loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

۸ دلیل برای خواندن «قاف»

یاسین حجازی ویراستار کتاب «قاف» بعد از ارائه اثر موفق «آه» کتاب اخیر خود را به «بازخوانیِ زندگیِ آخرین پیامبر از سه متنِ کهنِ فارسی» اختصاص داده است و دوباره تلاش کرده است متنی متفاوت از دیگر متون مذهبی بوجود آورد.

دوشنبه 22 آذر 1395

محمدحسین پرتویان:

«قاف آمد»؛ جمله ای است که این روزها تعدادی از کتاب فروشی ها مطرح تهران بر روی شیشه کتابفروشی خود نصب کرده اند. یاسین حجازی ویراستار کتاب «قاف» بعد از ارائه اثر موفق «آه» کتاب اخیر خود را به «بازخوانیِ زندگیِ آخرین پیامبر از سه متنِ کهنِ فارسی» اختصاص داده است و دوباره تلاش کرده است متنی متفاوت از دیگر متون مذهبی بوجود آورد.

بسیاری از منتقدین، آثار حجازی را یک نوع «کولاژ» موفق می دانند که با استفاده از تصویرها، پاره ای از یک نامه یا گفت و شنود ها و کنار هم قرار دادن آنها داستان را نگاشته است. هرکدام از خرده داستان ها تکه ای از یک «کولاژ» است که از چیدن و کنار هم گذاشتنشان می توان اصل واقعه را فهمید و یکپارچه کولاژ را دید. کتاب هایی که منابع اینچنین اثری بوده اند آنچنان درگیر اسناد و توضیح و تحلیل بوده اند که به مخاطب عمومی اجازه نمی دادند ماجرا را به خوبی دریافت کند و این شاید برجسته ترین دلیل ناشناخته ماندن کتاب هایی نظیر «نفس المهموم» است. حالا «قاف» این برداشت را هنرمندانه آسان کرده است.

این کتاب را انتشارات شهرستان ادب در 1162 صفحه به چاپ رسانده است. به گفته یاسین حجازی 4 سال پیش ایده این اثر در ذهن او بوجود آمد و 3 سال نوشته شدن آن طول کشید. در ادامه چند ویژگی یا دلیل خاص برای خواندن این کتاب بیان می شود:

* اول - حضرت «محمد رسول الله(ص)»

چند روزی از آغاز پخش فیلم «محمدرسول الله(ص)» در ایران و همزمان در مونترال کانادا گذشته بود که «قاف» هم به بازار آمد. اثر دیگری با نقطه ثقلی حولی شخصیت گرامی حضرت رسول اکرم(ص) و این بار به شکل کتاب.

فیلم «محمدرسول الله(ص)» در مونترال کانادا واکنش های جالبی را به خود دید. پیش از این محدث، دانشجوی ایرانی حاضر در جشنواره فیلم مونترال روایت کرده بود با وجود اینکه اکثر تماشاگران فیلم «محمدرسول الله(ص)» در کانادا را غیرایرانی های غیرمسلمان تشکیل می دادند اما در عین حال واکنش های آنها به صحنه های مختلف فیلم خیلی عجیب بود. برای مثال در صحنه هایی مانند درگذشت حضرت آمنه(س) صدای گریه اکثر جمعیت سالن را شنیده می شود.

همه این اتفاقات نشان از شروع دوران جدیدی از توجه به ساحت حضرت رسول(ص) دارد. این روزها، توجه بیش از پیش جهانیان به حضرت «محمدرسول الله(ص)» جلب شده است.

* دوم - «یاسین حجازی»

یاسین حجازی فقط نویسنده دو کتاب «آه» و «قاف» نیست. نمایش نامه های حجازی در عرصه تئاتر دینی روایتی خاص و متفاوت داشتند و همین امر باعث شد که فضا برای اجرای آثار دینی با شکلی مدرن با توجه به بستر نمایش نامه های او ایجاد شود.

یاسین حجازی گرچه در عرصه تئاتر ناملایمتی های را دید، اما نمایش نامه های او در عرصه تئاتر دینی همواره مورد توجه بوده است. «شعله در زمهریر»، «معمای مطربان پریشان» و ... از جمله آثار متفاوت او در نمایش نامه نویسی است، نمایش نامه هایی که نشان از روندی تازه در نگاهی متفاوت به رخدادهای دینی مانند شهادت حضرت صدیقه کبری(س) و واقعه عاشورا دارند.

حجازی خود را نویسنده نمی داند و بارها تاکید کرده است که نقش او ویراستاری است و همواره تلاش کرده است که متن های کهن را برای خواننده امروزی خواندنی کند که فروش و توجه مخاطبان به آثار او این ادعا را تایید می کند.

* سوم - «آه»

بسیاری هستند که به جای خواندن متن ثقیل مقتل ها، «آه» را خوانده اند. کتاب «آه» همه اش تصویر و دیالوگ و نامه است: تصویرها و دیالوگ ها و نامه های ردوبدل شده میان شخصیت های دخیل در حادثه کربلای سال 61 هجری. و چیزی بیش از این نیست.کتاب «آه» حاصل بازخوانی و ویرایش مقتل «نفس المهموم» است ـ کتابی که غالب نقلهای صحیح مقاتل و کتب تاریخ را در خود گرد آورده و جزءجزء حادثه شهادت حضرت حسین ابن علی(ع) را ـ از شش ماه پیشتر تا چند ماه بعدترش ـ ثبت کرده است.

«آه» یکی از موفق ترین آثار ادبی چند سال گذشته بوده است که در سال 87 برای اولین بار توسط انتشارات جام طهور به چاپ رسید.

*چهارم - هنر مجید زارع و لذتِ داشتن یک کتاب شیک

به اذعان چندی از طراحان گرافیک که نسخه منتشر شده این کتاب را دیده اند. طراحی و صفحه بندی قاف بسیار منحصر به فرد بوده است. بسیاری از آنها طراحی مناسب و جاگیر نبودن کتاب باوجود تعداد صفحات بالا و ابعاد مناسب آن را جزء ویژگی های اصلی این کتاب می دانند.

طراحی جلد این کتاب را مجید زارع انجام داده است. مجید زارع، از طراحان برجسته کشور است که او را بیشتر با جلد کتاب های مختلفی که با سبک و سیاقی خاص طراحی کرده است، می شناسند. زارع حالا برای کتاب «قاف» یاسین حجازی هم علاوه بر انتخاب تصویری خاص از نگاره های خمسه نظامی، تصویری با محتوایی عمیق را نیز مورد نظر قرار داده است و آن تصویر معراج است که به شدت هم به جهت شکلی و هم به جهت محتوایی با اثر همخوانی دارد.

کتاب با طراحی مجید زارع فراتر از محتوای کتاب، حس خوب و لذت در دست داشتن یک طراحی جذاب و عجیب را هم به همراه دارد. طراحی ای که با محتوای آنچه خوانده می شود، قرابت دارد و نشان از ارتباط معنوی هنرمند گرافیست آن بعد از خوانش اثر دارد. حالا «قاف» یک اثر هنری ولو در اندازه کتاب هم جلوه می کند.

در صفحه بندی کتاب در هر صفحه با توجه به جداگانه بودن منابع و برای شناخت مخاطب یک نشان خاص با توجه به سه کتاب استفاده شده که این نشان ها با عنوان خال ابتدای هر مطلب و پیشانی صفحه گذاشته شده است.

* پنجم - «شهرستان ادب»

«مجموع آثار شما، بحمدالله خوب است»؛ این تعبیری است که مقام معظم رهبری امسال در نمایشگاه کتاب در مورد آثار موسسه و انتشارات شهرستان ادب بیان داشته اند. چندی بعد علی محمد مودب در نشست خبری اردوی آفتاب گردان ها با اشاره به توجهات مقام معظم رهبری به برگزاری اردوهای آفتابگردان ها گفت: «از دقت و لطف مقام معظم رهبری باید تشکر کرد که فعالیت های ناچیز ما را دیده و بیان کرده و نگاه ایشان ثروتی است که باید شکرگزار آن بود.»

مودب گفته بود: «کار ادبی ما از این جنس است که امیدواریم و دعا می کنیم که به درد قبر و قیامت ما بخورد و اعتقاد ما بر این بود که ما موظف به انجام این کار هستیم.» شاید همین نگاه مکتبی است که مایه برکت و بروز اثار آن ها شده است. اثر را کس دیگری به آثار آنان داده است. اثری که شاید به واسطه خلوص نیات بوده است. خلوصی که به گواه بسیاران از مؤدب آغاز شده و در دیگر بچه های شهرستان ادب هم متجلی است.

ناصر فیض، شاعر و طنزپرداز در مورد این موسسه می گوید: شهرستان ادب خیر الموجودین در حوزه ادب و فرهنگ است تا کارهای پایین تری که بعد از این انجام می شود، به مثابه کاری باشد که انجام نشده است. الگوی شهرستان ادب موفق بوده و خروجی کار هم این را تأیید می کند.

حالا شهرستان ادب «قاف» را منتشر کرده است تا نشان دهد راه را درست انتخاب کرده و مسیر درستی را پیش گرفته است. این یک مزیت «قاف» برای شهرستان ادب و یک مزیت شهرستان ادب برای «قاف» است. دو خوب در کنار همدیگر.

* ششم - قلمی با سلیقه و ذوق دار

حجازی در مقدمه کتاب می گوید: کتابی که دستِ شماست پیشنهادی برای خوانده شدنِ این سه کتابِ بزرگ است. شکل و هیکلش شما را نفریبد که آن سه در این یک، «بازنویسی» شده است فی المثل به این سودا که متن هایی قدیمی را بی دست انداز و دشواری بخوانید. این کتاب عیناٌ همان سه کتاب است با این توضیح که ویراستار مَشاطه شد، چهره هایی مَستوره و عُزلتی را بند انداخت و «خانه از غیر نپرداخته» و «قدر این مرتبه نشناخته»، «ناگهان پرده برانداخت»!

حجازی در این کتاب تلاش کرده است که دو اصل را در بازخوانی این کتاب مورد توجه قرار دهد. اولا حجازی تلاش کرده است تا در این کتاب فقط پیامبر را دنبال کند و می گوید: واقعه ها و شخصیت ها صرفا بهانه ای برای تعقیب پیامبر بودند. بسیار شد از واقعه ای طولانی گذشتم به این دلیل که پیامبر در آن دیده نمی شد و از کسرِ کوچکی از یک روز نگذشتم. اصل دوم این بود که از تمام متن سه کتاب فقط عناصر دراماتیک را جدا کنم. عناصر دراماتیک یعنی ایماژها و دیالوگ ها.

ا. خود را ویراستار این آثار می خواند. ویراستاری مطلوب نسل امروز ایرانی ها. او می گوید: هر تصویر یا پاره گفت و گو را در صفحه ای مجزا آوردم و پاراگراف ها را نگاتیوهایی فرض کردم که با حفظِ ترتیبِ «تقریبیِ» وقوع و ضرباهنگ و تَعلیق چنان بایست به هم می چسباندم که اولا صفحات برای خواننده بی وقفه ورق بخورد و ثانیا او بتواند از کنارِ هم چیدنِ هریک از این صفحه/کاشی های کوچک طرحِ بزرگِ پایانی را خودش کامل کند. به همین دلیل، کتابی که در دست دارید یکسر متفاوت از یکایک آن سه کتابِ کهن است، گو اینکه هیچ بیرون از آن سه نیست.

همه این شرایط کنار هم قرار گرفته است تا کتاب یاسین حجازی خواندنی شود و ویراستاری زیبای او کتاب را خواندنی تر کرده است. حجازی مشق اش را با حوصله و از سر سلیقه و تمیز نوشته است.

* هفتم - منابع «قاف»

به گفته حجازی، این کتاب حاصل بازخوانی سه کتابِ کهنِ فارسی است که کم سال ترین شان هشت قرن پیش نوشته شده است: «سیرت رسول الله(ص)» به سال 612 هجری قمری و شرف النبی حدودِ سال های 577 و 585 هجری قمری و تفسیرِ سورآبادی حدود 470 هجریِ قمری.

حجازی در چند صفحه ابتدایی کتاب «قاف» در روایت هایی کوتاه به داستان و روند شکل گیری هرکدام از سه منبعی که برای شکل گیری این کتاب استفاده شده است، اشاره کرده و در مورد این کتاب ها می گوید: تنها با کمی تردید، باید گفت که این نیمه از تفسیر سورابادی و کتاب های شرف النّبی و سیرت رسول اللّه اولین کتاب هایی است که در زبان فارسی مشخص و منحصر درباره پیامبر اسلام نوشته شده است.

خُرده تردید هم، وَسواسانه، به فرض دست تَطاول روزگار است که از آستین مغول و تاتار و تُرک و افغان و دیگران بارها بیرون آمد و کتابخانه هامان را سوزاند و بسا کتاب هایی را به ما نرساند یا به فرض نسخه خطی ناشناخته ای است که همین الان در کتابخانه ای شخصی دارد خاک می خورد و نمی دانیم ما.

* هشتم - «تشنگی یک جامعه برای شنیدن قصه های دینی»

روزگار جدید که آن را با برند شبکه های اجتماعی، اینترنت و ... یاد می کنند به جایی رسیده که بسیاری از مردم دنیا را با هجوم اطلاعات مواجه کرده است و مردم را از کتاب خوانی دورتر. بسیاری معتقدند درمان این درد نیازمند تلاش گسترده نویسندگان و تولید آثاری بدیع است.

در حوزه ادبیات داستانی دینی، مخاطبان همواره از آثار ادبی دینی موقر استقبال کرده اند. در نمونه ای نوشته های سید مهدی شجاعی یا ابراهیم حسن بیگی همیشه با اقبال مواجه بودند. در کنار «کشتی پهلو گرفته»، «پدر، عشق، پسر»، «آفتاب در حجاب» و دیگر آثار سید مهدی شجاعی، دو رمان «قدیس» و «محمد» حسن بیگی هماره با اقبال مواجه بودند. مخاطب ابراهیم حسن بیگی کتاب تاریخ زندگی امیرالمومنین علی(ع) نوشته سید هاشم رسولی محلاتی را که در حدود 600 صفحه نگاشته شده است را در رمانی جذاب به نام «قدیس» مرور می کند. مخاطبان دنیای جدید «سقای آب و ادب» سید مهدی شجاعی را که می خوانند با هر ورق اش گریه می کنند. این نشان از قدرت ادبیات در روایت گری داستانی از دین دارد.

اگر تاریخ به زبان جذاب رمان و ادبیات فاخر و مطلوب جامعه امروز تبدیل شود، مخاطبان بسیاری خواهد داشت و دیگر تاریخ های نوشته شده در کنج کتابخانه ها خاک نخواهد خورد. تاریخی که هر گوشه اش درس های بسیاری برای جوامع امروزی دارد. این مسیر را همین سید علی شجاعی ها و یاسین حجازی ها توان ادامه دارند. باشد که بر عددشان افزوده شود.

-------------------------------
پی نوشت: «قاف» ویژگی های بسیار دیگری هم دارد که فی الحال به همین چند نکته بسنده شد و مابقی برای آینده ان شاءالله.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط