loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

بررسی عوامل پرفروش شدن کتاب

در این باره که چرا یک کتاب پرفروش می شود و یا به عبارتی « عوامل پر فروش شدن کتاب ها » بسیار سخن گفته شده است.و شاید تکرار آن کمی دوباره کاری باشد اما...

بی شک همه معتقدیم کتاب کالایی فرهنگی است، اما همه این را هم می پذیریم نه کتاب و نه هیچ یک از محصولات فرهنگی نتوانسته‌اند از اقتصاد ب‍َری جویند و بی‌توجه به شرایط بازار جایگاه خود را در گروه هدف (مخاطب) پیدا کنند. مسئولان فرهنگی هم در تصمیم‌گیری ‌های خود از این عناصر غافل نیستند و یکی از ملاک‌های سنجش موفقیت اثر را میزان فروش آن می‌دانند. سوای از این دیدگاه چه عواملی موجب می‌شوند مردم برای خرید محصول فرهنگی مانند کتاب پول بپردازند و اثری به عنوان کتاب پرفروش معرفی شود؟نویسنده، ناشر، محتوا، جوایز ادبی یا موضوع ، کدام یک عامل تعیین‌کننده‌اند؟

برخی فروش کتاب را محصول پروسه‌ای می‌داند از تربیت نویسنده تا تربیت مخاطب که نگارش متن ، چاپ ، توزیع ، معرفی و حلقه‌های پی‌درپی خوانده شدن یک کتاب را در دل دارد؛ یعنی همه عوامل نشر کتاب که هر کدام قطعه‌ای از یک سیستم هستند. فعالیت بیست و چند ساله حوزه هنری محملی را برای تربیت این نویسندگان فراهم کرده که ارائه‌کننده اندیشه و تفکر آن باشند و امروز این تلا‌ش‌ها به ثمرنشسته است.

کدام کتاب ها پرفروش می شوند؟
اما محتوا، ویترین عرضه و شناخته شدن انتشارات را شاید بتوان عوامل اصلی فروش کتاب و به ویژه فروش آن در نمایشگاه دانست.. نکته ای که در چند سال اخیر در نمایشگاه کتاب دیده می شود این است که مخاطبان سوره مهر بیشتر با آگاهی سراغ این ناشر می آیند و معمولا دنبال آثاری در راستای کتاب‌های قبلی سوره مهر هستند و این یعنی سوره مهر برای مخاطب ایجاد انتظار کرده‌ است. یعنی
اینکه ناشر روی مخاطب کار کرده‌ تا خود را بشناساند. مصداقی پیش برویم ؛ مثلا اینکه مخاطبی که کتاب« همپای صاعقه » را خوانده است حالا سراغ کتاب « ضربت متقابل » را می گیرد، یا کسی که دو مجموعه شعر « اقلیت » و « گریه های امپراطور» را خوانده در نمایشگاه سراغ مجموعه شعر « آن ها » را می گیرد، این نکته محصول آشنایی خوب مخاطب با ناشر و آثار و نیز نویسنده های آن است.
شاید از همین جا بتوان یکی از دلایل طرح تجمیع آثار نویسندگان در سوره مهر را متوجه شد. از دیگر سو، توجه به نیاز مخاطب (نه الزاما خواسته او که مجلات و کتاب‌های زرد در پی پاسخگویی به آن هستند) از دیگر عوامل فروش بالای بعضی کتاب‌هاست.

اما بعد از ذکر نکاتی که شاید درآمد مناسبی باشد برای آغاز بحث ، بپردازیم به پرفروش ترین کتاب های سوره مهر در نمایشگاه بیست و دوم و اینکه پیشینه این کتاب ها چیست و چرا پرفروش شده اند؟ ونیز عواملی همچون محتوا ، ویترین عرضه و وظایف ناشر و نیز نقش نویسنده را در مورد هر کدام از کتاب های پر فروش بررسی کنیم تا میزان مصداق تئوری های بالا را در عمل ارزیابی کنیم.

« دا » پرفروش ترین کتاب، چرا؟
بی شک همه حتی بدون نگاه به آمار پرفروش ترین کتاب های سوره مهر می توانیم حدس بزنیم که کدام کتاب در صدر این لیست قرار دارد.کتاب « دا » همان کتاب است، کتابی که نه تنها در صدر پرفروش ترین های چند ماه اخیر سوره مهر قرار گرفته ، که در جدول پرفروش ترین کتاب های نمایشگاه کتاب تهران هم رتبه اول را به خود اختصاص داده است.این کتاب که روایتگر خاطرات یک دختر 17 ساله از روزهای آغازین جنگ و روزهای مقاومت خرمشهر در برابر ارتش عراق است در کمتر از یک سال به چاپ 65 رسیده،این کتاب در این مدت آنقدر سر و صدا کرده و سوژه گزارش و مصاحبه و نقد بوده است که به راحتی می شد قبل از نمایشگاه هم پرفروش شدن آن را حدس زد.محتوای این کتاب در موضوع دفاع مقدس است ، همانند بسیاری از کتاب های قبلی سوره مهر که در همین موضوع منتشر شده است.اما چه می شود که محتوای این کتاب تا این حد تاثیر گذار جلوه کرده و توجه همه را به خود جلب می کند.شاید بررسی گام گام کمی در جستجوی پاسخ این سوال کمک کند. کتاب « دا » اولین کتابی است که جنگ را از زاویه دید یک دختر 17 ساله روایت می کند و از همین روست که در روایت دفاع مقدس به نکات و موضوعاتی اشاره می کند که تاپیش از این مورد اشاره نبوده اند و همین نکته است که باعث می شود تا درباره این کتاب گفته شود « دا ناگفته هایی از جنگ را روایت می کند.» بیان جزئیات در کتاب « دا » و روایت لحظه به لحظه از دیگر مشخصات محتوایی آن است که این ویژگی در کنار تدوین بسیار خوب و داستان گونه ، آن را به کتابی تبدیل کرده که بسیاری به اشتباه عنوان رمان را برای آن برمی گزینند.

در کنار این دو ویژگی محتوایی ، خصوصیات بسیار دیگری نیز می توان نام برد که همگی بر نقش محتوایی این کتاب در پرفروش شدنش اشاره دارد.

گذشته از محتوای کتاب ، اطلاع رسانی و نیز فراهم کردن ویترین مناسب و قابل قبول برای گروه ها و افراد مختلف را می توان از عوامل دیگر موفقیت « دا » در جذب مخاطب دانست. تعریف برنامه خبری و اطلاع رسانی مناسب برای معرفی کتاب در همین راستا قابل توجه است. برگزاری جلسه خبری و سپس رونمایی کتاب و نیز انعکاس نظرات افراد مختلف تاثیرگذار درباره کتاب،بخش های مختلفی از همین برنامه خبری است که ویترین کتاب را تشکیل می دهد.

شهرت شاعر و شکل مناسب ارائه
بعد از کتاب خاطرات سیده زهرا حسینی ، مجموعه سه گانه شعری از شاعر جوان اما شناخته شده کشور ؛ فاضل نظری ، رتبه های دوم تا چهارم لیست پرفروش ترین کتاب های سوره مهر در نمایشگاه را از آن خود کرده است.

« آن ها » عنوان جدیدترین دفتر شعری فاضل نظری است که انتشار آن را کمتر از یک سال بعد از تجدید چاپ دو مجموعه « گریه های امپراطور » و « اقلیت » در سوره مهر ، به این ناشر سپرد. شاید اولین عاملی که برای پرفروش شدن این سه دفتر شعر که در کنار هم یک مجموعه سه گانه را تشکیل داده اند به ذهن می رسد شهرت سراینده این مجموعه ها باشد، چه اینکه فاضل نظری در عین جوانی بسیار شناخته شده است و این شناسایی به اعتبار و جایگاهی برمی گردد که او برای خود فراهم کرده است.گذشته از نقش سراینده و شاعر این سه دفتر ، نحوه ارائه کتاب هم تاثیر بسزایی در حذب مخاطب برای آن ها داشته است. طرح جلد و گرافیک کتاب و نیز کیفیت کاغذ و چاپ کتاب ها در همین راستا قابل توجه است.شاید اشاره به اینکه دو مجموعه« گریه های امپراطور » و « اقلیت » که چندین سال پیش توسط ناشر دیگری منتشر شده بودند به دلیل همین ارتقای کیفیت و نحوه ارائه بود که در چاپ های جدید خود توسط سوره مهر بسیار مورد اقبال قرار گرفتند.در کنار نحوه ارائه هر کتاب بطور جداگانه، می توان به ارائه این سه دفتر در یک مجموعه و با بسته بندی و شکل جدید و مناسب هم اشاره کرد که در فروش مجموعه ای آن ها موثر بوده است.از طرفی انتشار این کتاب ها توسط ناشری همچون سوره مهر که انتشار کتاب هایی همچون دفتر شعر « رجعت سرخ ستاره » از استاد علی معلم دامغانی ، « پنجره ای به آفتاب » از استاد مشفق کاشانی ، شعرهای برگزیده شاعران جوان ، مجموعه شعر از شاعرانی همچون علیرضا قزوه ، احد ده بزرگی ، قادر طهماسبی و ... و نیز مجموعه « شعر امروز » را در سابقه فعالیت های خود در مسیر انتشار کتاب های شعر دارد ، در پرفروش شدن این سه گانه بی تاثیر نبوده است.

نکات نغز « من و کتاب » را پرفروش کرد
« من و کتاب » ؛ گزیده سخنان مقام معظم رهبری درباره کتاب و کتابخوانی از اولین نوبت چاپ آن در سال 86 همواره در میان کتاب های پرفروش سوره مهر در رتبه های بالا قرار داشته است. این کتاب به خوبی دیدگاه رهبر معظم انقلاب در حوزه کتاب را از نگاه یک مسئول عالی رتبه نشان می دهد و به خوبی روشن می کند که مسئله کتاب در نظر ایشان چقدر با اهمیت است.ارائه برخی نظرات ایشان به عنوان عالی ترین مقام کشور در مورد کتاب ، نویسنده و یا موضوع خاصی در ارتباط با کتاب ، جذابیت خاصی را برای « من و کتاب » فراهم کرده است. آنجا که ایشان درمورد کتاب های تاریخ معاصر و کمبودهای آن و نیز احمد کسروی به عنوان یک مورخ نظر می دهند ، یا جایی که در مورد مرتضی سرهنگی و هدایت الله بهبودی به عنوان دو نویسنده ادبیات دفاع مقدس سخن می گویند، یا در زمانی که از میزان آشنایی خود با ادبیات غرب و رمان هایی که خوانده اند و یا آنجا که از حالات و احساسات شخصی خود بعد از خواندن کتابی حرف می زنند و یا .... ، همگی از مطالب نغز و جذابی در این کتاب حکایت می کند.بنظر می رسد شهرت و اعتبار نویسنده و نیز محتوای کتاب ، مهمترین عوامل پر مخاطب شدن کتاب « من و کتاب » باشند.

کتاب های « ارمیا » ، « من او » ، « شطرنج با ماشین قیامت » ، « سفر به گرای 270 درجه » و « خاطرات عزت شاهی » از رضا امیرخانی ، حبیب احمد زاده ، احمد دهقان و محسن کاظمی هم در میان پرفروش های سوره مهر همواره جایگاه مناسبی به خود اختصاص داده اند. در این کتاب ها دو عامل مشترک برای پرفروش شدنشان وجود دارد ؛ یکی شهرت نویسنده و دیگر اعتبار ناشر و جریان خبری که ناشر برای کتاب تعریف کرده است.

اما اگر قرار باشد برای هر کدام از این کتاب ها عامل موثر خاصی در پرفروش شدنشان را جستجو کرد شاید بتوان لحن متفاوت و زبان خاص رمان را یک عامل موثر برای دو رمان « ارمیا » و « من او » رضا امیرخانی دانست.تازه بودن زاویه نگاه در دو رمان« شطرنج با ماشین قیامت » و « سفر به گرای 270 درجه » که هر دو از نگاه یک نوجوان 17 ساله و از عمق جنگ روایت می شود ، هم در کنار دو عامل مشترک ذکر شده در بالا در پرفروش شدن این دو کتاب موثر بوده است . ضمن اینکه در همین مبحث نباید از کنار ترجمه این کتاب ها به زبان انگلیسی و انتشار آن ها در کشور آمریکا و نیز استقبال مخاطبان از این دو رمان به راحتی گذرکرد.برای کتاب « خاطرات عزت شاهی » هم می توان از عواملی همچون اهمیت موضوع کتاب ، تدوین مناسب و ذکر نکات ناگفته از یک مقطع تاریخی مهم نام برد.

به هر حال آنچه که روشن است اینکه هر کتابی که پرفروش می شود بر اساس یک سری دلایل و در پی یک سلسله عوامل به این موفقیت دست پیدا می کند و به هر میزان که به این عوامل نزدیک تر باشد میزان فروش آن بالاتر رفته و در لیست پرفروش ها رتبه بهتری به دست می آورد. از همین جا می توان گفت کاهش نقش هر کدام از این عوامل در میزان تاثیر گذاری اش در جریان فروش کتاب موثر واقع می شود.

منبع: سایت انتشارات سوره مهر
نوشته: محمد طباطبایی

دوشنبه 22 تیر 1388
کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط