محمدعلی جوشایی و سرانجام حجت الاسلام و المسلمین محمدی گلپایگانی، دیگر حاضرانی هستند که شعر خود را در این دیدار قرائت می کنند و اشعار بسیاری از این شاعران پیشکسوت و جوان در قالب های غزل، مثنوی و قطعه، با مضامین عاشقانه و آیینی، مورد توجّه و تحسین رهبر انقلاب قرار می گیرد.
طی چندین سالی که شب شعر رمضان به سنّتی سالانه تبدیل شده، اشعار آذری با لهجه و لحن شیرین شاعران آذری زبان - تقریباً همیشه - پای ثابت این مجالس بوده است که همواره مورد تفقّد رهبر انقلاب هم قرار گرفته است. شعر آذری خوانده شده در محفل «شب شاعران بی دل» متعلق به ولی الله کلامی، شاعر نام آشنای آیینی کشور است که در سروده ی خود با تأکید بر ضرورت کنار گذاشتن اختلافات درونی و حزبی و اتّحاد حول محور آرمان های انقلاب و ولایت فقیه، بر لزوم هوشیاری جبهه ی مقاومت در برابر دنیای استکبار تأکید می کند؛ سروده ای که با تحسین رهبر انقلاب مواجه می شود و ایشان آن را با تعبیر «حرف های درست، شعر خوب» توصیف می کنند.
در پایان این جلسه، مشروح سخنان بسیار مهمّ مقام معظّم رهبری در تشریح حرکت کاملاً رو به رشد و در حال کمال دوره ی جدید شعر در ایران گنجانده شده است. ایشان در فقراتی از بیاناتشان بر ضرورت ایجاد انجمن های ادبی و نیز ضرورت حمایت از شعر و انجمن های ادبی از سوی وزارت ارشاد، حوزه هنری و شاعران پیشکسوت تأکید کرده اند. در بخشی از بیانات معظّم ٌله آمده است: «طبع شعر و شاعری، عطیه ی بزرگ الهی و نعمت برجسته خداوند است و قابل مقایسه با نعمت های ظاهری نیست؛ لذا شایسته است شاعر، این قریحه و استعداد را در جایی که خداوند متعال توقّع دارد، به کار بگیرد... استفاده از شعر در راه احساسات و عواطف انسانی اجتناب ناپذیر است؛ اما علاوه بر مضامین دینی باید سهمی هم برای جامعه و مهم ترین مسائل انقلاب و کشور قرار داد.»
رعایت عفاف در بیان عواطف از دیگر تأکیدات مهم رهبر معظّم انقلاب در این جلسه است. ایشان خطاب به شاعران فرموده اند: «آن جایی که به مسائل دل و عواطف و اینها می پردازید، حدّ نگه دارید؛ یعنی آن حالت عفاف و حجاب را حفظ کنید...». معظّم له در ادامه با اشاراتی گذرا به وضعیت فرهنگی دوران طاغوت و به تعبیر ایشان «زمانه ی واقعیّات تلخ و زشت و مستهجن که گوشه ای از آن هم در شعر بعضی از شعرای آن روز خودش را نشان داده بود»، نکات جالبی درباره ی شعر فروغ فرخ زاد مطرح کرده اند. پایان بخش سخنان رهبر فرزانه ی انقلاب در این جلسه، نکاتی در باب شعرهایی است که در آنها نشانه ی اضطراب و حیرت دیده می شود. به فرموده ی ایشان، «وجود این دغدغه در شعر برخی جوانان مقدّس است؛ اما باید با تقویت مبانی فکری و معرفتی، این حیرت و اضطراب را از بین برد...». ایشان همچنین تأکید کرده اند که نباید شعر به گونه ای باشد که حتی انسان های مأنوس با شعر نتوانند آن را بفهمند و مخاطب را در حیرت فرو ببرد، این مسئله نقص شعر محسوب می شود.

جمعیّت ارباب وفا
سومین و جدیدترین اثری که انتشارات انقلاب اسلامی در باب این موضوع منتشر کرده، گزارش دیدار جمعی از شاعران با رهبر فرزانه ی انقلاب را در 14 رمضان 1432 (چهارم مردادماه 1390) با عنوان «جمعیّت ارباب وفا» است. نام کتاب از بیتی گرفته شده که معظّم له در مطلع بیاناتشان آن را قرائت کرده اند: «جمعیّت ارباب وفا نگسلد از هم/ این سلسله تا روز جزا نگسلد از هم».
محتوای کتاب شامل 3 بخش کلی است: نخست، اشعار شاعران به همراه نظرات رهبر انقلاب درباره ی آنهاست؛ در این کتاب، اشعاری از 26 شاعر فارسی زبان ایرانی و خارجی در قالب های شعری مختلف شعری، از قصیده و غزل گرفته تا رباعی و ترانه درج شده است. بخش دوّم شامل بیانات و نکات ارزشمند رهبر معظّم انقلاب در این محفل ارجمند است و بخش سوّم نیز شامل زندگی نامه شاعران به ضمیمه ی تصاویری از این دیدار است.
