loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

ماجرای صنعت نفت ایران و تاریخ پرفراز و نشیب آن در «یاد گذشته و اندیشه آینده»

نویسندگان مرتبط : محمدعلی موحد

«یاد گذشته و اندیشه آینده» مجموعه ای از مقالات محمدعلی موحد است که به تازگی از سوی نشر نگاره آفتاب منتشر شده است. تاکید بیشتر مقالات بر ماجرای صنعت نفت ایران و تاریخ پرفراز و نشیب آن است.

دوشنبه 19 مرداد 1394

محمدعلی موحد در دو زمینه پژوهش های بنیادی و راه گشا دارد، یکی درباره ملی شدن صنعت نفت ایران و مسائل حقوقی آن و دیگری درباره مولانا و زندگی و اندیشه های او. دلبستگی های تاریخ پژوهی موحد همه تاریخ ایران را دربرمی گیرد. کتاب «یاد گذشته و اندیشه آینده» که مجموعه ای از مقالات اوست، نموداری از همان دلبستگی های تاریخ پژوهی موحد است اما تاکید بیشتر مقالات بر ماجرای صنعت نفت ایران و تاریخ پرفراز و نشیب آن است.

این کتاب با یادداشتی از علی میرزایی، گردآورنده و ویراستار کتاب آغاز می شود. میرزایی در آن یادداشت به جامعیت علمی موحد و احاطه او بر موضوعات گوناگون تحقیقی اشاره می کند و موحد را حقوقدانی برجسته و پژوهشگر نخبه می نامد. در پایان یادداشت خود نیز توضیحاتی درباره چگونگی گردآوری مقالات کتاب می آورد. این مقالات پیش از انتشار در این کتاب در مجله «نگاه نو» به سردبیری علی میرزایی منتشر شده بودند.

پس از نوشته مدیر انتشارات نشر نگاره آفتاب یادداشت کوتاه موحد آمده است. موحد در نوشته آغازین خود اشاره به الزامات تاریخ نویسی دارد. «کسروی و تاریخ مشروطه او» اولین مقاله از 10 مقاله موحد در کتاب «یاد گذشته و اندیشه آینده» است. موحد به جنبه های گوناگون شخصیت احمد کسروی می پردازد و تامل و تحقیق او را در زمینه پژوهش های تاریخی نقد و داوری می کند اما «تاریخ مشروطه» او را از نظر علمی قابل قیاس با دیگر پژوهش های تاریخی کسروی فرض نمی کند و اعتبار کمتری بدان می دهد.

«ناگفته هایی از ماجرای یکصد ساله نفت» عنوان مقاله دوم کتاب است. این مقاله به روابط کنسرسیوم که پس از کودتای 28 مرداد 1332 پدید آمد یا شرکت ملی نفت ایران می پردازد.

«چرا برتراند راسل اوقاتش از دست مصدق تلخ بود؟» مقاله بعدی کتاب است . راسل، فیلسوف نامدار انگلیسی در دو جا از کتاب خاطراتش به ایران اشاره می کند. یکی آن گاه است که ناصرالدین شاه در سفر فرنگ خود به انگلستان می رود و دیگری اشاره راسل است به تلاش مصدق برای ملی کردن صنعت نفت ایران. این دو مورد دستاویزی است تا موحد در مقاله خود به نگرش کلی انگلیسی ها درباره ماجرای ملی شدن نفت ایران بپردازد.

عنوان مقاله دیگر «بازخوانی پرونده اتحاد اسلام نادر» است. مقاله مذکور درباره کشاکش های مذهبی میان ایران و عثمانی است و تلاش نادرشاه افشار برای حل آن اختلافات. «ملاحظات آسیب شناسانه در تاریخ نویسی ایران» نشان از توجه موحد به مساله باریک و دشوار تاریخ نویسی دارد.

