تقدم بومی سازی علوم انسانی براسلامی سازی

قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بومی سازی علوم انسانی را به دلیل قابلیت دسترسی بیشتر، فراگیری و جامعیت آن بر اسلامی سازی این علوم مقدم دانست.

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت‌الاسلام مسعود آذربایجانی با تاکید بر لزوم ایجاد نگرش فرابخشی به علوم انسانی به عنوان یکی از زیرساخت‌های اساسی برای تمدن اسلامی افزود: نگرش فرابخشی به معنای محدود نکردن این علوم به عرصه آموزش و پژوهش و توجه جدی به مبانی و یافته‌های علوم انسانی در سطوح خرد و کلان تصمیم ‌گیری کشور، مدیریت‌فرهنگی و مدیریت‌های اجرایی جامعه است. همچنین وارد شدن علومی مانند اقتصاد و سیاست به متن کارشناسی‌ها، جامعه را به مسیر صحیح پیشرفت هدایت کرده در چنین وضعی نیاز به علوم انسانی بومی‌ به طور جدی بروز می‌یابد.

عضو هیئت علمی گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بحث بومی‌سازی علوم انسانی را بر اسلامی‌سازی این علوم مقدم دانست و در بیان دلایل خود گفت: بومی‌سازی علوم انسانی به جهت تطبیق با فرهنگ و اقتضائات بومی از قابلیت دسترسی بیشتری برخوردار بوده و از سوی دیگر ممکن است برای اسلامی‌سازی این علوم در برخی از شاخه‌ها مواد لازم موجود نباشد. این در حالی است که در فرایند بومی‌سازی با تکیه بر تحقیق میدانی و شناخت فرهنگ بومی، کاستی وجود ندارد. همچنین برای بومی‌سازی علوم انسانی وفاق بیشتری نسبت به اسلامی‌سازی وجود دارد و از جانب برخی افراد اشکالاتی بر اسلامی‌سازی این علوم وارد شده است که با کار کارشناسی و هم‌اندیشی‌های لازم می‌توان در این زمینه به نتیجه مطلوب ‌تری دست یافت.

وی ادامه داد: یکی از پیشنهادات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در جهت تحول در علوم انسانی، بازرسی نهادهای متکفل این امر است. زیرا بررسی عملکرد و توجه به دستاوردها، ظرفیت‌ها، کاستی‌ها و کمبودهای این نهادها منجر به رفع موانع، برنامه ‌ریزی بهتر، تقویت آن‌ها و نیز جلوگیری از تاسیس و رشد نهادهای موازی خواهد شد.

دکتر آذربایجانی با ضروری خواندن توجه به فلسفه علوم انسانی افزود: فلسفه علوم انسانی باید در سطوح کارشناسی ارشد و دکتری به عنوان یک درس مورد توجه قرار گیرد تا دانشجویان نسبت به این علوم نگرشی عالمانه داشته باشند.

قائم ‌مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه همچنین به حاکمیت پارادایم پوزتیویستی بر علوم انسانی در کشور اشاره و آن را یکی از عوامل عدم پیوند علوم انسانی با فرهنگ جامعه دانست و گفت: هم‌اکنون در جامعه ما نگاهی کمی‌گرایانه و پوزتیویستی نسبت به علوم انسانی وجود دارد که این نگاه باید از مدرسه تا سطوح عالی دانشگاهی مورد تجدیدنظر و بازنگری واقع شود. یعنی لازم است که در کنار چنین نگرشی از روش‌های انتقادی و تفسیری نیز استفاده کرد.

این پژوهشگر علم دینی با بیان اینکه معتقد است در بحث اسلامی‌سازی علوم انسانی نگاه اعتدالی لازم است افزود:‌ آن بخش از علوم را که مبتنی بر مبانی انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی ویژه‌ای باشند می‌توان اسلامی کرد و از آن‌جا که این حرکت از جنس تولید علم است با نگاه سطحی و اقدامات شتاب‌زده به نتیجه نخواهد رسید بلکه نیازمند نظریه‌پردازی و نوآوری و استفاده از روش‌های نقد است.

وی خاطرنشان کرد: این فرایند باید در فضای منطقی و علمی مناسب با استفاده از همه ظرفیت‌های فرهیخته دانشگاهی و حوزوی و به دور از هرگونه نگاه سیاسی انجام گیرد چرا که داشتن نگاه سیاسی به این موضوع، ضمن ایجاد مشکلات جدی، این حرکت را از بخش عظیمی از ظرفیت‌های علمی، متعهد و دلسوز جامعه محروم می‌سازد.