نخستین اثر این مجموعه، ترانه ای است از علی معلّم دامغانی، شاعر برجسته ی معاصر، که پس از سخنان مجری جلسه (علیرضا قزوه) آن را قرائت می کند. مضمون ترانه، شرح درد انسان خسته و درمانده ی امروز است که جادوزده ی شب شده و با طلوع طلعت خورشید، شبش روز نورانی خواهد شد. ترانه، با تحسین رهبر انقلاب همراه می شود و استناد ایشان به مصرعی از عماد خراسانی: «تو یک ترانه سر کنی از آن ترانه ها».
دوّمین اثر، قصیده ای از علی موسوی گرمارودی، از دیگر اساتید پیشکسوت شعر معاصر است، در ستایش سعدی و صفای بوستان و گلستان و غزل او. سوّمین بخش از اشعار این مجموعه به رباعی‎هایی فاخر و به تعبیر رهبر معظّم انقلاب، «خوش لفظ و خوش مضمون» از شاعر جوان، میلاد عرفان پور اختصاص یافته است. این رباعی ها که در چند مورد، تحسین رهبر انقلاب را برانگیخته، مربوط به موضوعات و ارزش های دینی و معنوی، از توحید و امامت تا ظهور منجی و حجاب و... است. رباعیِ با موضوعِ حجاب، از رباعیات فاخری است که در این محفل خوانده شده است:
نارس بودی حیا شکوفایت کرد
ایمان تو نامدار دنیایت کرد
یک سکّه ی بی رواج بودی ای ماه!
این چادر شب بود که زیبایت کرد
بخش اعظم اشعار موجود در کتاب «جمعیّت ارباب وفا» به غزلیّاتی از شاعران پیشکسوت و جوان اختصاص یافته که بعضاً مورد تحسین رهبر انقلاب هم قرار گرفته اند؛ غزلیّاتی خواندنی از غلامعلی حدّاد عادل، سیدعلی شکراللّهی، محمد رمضانی فرخانی، پروانه نجاتی، راضیه رجایی، مهری جهانگیری، خدیجه رحیمی، مهدی مظاهری، زهره نارنجی و دیگران. در این میان، مضمون سه سروده ی زیبا درباره برخی از زوایای حیات بزرگترین زوج خلقت، یعنی امیرالمؤمنین و حضرت زهرا علیهم السلام است؛ غزل هایی از حجّت الاسلام و المسلمین محمدی گلپایگانی، حجّت الاسلام فضل الله قدسی (شاعر و عالم دینی افغانستانی) و غزلی زیبا به زبان آذری از علی شهودی.
جلسات شعرخوانی در محضر رهبر انقلاب از همان دوران ریاست جمهوری ایشان، با حضور تعدادی از شاعران فارسی زبان از کشورهای مختلف، به خصوص افغانستان، برگزار می شد. این سنّت در چند سال اخیر ابعاد گسترده تری به خود گرفته و علاوه بر شاعران فارسی زبان از افغانستان و تاجیکستان، سرایندگانی از هند، پاکستان و... نیز در این محفل ارجمند حضور فعّالی دارند. در این دیدار نیز چندین شاعر افغانستانی و تاجیک حضور دارند و پنج تن از آنان شعرخوانی کرده اند که اشعارشان در این مجموعه گنجانده شده و رهبری معظّم انقلاب آنان را تحسین کرده اند.
محمّدعلی عجمی (شاعر و پژوهشگر تاجیک)، ابراهیم امینی (شاعر جوان افغانستانی)، سیدابوطالب مظفّری (از پیشگامان شعر مهاجرت افغانستان) هر یک اشعاری با مضامین آیینی و انقلابی در این محفل قرائت کرده اند. از میان اشعار شاعران برون مرزی خوانده شده در این مجلس، شعر محمدکاظم کاظمی، چهره ی نام آشنای ادب فارسی و عضو دائم فرهنگستان ادب فارسی، جلوه و جاذبه ی ویژه ای دارد. کاظمی این بار شعرِ طنز گفته است. «پهلوان 1390»، غزلی قوی، اما تلخ از اوضاع افغانستان در سایه ی داستانهای شاهنامه است، با مطلع «پهلوانان شهر جادوییم، گام بر آهن مذاب زدیم...» و مقطع «... ما سیاووشهای نابغه ایم، کرم ضدّ آفتاب زدیم». رهبر انقلاب ضمن تحسین این شعر طنز آن را «خیلی قوی و خوب» توصیف کرده اند.
از جمله سروده های خواندنی دیگری که در این اثر گنجانده شده، می توان به غزلی کلاسیک از غلامحسین یوسفی بیرجندی متخلص به «ناقوس» و غزلی مصطفی محدّثی خراسانی اشاره کرد که در پاسخ به مطروحه ی رهبر معظّم انقلاب، «رندانه آخر ربودی جامی ز میخانه ی دل/ خونین چو برگ شقایق، رنگین چو افسانه ی دل» سروده است.
سجّاد سامانیِ 19 ساله، جوان ترین شاعری است که شعرش در این اثر درج شده است. او برگزیده ی شعر جشنواره ی شعر دانش آموزی است و غزل کوتاه او نیز تحسین رهبر انقلاب را برمی انگیزد، به ویژه آنجا که به این بیت می رسد: «بس که دنبال تو گشتم شهره ی عالم شدم/ سربلندم کرده خوشبختانه سرگردانیم». سروده ی علی محمد مؤدب، با موضوع بیداری اسلامی در بحرین، و شعری از شاعر پیشکسوت کرمانشاهی، محمدجواد محبّت درباره ی انقلاب اسلامی، از دیگر اشعار خواندنی ثبت شده در این مجموعه هستند. غزلی زیبا از فاضل نظری، غزل سرای نام آشنا و جوان کشور، آخرین شعرِ درج شده در این کتاب است که تحسین رهبر معظّم انقلاب را برمی انگیزد؛ با این مطلع و ردّالمطلع: «پلنگ سنگی دروازه های بسته ی شهرم».
مانند دیگر جلسات، حسن ختام این محفل شعر و شعور، به بیانات گرانقدر رهبر انقلاب اختصاص یافته است. ایشان با ابراز خرسندی از تداوم این جمع دیرپا، بیتی می خوانند که ایهام دارد و متضمّن دو معنای دعایی و خبری است و وجه تسمیه ی کتاب نیز همین بیت است: «جمعیّت ارباب وفا نگسلد از هم/ این سلسله تا روز جزا نگسلد از هم».
معظّم له در بیاناتشان با تأکید بر پیشرفت محسوس جریان شعر در کشور تصریح می کنند که از جهاتی می توان بین شعر امروز کشور و دوران رواج و شکوفایی سبک هندی، شباهت هایی یافت: نخستین شباهت مربوط به کمیّت شاعر است. همان گونه که در آن دوران 200 ساله، تعداد شاعران خوب مانند صائب، کلیم، محمدجان قدسی، بیدل، نظیری نیشابوری، سلیم تهرانی، طالب آملی و... شگفت آور است، امروز نیز به برکت انقلاب، تعداد شاعران از لحاظ کمیّت بسیار پیشرفت داشته و شبیه همان دوره ی 200 ساله است. دومین شباهت دوران ما و آن دوران 200 ساله از منظر مقام معظّم رهبری، نوآوری در مضمون است و شاعران امروز علاوه بر کلام پخته و سنجیده و الفاظ استوار، از حیث نوآوری در مضمون نیز توفیقات بسیاری کسب کرده اند.
رهبر معظّم انقلاب همچنین در این جمع تأکید کرده اند که ملّت ایران پس از انقلاب، الگو و اسوه ی بسیاری از ملّت ها شده اند و عمل به لوازم این اسوه گی، منوط به عمق بخشیدن به معرفت دینی و اسلامی است. «شاعر زمان ما به معرفت دینی عمیق احتیاج دارد» و «ائمّه ی شعر» و «پیامبران شعر فارسی»، کسانی مانند فردوسی، سعدی، مولوی، جامی، صائب و بیدل، همگی از معارف دینی عمیقی برخوردار بوده اند و شاعران امروز نیز باید معرفت دینی خود را البتّه «به شکل فنی و علمی اش، نه شکل ذوقی و من درآوردی» ارتقاء دهند.
تأکید بر حفظ هویت و گفتمان اصلی انقلاب اسلامی شعر انقلاب، آخرین محور از بیانات رهبر فرزانه ی انقلاب در این دیدار است. از نگاه ایشان، «شعر انقلاب متصدّی، مباشر و میاندار ارائه ی گفتمان انقلاب اسلامی است» و شاعران باید مراقب حفظ آن هویت و گفتمان اصلی انقلاب باشند و مراقب باشند که این گفتمان، مغلوب تألمات شاعرانه ی شاعران نسبت به مسائل نشود. آنان باید مراقب باشند زبانشان با کسانی که به اصل این گفتمان اعتراض دارند، یکی نشود و دل به تحسین آنان و محافلشان نبندند.
در بخش پایانی هر سه کتابِ «شب پانزدهم»، «شب شاعران بی دل» و «جمعیّت ارباب وفا»، زندگی نامه ی مختصر شاعران به ضمیمه ی تصاویری زیبا و باکیفیّت از آن محافل درج شده است.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط