سالروز شهادت استوانه دین و دانش، استاد مطهری روز معلم نام گرفته است. وی با تکیه بر قدرت علمی، عقیدتی و فلسفی، هرگونه شبهه و سؤال در حوزه دین را پاسخ می داد و با شمشیر قلم و بیان و با منطق و استدلال، با التقاط و انحرافات شجاعانه مبارزه کرد.
چرا آثار شهید مطهری را بخوانیم؟
الف) نظر اسلام در مورد زن چیست؟ بالأخره روش تربیت اسلامی بر چه اصولی تکیه دارد؟ عقیده ما در مورد جهان آخرت چگونه باید باشد؟ اینها و صدها سؤال دیگر ذهن بسیاری از ما را مشغول کرده است و برای یافتن جواب، یا مرجعی برای پاسخگویی پیدا نمیکنیم یا با جوابهای متفاوت و متضادّ روبرو میشویم و یا اگر کمر همّت میبندیم تا با مراجعه به منابع اصیل معارف اسلامی جواب خود را بیابیم، در پیمودن راه دشواری که برای جداکردن حقّ از باطل و سخن مستند از دروغ و کتاب صحیح از تحریف شده و کلام واقعی از تقیّه و نقل صادقانه از مغرضانه و... وجود دارد درمانده میشویم. بهتر آن است که پاسخ تمام پرسشهای خود را در میان آثار شخصیتی جستجو کنیم که مراحل دشوار تاریخ، ادبیات، منطق، فلسفه، فقه، اصول، رجال، کلام، تفسیر و عرفان را با موفقیّت کم نظیری پیمود و روح مطهّرش که معطّر به ولایت واقعی معصومین بود، ذهن جوّال و استعداد خارق العادهاش را یاری نمود تا عصاره آن معارف را در قالب کلمات سادهای بریزد و معجزهآسا تصویر جامعالاطرافی از آموزههای اسلام را آماده استفاده مشتاقان نماید.
این است که رهبر معظم انقلاب میفرمایند: امروز جوانان ما، دانشجویان ما، معلّمان ما، کارگران ما اگر میخواهند در زمینه افکار اسلامی عمق پیدا کنند و پاسخ سؤالات خود را پیدا نمایند باید به کتابهای شهید مطهری مراجعه کنند.
ب) همه ما میدانیم که برای ساختن یک بنای محکم و پایدار، قبل از آن که مصالح خوب و با کیفیّتی را به کار گیریم نیازمند یک نقشه دقیق و معقول هستیم تا بر اساس آن، پایه و شالوده محکمی ایجاد و نصب ستونها و بالابردن دیوارها آغاز شود. کسانی که در وادی تفکّر قدمی برداشتهاند این حقیقت مهمّ را دریافتهاند که اگر انسان پایههای تفکّر خویش را بر اساس اصول قطعی و خدشهناپذیری استوار نکرده باشد دیر یا زود در برابر امواج سهمگین سؤال و شبهه، نه تنها توان مقاومت و پاسخگویی ندارد بلکه در دانستههای قبلی خویش نیز تردید میکند و سرانجام خسته و ناامید، با حسرت فرصتهای از دست رفته در انتظار آینده مبهم و بی ثمر خویش مینشیند. درست مانند کسی که بهترین مصالح ساختمانی را در زمینی سست و شنی به کار میبرد و با کوچکترین لرزه جز تلّی از خاک و سنگ بیمصرف در برابر خود نمیبیند.
برای فرار از این عاقبت شومِ فکری، باید ابتدا اصول قطعی و محکمی را بپذیریم و آنگاه قدم به قدم در مسیر علم و دانش گام برداشته، با استدلال مناسب به استقبال مسائل مختلف برویم. البته این توهّم پیش نیاید که قرار است مقلّد بی چون و چرای افکار و نظرات شهید مطهری باشیم، زیرا به جز کلامی که متّصل به سرچشمه وحی است، هرچه باشد در تضارب افکار عرصههای علمی دستخوش تحوّل و تکامل میگردد. بلکه غرض آن است که نردبان اندیشه خود را در جای محکمی قرار دهیم و بهترین زیر بنای فکری آن است که رهبر معظم انقلاب در مورد آن فرمودهاند: آن چیزی که ما میتوانیم بگوییم این است که: «مبنای فکری انقلاب» تفکّرات شهید مطهری است و لا غیر.
ج) هر یک از ما معمولاً جای خالی مطالب سودمند، جذّاب، روان و متنوّع را در مطالعات خود احساس میکنیم. نیازی که بسیاری از ما داریم معرّفی منابع مناسبی برای گسترش مطالعه و کسب اطّلاعات عمومی و اسلامی بیشتر و کارآمد است. (البتّه این درخواست و احساس نیاز معمولاً در هیاهوی زندگی امروزی و یکنواختی کشنده آن گم میشود ولی در خلوت تنهایی خود متوجّه این نقص بزرگ میشویم.)
مجموعه کتابهای شهید مطهری قدس سره به عنوان کتابخانه نسبتاً جامعی از علوم اسلامی منبع مناسبی برای بالا بردن سطح آگاهیها و پرکردن اوقات فراغت همه ماست. امام خمینی در سومین سالگرد شهادت استاد فرمودند: «آثاری که از او هست بیاستثنا همه خوب است و من کس دیگری را سراغ ندارم که بتوانم بگویم بیاستثنا آثارش خوب است، ایشان بیاستثنا آثارش خوب است.»
د) یکی از مشکلاتی که هنگام بررسی افکار بروز میکند رعایت نکردن نظم منطق پاسخ گویی است. به عنوان مثال گفتگوی یک کارمند با ارباب رجوع را در نظر بگیرید که هیچکدام متوجّه تقاضای طرف مقابل نمیشود و بدون توجّه به سخنان او با حرارت و عصبانیّت بر گفته خود پافشاری میکند؛ یا جوانی که با قصد شرکت فعّال در جمع دوستانش، مطالب و شواهد مختلفی را با هیجان تعریف میکند ولی متأسّفانه به علّت ناآشنایی با «منطق گفتار» هم خود ناراحت و سرخورده میشود و هم دوستانش او را به پراکندهگویی و عدم جذابیّت متّهم میکنند.
همه ما در ارتباط با دیگران نیازمند شیوهای علمی و کارآمد برای رعایت نظم و منطق پاسخ گویی هستیم و کسانی که اندک آشنایی با ادبیّات شهید مطهری قدس سره دارند میدانند که کتابهای ایشان روشی بدیع و مفید را در فهم مسائل و چگونگی پاسخگویی، آموزش میدهد. امام خمینی در دومین سالگرد شهادت ایشان فرمودند: «او با قلمی روان و فکری توانا در تحلیل مسائل اسلامی و توضیح حقایق فلسفی با زبان مردم و بی قلق و اضطراب به تعلیم و تربیت جامعه پرداخت. آثار قلم و زبان او بی استثنا آموزنده و روانبخش است.»
خلاصه این که مجموعه کتابهای شهید مطهری قدس سره از هر زاویهای که مورد بررسی قرار گیرد بی نظیر و مطالعه آنها بسیار مفید و ضروری است.
اما سیر مطالعاتی کتب شهید مطهری از آسان به مشکل به پیشنهاد حجت الاسلام معمار منتظرین
الف ) سرگذشت های ویژه از زندگی استاد مطهری
ب) سیمای استاد از نگاه بزرگان
ج)آثار استاد شهید
1- داستان و راستان
2- حکمت ها و اندرزها
3- حماسه حسینی
4- ازادی معنوی
5- ده گفتار
6- پانزده گفتار
7- بیست گفتار
8- سیری درسیره نبودی
9- سیری در سیره ائمه اطهار ( علیهم السلام )
10 – جاذبه و دافعه علی علیه اسلام
11- ولائها و ولایتها
12- خاتمیت
13- ختم نبوت
14- پیامبر امی
15- اسلام و مقتضیات زمان (2جلد )
16 – امدادهای غیبی در زندگی بشر
17- توکل و رضا
18- گریز از ایما و گریز از عمل
19- تکامل اجتماعی انسان
20- انسان کامل
21- انسان شناسی
22- تعلیم و تربیت در اسلام
23- عرفان حافظ
24- حق و باطل
25- مساله حجاب
26- پاسخ های استاد
27- نظام حقوق زن در اسلام
28- اخلاق جنسی در ایران و غرب
29- نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر
30- پیرامون جمهوری اسلامی
31- پیرامون انقلاب اسلامی
32- خدمات متقابل اسلام و ایران
33- سیری در نهج البلاغه
34- جهاد
35- آشنایی با قرآن ( 15 جلد )
36- مساله شناخت
37- شناخت در قرآن
38- فطرت
39- فلسفه اخلاق
40- انسان و سرنوشت
41- عدل الهی
42- علل گرایش به مادیگری
43- علوم اسلامی ( 3 جلد )
44- توحید
45- نبوت
46- معاد
47- آشنایی با جهان بینی اسلامی ( 6 جلد )
48- امامت و رهبری
49- قیام و انقلاب مهدی (عج)
50- تاریخ عقاید اقتصادی
51- نظام اقتصادی اسلام
52- مساله ربا
53- نقدی بر مارکسیسم
54- فلسفه تاریخ ( 4 جلد )
55- مقالات فلسفی
56- تعارضات منطقی
57- اصول فلسفه و روش رئالیسم ( 5 جلد )
58- شرح منظومه
59- شرح مبسوط منظومه ( 4 جلد )
60- حرکت و زمان ( 4 جلد )
61- الهیات شفا ( 2جلد )