موحد وظیفه مورخ را بازسازی هنرمندانه گذشته همراه با اندیشه و فکر می داند و می نویسد که مورخ امروزی باید در برابر رویدادهای تاریخی اهل چون و چرا باشد. دو آفت تاریخ نگاری را هم درآمیختن تاریخ به افسانه پردازی و گزینشی عمل کردن در نقل اسناد می داند.

«فصلی از تاریخ تحولات حقوقی ایران» مقاله کم و بش مفصلی است درباره یاسای (: مجموعه احکام) چنگیزخان مغول. موحد در این نوشته می کوشد به این پرسش پاسخ بدهد که پس از جهانگشایی مغولان و تسخیر ممالک اسلامی، جوامع مسلمان چه واکنشی در برابر یاسای چنگیزی نشان دادند؟

مقاله «رضاخان سردار سپه: از فرماندهی کل قوا تا اریکه سلطنت، بهمن 1303 - آبان 1304» درباره برآمدن رضاخان و نقش انگلیسی ها دربرکشیدن اوست و نیز روایت مخالفان سلطنت رضاخان درباره تلاش ها او برای رسیدن به قدرت.

«جزایر سه گانه طبل بلند و میان تهی دعوی شیوخ» نیز مقاله ای درباره جزایر سه گانه خلیج فارس و تعلق تاریخی آن ها به ایران است و دعویی های بی پایه یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس و نیز دست پنهان بیگانگان در طرح چنان ادعاهایی. موحد به سیر تاریخ موضوعی می پردازد و تاکید بر حقوق قانونی و تاریخی ایران دارد.

دو مقاله پایانی کتاب «غبارانگیزی در روایت کودتای 28 مرداد» و «از پشت پرده مذاکرات نفت» نیز آن چنان که از عنوان آن ها پیداست اختصاص به مسائل صنعت نفت ایران دارد.

در پشت جلد کتاب می خوانیم: «رویدادها معمولا برآمده از یک علت واحده نیستند. علل متعدد دست به هم می دهند تا رویدادی پدید آید و چه بسا انگیزه های متخالف و ناهمگون در پدیدآوردن رویدادی واحد سهیم می شوند. اقدامات دولت ها چه بسا نتایج ناخواسته ای بار می آورد که ابدا در مخیله طراحان آن نمی گنجید. چرخ حوادث که در حرکت افتاد غالبا در مسیری می افتد که هیچ کس چنان نمی خواست. شعارها در ابتدای کار برای تحریک توده ها موثر می افتند اما دیری نمی گذرد که فضای سیاسی را مسخر خود می سازند و فضای شعارزده دوراندیشی و حزم و احتیاط را برنمی تابد و راه بر عقلانیت و اعتدال می بندد. مسئولیت اقدامات و اعمال و هزینه خطاهای بازیگران سیاسی که به قهرمانان ملی تبدیل می شوند بر عهده ملت ها می افتد و چنین است که ملت آلمان نمی تواند خود را از مسئولیت تباهکاری های هیتلر مبرا سازد و غرامت حماقت های صدام گردن گیر مردم عراق می شود و مردم لیبی حساب خل بازی های قذافی را می پردازد. پس نخست موعظه پیر تاریخ بر مردم زمان ما این است که بازیگران عرصه سیاست را، هر چه هم عزیز و محبوب باشند، در مهار خود نگاه دارند و از بلندپروازی های ناسنجیده آنان جلوگیری نمایند. زمانه ما هیچ کشوری را اجازه نمی دهد که حساب خود را از دیگران به کلی جدا سازد و در انزوا مطلق به سر برد. ارتباطات لاجرم با برخوردها و اختلاف ها توا می شود و در حل و فصل اختلافات، حقانیت و عدالت نیست که حرف آخر را می زند.»

کتاب «یاد گذشته و اندیشه آینده؛ در تاریخ ایران و صنعت نفت ایران» مجموعه مقالات محمدعلی موحد با ویراستاری و گردآوری علی میرزایی است که از سوی نشر نگاره آفتاب در 250 صفحه با شمارگان یک هزار نسخه و بهای 18 هزار و 500 تومان منتشر شده است.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط