گفتگوی ایلاف با احمدزاده

سایت عربی ایلاف به تازگی در گفتگویی با حبیب احمدزاده نویسنده کتاب های شطرنج با ماشین قیامت و داستان های شهر جنگی یه بررسی مسائل مربوط به ادبیات دفاع مقدس و اقدامات احمدزاده در این رابطه پرداخته است.
سوره مهر متن فارسی این گفتگو را در زیر منتشر کرده است.

* ترجمه عربی نامه به خانواده سعد که در درایلاف منتشر شده است در ایران مورد اهتمام روزنامه های کثیر الانتشاری شد ، بیشتر از 10 روزنامه و تعداد زیادی از خبرگزاری های معروف خبر این موضوع را منعکس کرده اند ، به نظر شما آیا این نامه به مقصد خویش رسید؟ دلیل این اهتمام را در چه می دانید؟

حدود پانزده سال پیش این داستان بر اساس واقعیت نوشته شد.یعنی زمانی که صدام بر سر کار بود. من در شهر آبادان به دنیا آمده ام ، درست در کنار رودخانه مرزی بین ایران و عراق. شاید اگر فقط پانصد متر دورتر به دنیا می آمدم، من نیز به نوعی شهروند عراقی محسوب می شدم و دچار همه مشکلاتی می شدم که در طی نزدیک به چهل سال ملت بزرگ و با تمدن عراق با آن روبرو بودند.

* در مجموعه داستانی « داستانهای شهر جنگی» ملاحظه می شود که شما برای طرف مقابل اهمیت فراوانی قائل هستید ، حتا زمانی که در موقعیت دشمن باشد، آیا این رویکرد ادبیات دفاع مقدس است ؟ وآیا اینکه این دید منحصر به فرد شماست ؟اگر وبنا به فرض رویارویی میان شما به عنوان یک ایرانی ویک امریکائی به عنوان متجاوز به خاک شما اتفاق افتاد ، آیا زاویه نگرش شما نسبت به ایشان همان زاویه نگرشی است که به سربازان عراقی داشتید ؟

انسان در همه جا انسان است، فرض کنید که از آسمان کره زمین را نگاه می کنید آیا مرزی میبینید؟ ما همه فرزندان حضرت آدم وبنده خدا هستیم. باید در مقابل ظلم وتجاوز ایستاد ولی بدین بهانه نباید مرزهای اخلاقی را زیر پا گذاشت . در سوره بقره خداوند همه ما می فرمایند «با دشمنان خدا به جهاد برخیزید ولاکن از حد خارج نشوید که خدا از حد خارج شوندگان را دوست ندارد» دوبار تاکید بر عدم اجحاف حتی نسبت به دشمنان خدا ، دلیلی بر تاکید و اهتمام بر اخلاقیات است.

* رمان «شطرنج باماشین قیامت» به 14 چاب ویا بیشتر رسید ، واز رمان های پرفروش ایران محسوب می شود ، علت این موفقیت را در چه می دانید، وآیا حقیقت دارد که قهرمان وشخصیت های اصلی رمان هیچ شباهتی به قهرمانان رمانهای دفاع مقدس ندارند . قهرمان شطرنج نوجوان ساده ای است عاشق ماشین سواری وآرزوهای کوچک ، آیا این مسأله به آرمانها خدشه وارد نمی کند؟سؤال من این است که این نحو پرداخت به شخصیت یک فرد بسیجی بعد آرمانی اورا مخدوش نمی کند؟

خیر این داستان نیز بر پایه حقیقت جنگ نوشته شده و اصلا بر ادامه کینه در میان ملتها تاکید نمی کند .این داستان یک داستان کاملا فلسفی است. وبعدها بهتر می توان در باره آن صحبت کرد.مثالی بزنم . رمان دن کیشوت بر پایه لاف زدنهای شوالیه های دروغین نوشته شده ولی آیا اکنون کسی به این سطح از روایت توجه دارد؟ ماجرای جنگ بین دو کشور همکیش باید به عبرتی برای عدم تکرار دوباره آن تبدیل شود. ولی تجاربی بسیار عمیق تر نیز وجود دارد که من بیشتر از سطح آن معرکه بدانها توجه دارم. نوشتن رمان شطرنج با ماشین قیامت نیز به همین دلیل بوده است.

* به نظر شما فضای دیگری برای رابطه ملت عراق وملت ایران به غیر از فضای جنگ وجود ندارد؟

طبیعت تاریخی پس از یک جنگ خونبار چنین اقتضا می کند ولی گروهی از صلح طلبان آمریکایی به تازگی دیداری از ایرن داشتند و بعد از سفر در سایتها و مصاحبه های خود اشاره داشتند که ایرانیان برخلاف ما آآمریکاییها که می گوییم ما با ویتنامیها در جنگ بوده ایم هر موقع در باره جنگ هشت ساله صحبت می کنند می گویند که ما با صدام و پشتیبانان غربی اش درجنگ بودیم و نه ملت عراق. مردم ایران به خوبی درد ها و رنج های ملت عراق در دوره صدام را می شناسند و با آنان همدردی دارند.

* ترجمه انگلیسی رمان شطرنج را آقای پال اسپراکمن انجام داده اند ، این رمان چه می تواند به خوانندگان انگلیسی زبان بگوید؟

کتاب راآقای پروفسور اسپراکمن ترجمه کرده اند. خود ایشان از جهان بینی و طنز نهفته در کتاب و نیز جسارت فلسفی و درام داستان خوششان آمده بود و کار ترجمه را انجام دادند. سایت آمازون از شش ستاره دقیقا شش امتیاز به این کتاب داده است وبسیاری ازخوانندگان آمریکایی نیز بر آن نقد ونظر نوشته اند.

* شما نامه ای به کابیتان ناو جنگی آمریکا ویل راجرز که دستور شلیک به هوابیمای مسافربری ایرباس را صادر کرده اند وباعث به شهادت رسیدن 250 شهروند ایرانی شده است ، نوشته اید ، آیا به عنوان یک هنرمند «رمان نویس وسیناریو نویس» این نامه را نوشتید ویا به عنوان یک نظامی ایرانی؟انعکاس این نامه را میان آمریکائیها چگونه ارزیابی می کنید؟

من بر اساس تجربیاتم در جبهه ها این نامه را نوشتم تا نظامیان جهان قبل از چکاندن ماشه ها به عواقب اعمالشان بیشتر فکر کنند . شاید ترجمه این نامه به عربی بدین موضوع یعنی گفتگوی تمدنها بین نظامیان در خاورمیانه نیز کمک کند.

* به همراه آقای پوراحمد وآقای حسن شکاری سناریو فیلم اتوبوس شب را بر اساس داستانی از خودتان نوشتید ، رابطه اسیران با نگهبانان ایرانی «عیسى وراننده وعماد»ایا حضور جنگ در مرکز روابط بین ملت عراق وملت ایران همچنان ادامه خواهد یافت ، آیا گزینه های انسانی دیگری وجود ندارد؟

این موضوع را بهتر است برادران اسیر عراقی در ایران جواب دهندکه رفتار نگهبانان با آنان چگونه بوده ولی فیلم «اتوبوس شب »بر اساس داستان«سی و نه ویک اسیر» از کتاب «داستانهای شهر جنگی» بنده نوشته شده است. این فیلم نیز به همین موضوع اشاره می کند.

* مفهوم شهادت به خاطر شهادت یکی از شعارهای رایج جنگ دفاع مقدس بوده است ، آیا شما با این شعار موافق هستید ویا به نظر شما یک سری نافهمی هایی در این زمینه واقع شده است مثل عمدا برمین قدم زدن ؟

ما عاقلانه جنگیدیم واین دروغی است که متاسفانه در گوشه کنار بر علیه همه مسلمانان گفته می شود . شهادت موضوعی بسیار والا ست که متاسفانه به وسیله تبلیغی دشمنان بر علیه مردم خاورمیانه تبدیل شده است.زیراماهمه وجوه آن رادرست مطرح نکرده ایم . خلاصه شهادت تک ماده برای شاگردان تنبل نیست تا با آن به بهشت بروند . خوشبختانه و مطمئنا هیچ شیعه واقعی در ماجرای امروز عراق در عملیات انتحاری بر علیه مردم دست ندارد در واقع کسی که با انفجار جسم خود در بازارهای بغداد و کشتن مردم بیگناه از هر فرقه می خواهد به بهشت برود از کشتن بیگناهان جایگاهی جز جهنم خدا پیدا نخواهد کرد. این رفتار به هر بهانه ای همان از حد خارج شدن است که در جواب سوال اول از قرآن کریم آوردم .

* چطور شد که به فکر صادق هدایت افتادید وسناریوی فیلم «گفتگو با سایه» را نوشتید؟

کنجکاوی و عدم تحقیق بدون تعصب در این مورد باعث شد تا جواب سوالهای خودم را در کارها محققین قبلی پیدا نکنم و هفت سال زمان بر سر این تحقیق وقت صرف کردم.

* صادق هدایت یک تابو در فرهنگ کنونی جامعه ایران است ، دلیل این مساله چیست؟

وحشت از نادانسته و حرف قبلی را بدون تحقیق مجدد بدون کم و کاست پذیرفتن. عقیده من این است که کتابهای تاریخی داستانهایی هستند که تنها چند سال زودتر بر پایه زاویه دید خاص و تخیل احتمالا مبتنی بر واقعیت نویسنده نوشته شده اند مگر آنکه خلاف آن در یک تحقیق بی طرف ثابت شود.

* هدایت بدترین فحشها را نثار عربها می کند ، وشاخص ترین رمان نویس ایرانی است. شما علت عرب ستیزی هدایت را در چه می بینید؟

این یک نوع جهل تاریخی بود که رژیم پهلوی در هر دو دوره پدر و پسر به آن دامن می زدند.متاسفانه بعضی روشنفکران مدعی نبز بدین دام افتادند. استعمارگران نیز که پرچمدار اصلی و همیشگی و تشدید کننده دعوای عرب و عجم هستند.

* بعضی ها معتقدند که شما شخصیت هدایت را در این فیلم کوچک مطرح کردید ، خودکشی او به علت عشق به یک زن فرانسوی است ، این درحالی است که روشنفکران ایران علت خودکشی او را احساس ناکامی نسبت به بیشرفت کشور می دانند؟

ما شخصیت هدایت را بر اساس مستندات به جا مانده از خودش مطرح کرده ایم. هدابت نیزانسان بود . عاشق می شد و شکست می خورد . حال اگر کسانی او را فرشته یا شیطان می دانند .بهتر است در نگاه خود به انسان تجدید نظر کنند.

* بعضی ها او را همچون بت می پرستند ودیگران به عنوان نماد شیطان که با صراحت به جنگ خدا وبیامبر اسلام می پردازد؟ نظر شما چیست ، آیا هدایت دلهره اکزیستنالیستی داشته است ؟

هدایت نتوانسته بود پناهگاه روحی مناسبی برای مبارزه با مشکلات کم اهمیت زندگی برای خود بیابد. این گفته مرحوم جمالزاده را کاملا قبول دارم که دوستان خوبی در کنار او نبودند تا این سرگشتگی روحی رابه سامان برسانند.هدایت دوست داشت تا در دنیای قرنطینه ای و بدون مشکل زندگی کند. هدایت بدین عمق از بینش نرسید که پیروزی آن نیست که هرگز زمین نخوری بلکه پیروزی آن است که پس از هر بار زمین خوردن دوباره به پا خیزی و مصمم تر از قبل به زندگی ادامه بدهی. زندگی امثال هدایت برای من بیشتر یک عبرت است تا الگوئی واقعی برای زندگی.

نکته: پس از انتشار این مصاحبه در سایت ایلاف، خوانندگان نظرات متعددی را ارائه کرده اند که در میان آنها نظر یک نظامی عراقی قابل توجه است.

مصعب السامرائی یکی از نظامیان عراقی عالی رتبه می نویسد:
درجنگ هشت ساله با ایمان تمام شرکت کردم.وبعد از چند سال متوجه شدم که فریفته اندیشه ضد انسانی و نژادپرستانه بعثی ها وآروزهای بیمار صدام بوده ام .رتبه نظامی من هیچگونه ارزشی نه برای خودم ونه برای ملتم دارد.ملت من قربانی سیاستهای تجاوزگری صدام بوده است.ما عراقیها اکنون نه ارتش داریم ونه امنیت وآسایش.ایرانیها پس از جنگ در تمام میدانها بهتر از ما هستند.

منبع: سایت سوره مهر
iricap.com