راهکارهای افزایش مطالعه مفید

هنگامی که انسان خواندن و نوشتن را یاد می گیرد مهمترین کار باید کتابخوانی باشد که این مهم اگر بدون آموزش باشد چیزی جز اتلاف عمر و از کف دادن زمان نیست. مطالعه، جهان و فضای جدیدی را برابر انسان می گشاید و وی را علاوه بر اطلاعات با واقعیت‌های جدید روبرو می‌کند.

زمان آغاز مطالعه وقتی است که فرد بتواند بخواند و مطلب را درک کند و از آن بهره برداری کند. زمین مطالعه، مکان، هدفمندی و داشتن انگیزه عوامل ضروری در مطالعه هستند.

مطالعه به معنی نگریستن به هر چیزی برای آگاه شدن از آن تفکر، اندیشه و یا بررسی است و مشوق هایی چون لذت جویی، شناخت طبیعت، بارور شدن عقل و اندیشه، بارور شدن حس کنجکاوی، برطرف شدن شک و تردید، ایجاد خود باوری و شناخت جدید محرک‌هایی هستند که زمینه و امکان روحی – روانی و انگیزشی را در فرد ایجاد می کنند.

باید یادمان باشد که زیاد وقت نداریم جهان ما جهان سرعت است و روز به روز نیز به این سرعت افزوده می شود. برای اینکه از این کاروان علم و زندگی عقب نمانیم باید با آخرین روش‌های مطالعه و دستیابی به دانش آشنا شویم. با یک نظم و ترتیب خاص می توان شرایطی را فراهم کرد که عمر پرباری داشته باشیم. امروزه بسیاری خصوصا دانش آموزان به عادت بد کند خوانی مبتلا هستند و این عادت باعث اتلاف وقت و سرمایه عمر می شود. صرفه جویی در وقت مهمترین نکته است که در طرح شرایط مطالعه بر آن تکیه می‌شود.

بهترین زمان مطالعه در صورتی که کمبود خواب نداشته باشیم قبل از خواب یا استراحت روزانه است به این ترتیب ذهن وقت کافی برای آرامش، منظم ساختن و نگهداری و ثبت اطلاعات لازم را خواهد داشت. وضعیت فرد هنگام مطالعه تاثیر مهمی در درک مطلب دارد. فرد هنگام مطالعه باید راست بنشیند، کتاب باید روی سطحی هموار باشد. با بی حوصلگی مطالعه نکند. آفات مطالعه چون خواب، حواس پرتی و ... به سراغش نیاید. با اشیاء و وسایل اطرافش بازی نکندو فراموش نکند که هیچ چیز جای آموزش عملی را نمی گیرد.

هنگام مطالعه باید توجه داشت که انتقاد لازمه کار است. خواندن با دید انتقادی بسیار مفید و ثمر بخش است، اما بعضی از افراد بین انتقاد- که مشخص کردن خوب از بد است – با ایرادگیری فرقی نمی گذارند و به گمان خویش آنچه می‌کنند انتقاد سازنده است، در حالی که چنین انتقادی نه تنها سازنده نیست بلکه زیان بار و مخرب است. انتقاد تنها پیدا کردن نقطه ضعف‌ها و عیب‌ها نیست، بلکه اشاره به قوت‌ها و خوبی ها نیز انتقاد است‌. خواننده نباید توقع داشته باشد هر مطلبی را که می‌خواند مطابق نظرش باشد زیرا نویسنده می تواند نظرخویش را به طریقی که می‌پسندد بیان کند و بنویسد‌. هرکس می تواند عقاید و نظرهایی را قبول یا رد کند، اما باید برای رد و قبول خویش دلایل کافی داشته باشد و بتواند آن‌ها را نیز توضیح دهد. اگر رنج تجزیه و تحلیل را بر خود هموار نکند نمی تواند نظر خویش را به دیگران بقبولاند‌. انسان باید همیشه توجه کند که مطالب را برای چه مخاطبی می‌نویسد چون امکان دارد خواننده بی‌توجه چیزی را بخواند که در اندازه درک و فهم وی نبوده است.

توصیه‌های تربیتی که در هنگام مطالعه باید مورد توجه قرار گیرد:
یک مطالعه کننده باید مطالعه را کاری روز مره و مداوم بداند و برای آن برنامه ریزی کند. در زمان معین و در محلی خاص مطالعه کند و مکان مطالعه خود را کمتر تغییر دهد. مکان مطالعه اش عاری از سر و صدا باشد و عوامل و محرک هایی که منجر به حواس پرتی می شوند به حداقل ممکن کاهش یابند. نور و حرارت مکان مطالعه اش مناسب باشد. دمای 20 درجه و نور متوسط که نه خیلی زیاد و نه کم باشد مفید خواهد بود. سعی کند پس از مطالعه مطلب مورد نظر خود را تقویت کرده، احساس رضایتمندی کند.

هنگامی که بسیار خسته است و یا بعد از مدتی مطالعه خسته شده و تمرکز حواس خود را از دست داده مطالعه را به طور اجباری ادامه ندهد. مطالبی را که قرار است مطالعه کند ابتدا به صورت کلی و اجمالی مرور کند و سپس به مطالعه جزییات بپردازد. مطالب را برای خود بیان و تکرار کند. تلاش کند مطالب را بفهمد و به خاطر بسپارد.
تند خواندن را بیاموزد و تمرین کند که تند بخواند.

بیشتر در هنگام شب و صبح زود مطالعه کند زیرا تحقیقات نشان داده در این موقع مطالعه کارآمد‌تر است. کاملا در آرامش فکری مطالعه کند.
از نقشه و نمودارهای کتاب‌ها حداکثر استفاده را ببرد.

چگونه مطالعه ی مفید داشته باشیم؟

مطالب به سرعت و دقت خوانده شود و از درنگ کردن بر مسایل جزیی پرهیز شود. تا جایی که امکان دارد خواننده باید یادداشت برداری کند این امر باعث انتظام ذهن و تمرکز حواس می شود. از نشستن به صورت لمیده خودداری شود. درست نشستن و درست نفس کشیدن و تابیدن نور مناسب از ملزومات است. مطالعه کننده باید به استراحت بین زمان‌های مطالعه توجه خاص داشته باشد. نباید مطالب ریز را یکجا یاد گرفت، زیرا ممکن است فراموش شود.

زمان مطالعه باید مشخص باشد، در غیر این صورت در مطالعه نقصان ایجاد می‌شود. اهمیت مرور بلافاصله و مرور یک روز بعد از آن بسیار زیاد است. مدت زمان خواب باید به اندازه باشد و برای مطالعه درسی نباید کمتر از 6 تا 8 ساعت باشد. اگر مطالب فهمیده شود و در حافظه بلند مدت نگهداری شود دیرتر فراموش می‌شود. اگر خواننده به مطالب علاقه داشته باشد خواندن آن‌ها مفید‌تر می‌شود.

فرد مطالعه کننده باید مطالب مبهم را به صورت کلیدی بنویسد. تجسم سنگ بنای حافظه است پس سعی شود آنچه خوانده می شود در ذهن مجسم شود. مطالعه در یک مکان صورت بگیرد و از مطالعه در مکان‌های شلوغ و عمومی خودداری شود. قبل و بعد از مطالعه حتما استراحت کنید. شب، هنگام خواب مطالب خوانده شده مرور شود.

بعد از خواندن مطالب در بیست و چهار ساعت، پنجاه درصدمطالب فراموش می شود. با مرور کردن می توان از فراموش شدن جلوگیری کرد. بلافاصله بعد از غذا خوردن نباید مطالعه را شروع کرد. ابتدای روز برای مطالعه زمان مناسبی است. فاصله مفید برای مطالعه 30 تا 40 سانتی متری کتاب است. مطالعه کننده تا زمانی باید مطالعه کند که حس نکند ادامه مطالعه اش بی فایده است.

نوشته: ژنوس، کیانوس، کارشناس ارتقای فرهنگ مطالعه مفید در اداره کل کتابخانه‌های اصفهان
منبع: خبرگزاری ایبنا