فعالیت‌های اندیشه سیاسی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

قد و بررسی تراث سیاسی اسلامی از اهداف پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است.

به گزارش خبرگزاری رسا، پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی از مراکز فعال در عرصه پژوهشگری علوم سیاسی است که زیر نظر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به فعالیت‌های علمی خود ادامه می‌دهد، در این نوشتار با گوشه‌ای از فعالیت‌های این مرکز آشنا می‌شویم.

تاریخچه
پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در سال 1373 در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، (مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی) دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به منظور تحقیق و پژوهش در زمینه علوم و اندیشه سیاسی اسلام کار خود را آغاز کرد و در طول سال های گذشته با استفاده از تجارب و توان علمی اندیشمندان حوزه و دانشگاه، گام های مؤثر و مفیدی را در احیا و بازسازی دانش سیاسی اسلام برداشت و در حال حاضر با تلاش در جهت پاسخ گویی به پرسش ها و معضلات فکری مربوط به حوزة پژوهشی خود و فراهم ساختن زمینه های لازم برای بازتولید فرهنگ سیاسی ـ دینی و ارائه دانش سیاسی مبتنی بر منابع اسلامی، هویت شناسی و هویت سازی در زمنیه های فلسفه سیاسی، فقه سیاسی و علوم سیاسی، سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران را مبنای کار خود قرار داده و براساس آن، اهداف، وظایف، سیاست ها و برنامه های خود را باز تدوین کرده است.
در اینجا به صورت مختصر با اهداف، وظایف، سیاست ها و نیز کارنامه این پژوهشکده آشنا می شوید.

اهداف
این مرکز علمی تلاش‌های خود را بر اساس شش هدف تدوین شده آغاز کرده است.
تبیین دانش سیاسی اسلام، دست‌یابی به دانش سیاسی، تبیین نظام سیاسی اسلام از طریق توانمندسازی و توسعه اندیشه سیاسی اسلام، نقد و بررسی تراث سیاسی اسلامی،مقایسه، نقد و بررسی مکاتب سیاسی رقیب، و پاسخ گویی به پرسش های اساسی و مشکلات فکری – سیاسی در عرصه فرهنگ دینی و مبانی فکری نظام اسلامی اهداف این مجموعه را تشکیل می‌دهد.

وظایف
برخی از وظایف این پژوهشکده مطالعه، تحقیق و اجرای طرح های پژوهشی در زمینه مبانی، قلمرو، الگوها و مسایل اساسی دانش سیاسی اسلامی، مطالعه، تحقیق، نقد و بررسی و اجرای طرح های پژوهشی در زمینه اندیشه سیاسی اندیشمندان مسلمان و اندیشه های سیاسی غیر اسلامی، شناسایی آسیب ها، چالش ها و کاستی های دانش سیاسی اسلامی به منظور پاسخ گویی به نیازها و مطالبات جامعه و انسان معاصر، مطالعه تطبیقی در حوزه دانش های سیاسی موجود و تبیین مبانی و چارچوب نظری دانش سیاسی اسلامی بررسی و نقد نظام های سیاسی موجود در راستای تبیین نظام سیاسی اسلام، و مطالعه و بررسی در مورد مسایل سیاسی ـ اجتماعی جامعه و نظام اسلامی و اطلاع رسانی به حوزه های علمیه است.

همچنین ایجاد گروه های تخصصی برای اجرای برنامه ها و فعالیت های پژوهشی، فراهم کردن منابع مطالعاتی و زمینه سازی برای تسهیل پژوهش درباره دانش سیاسی، شناسایی، جذب و حمایت از پژوهشگران حوزه علمیه در زمینه دانش سیاسی به منظور رشد و اعتلای آنان، ایجاد زمینه گفت و گو، اقتراح و نقد میان صاحب نظران در حوزه دانش سیاسی و برگزاری نشست ها و همایش های علمی، فراهم آوردن زمینه رشد و ارتقای دانش و توانایی پژوهشگران از طریق تشکیل کلاس ها و کارگاه های آموزشی، و برگزاری نشست‌ها و گفت‌و‌گوهای علمی و ایجاد فرصت های مطالعاتی و مأموریت های تحصیلی برخی دیگر از فعالیت‌های این مرکز علمی است.

این مرکز درصدد است با سازمان ها، نهادها، شخصیت ها و نخبگان فرهنگی و مؤسسات و مراکز علمی ـ پژوهشی به منظور پیشبرد اهداف پژوهشکده در سطح داخلی و بین المللی ارتباط و همکاری برقرار کند.

‌مجموعه یادشده با هدف ایجاد هماهنگی، اجرای طرح های مشترک و جلوگیری از انجام کارهای موازی و تکراری؛ برقراری ارتباط فعال و سازنده با دیگر پژوهشکده ها و واحدهای زیرمجموعه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌ را پی‌گیری می‌کند.

سیاست‌ها
تأکید بر مبانی اصیل اسلامی و پرهیز از التقاط و تحجر، توجه به حیات سیاسی انسان معاصر، توجه به مسایل جدید و مقتضیات دین و دین داری در عرصه های اجتماعی و سیاسی، توجه به موضوعات و مسایل مبتلا به سیاسی – اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران، برخورد فعال در حوزه فرهنگ و دانش سیاسی و تلاش به منظور نظریه پردازی و طرح ایده ها و اندیشه های جدید با تأکید بر مبانی و منابع دینی، و توجه به استاندارها و معیارهای علمی در پژوهش های سیاسی – اجتماعی،‌ و حضور فعال در فرآیند مباحث دانش سیاسی اسلام در جامعه اسلامی ایران از سیاست‌های مهم این مرکز است.

همچنین تلاش برای تغذیه فکری و علمی قشرها و گروه های اجتماعی – سیاسی درون نظام جمهوری اسلامی، استفاده از زبان و ادبیات روز و کارآمد در پژوهش ها، استفاده از دست آوردهای علوم و معارف بشری در حوزه دانش سیاسی و نگرش انتقادی نسبت به کاستی ها و ناهماهنگی های آن با اندیشه اسلامی، نگاه آسیب شناسانه و نقادانه به معارف سیاسی در حوزه اسلامی و پرهیز از هرگونه مطلق سازی و شخصیت پرستی، و حرکت در جهت تخصصی کردن گروه ها و حوزه های پژوهشی برخی دیگر از سیاست‌ها را تشکیل می دهد.

این مجموعه با اهتمام به ارتباط و تعامل با اندیشمندان و فرهیختگان و استفاده از توان و دست آوردهای آنان در زمینه دانش سیاسی، اولویت دادن به فعالیت های گروهی و هم اندیشی در حوزه دانش سیاسی،‌ هم فکری پژوهشی و ارتباط فعال با مراکز مختلف علمی، و طبقه بندی و اولویت گذاری در موضوعات پژوهشی با توجه به امکانات و توانایی ها؛ تلاش دارد اهداف علمی خود را برای نهادینه سازی در مجامع علمی کشور و بین‌الملل ‌گسترش دهد‌.

موافقت­نامه ­ها و همکاری
پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در ادامه تلاش‌های خود و دست‌یافتن به اهداف ترسیم‌شده با تعامل و همکاری نهاد‌های دیگر توانسته موافقت‌نامه و همکاری‌های مناسبی را صورت دهد.

‌در این مجال به برخی از همکاری ها اشاره می‌کنیم.

• همکاری با دانشگاه باقرالعلوم در سال 1379 با هدف تأمین استاد، برگزاری دوره­های آموزشی، پژوهش‌های مشترک و ...
• معاونت پژوهشی حوزه علمیه قم در سال 1382 با هدف همکاری در تأسیس انجمن مطالعات سیاسی، پژوهش­های مشترک، نقد کتاب و ...
• همکاری با ستاد پاسخگویی به مسائل مستحدثه دینی در سال 1383 با هدف تأسیس کارگروه علوم سیاسی، تحقیقات مشترک، جلسات علمی مشترک و ...
• همکاری با پژوهشکده علوم انسانی و جهاد دانشگاهی در سال 1383 با هدف برگزاری همایش ملی دین و مناسبات نسلی
• همکاری با مؤسسه انتظار نور در سال 1384 با هدف تأسیس گروه تخصصی مهدویت، همکاری در برگزاری همایش­ها و هم­اندیشی­ها
• همکاری با جامعه اسلامی فرهنگیان کشور در سال 1385 با هدف برگزاری همایش سیره سیاسی و حکومتی پیامبر اعظم(ص)
• پژوهشکده معارج در سال 1386با هدف همکاری در پروژه وجوه سیاسی حکمت متعالیه، همایش سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه، برگزاری نشست با آیةالله جوادی آملی
• معاونت پژوهشی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در سال 1387 با هدف همکاری متقابل و تبادل نیرو، نظریه و آثار در حوزه­های حقوقی و علوم سیاسی، مطالعات
• مرکز مطالعات ایرانی وابسته به مؤسسه مطالعات اسلامی و خاورمیانه لندن در سال 1387 با هدف همکاری پژوهشی در زمینه­های مورد توافق، برگزاری نشست­های علمی مشترک تبادل اطلاعات در زمینه­های تخصصی و ترجمه متون
• همکاری با مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 1387 با هدف بهره­مندی از توان علمی دو مرکز، شناسایی نیازهای کشور، همکاری و اجرای طرح­های پژوهشی مشترک، برگزاری نشست­ها و کارگاههای علمی مشترک، ارائه مشاوره، همکاری و مشارکت در چاپ و انتشار متون، فراهم آوردن امکان حضور اعضای هیأت علمی برای استفاده از فرصت مطالعاتی
• همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی در سال 1387تدوین سر فصل درس فقه سیاسی مقطع دکترا

نشان‌های علمی
کارشناسان و پژوهشگران این پژوهشکده تا کنون آثار علمی خود را در مجامع علمی ارائه کرده و در پی آن مورد تقدیر و تجلیل ‌قرار گرفتند.

آثار برگزیده کتاب سال حوزه
• اندیشه سیاسی فارابی نوشته محسن مهاجر نیا در سال 1380
• اندیشه سیاسی شیخ طوسی نوشته محمد رضا موسویان در سال 1380
• اندیشه سیاسی محقق سبزواری نوشته نجف لک‌زایی در سال 1380
• تحفه الملوک به کوشش عبدالوهاب فراتی در سال 1381
• اندیشه سیاسی صدرالمتألهین نوشته نجف لک­زایی در سال 1381
• آزادی در فلسفه سیاسی اسلام نوشته منصور میراحمدی در سال 1381
• اندیشه سیاسی علامه مجلسی نوشته ابوالفضل سلطان­محمدی در سال 1381
• اندیشه سیاسی ابن عامری نوشته علی فریدونی در سال 1383

آثار برگزیده کنگره دین­پژوهان کشور
• مبانی تحزب در اندیشه سیاسی اسلام نوشته سیدعبدالقیوم سجادی در سال 1381
• اندیشه سیاسی صدرالمتألهین نوشته نجف لک­زایی در سال 1381
• چیستی فلسفه سیاسی در حوزه تمدن اسلامی نوشته محمد پزشکی در سال 1382
• مردم­سالاری دینی نوشته مسعود پورفرد در سال 1383
• روش­شناسی دانش سیاسی تمدن اسلامی از سوی جمعی از محققان در سال 1385
• اخلاق و سیاست در اندیشه سیاسی اسلام نوشته نجمه کیخا در سال 1385

دوسالانه پژوهش برتر حکومت اسلامی در سال 1385
• چالش سیاست دینی و نظم سلطانی نوشته نجف لک­زایی
• آزادی در فلسفه سیاسی اسلام نوشته منصور میراحمدی
• ساختار منطقی اندیشه سیاسی اسلام ترجمه مصطفی فضائلی
• اندیشه سیاسی ابوالحسن عامری نوشته علی فریدونی
• اندیشه سیاسی اخوان­الصفا نوشته علی فریدونی
• اندیشه سیاسی صدرالمتألهین نوشته نجف لک­زایی
• اندیشه سیاسی فارابی نوشته محسن مهاجرنیا
• اندیشه سیاسی فاضل مقداد نوشته سید محمدرضا موسویان
• اندیشه سیاسی مسکویه نوشته محسن مهاجرنیا
• بررسی تطبیقی نظریه­های ولایت فقیه نوشته شریف لک­زایی
• چیستی فلسفه سیاسی در حوزه تمدن اسلامی نوشته محمد پزشگی
• مردم­سالاری دینی نوشته مسعود پورفرد
• وجوه سیاسی فلسفه شیخ شهاب­الدین سهروردی نوشته رجبعلی اسفندیار
• مسئله­شناسی مطالعات سیاسی اسلامی نوشته دکتر سیدصادق حقیقت

آثار برگزیده کتاب سال دانشجویی
• اندیشه سیاسی صدرالمتألهین نوشته نجف لک‌زایی در سال 1381
• تحفه الملوک ج 1 و 2 به کوشش عبدالوهاب فراتی در سال 1381
• مردم­سالاری دینی نوشته مسعود پور فرد در سال 1385

آثار برگزیده جشنواره آیین و خرد در یال 1384
• مردم سالاری دینی نوشته مسعود پورفرد
• اسلام و جهانی شدن نوشته سیدعبدالقیوم سجادی
• مجموعه آثار تاریخ اندیشه سیاسی متفکران مسلمان

همچنین غرفه پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در سال 1381 در دومین نمایشگاه مراکز علمی ـ پژوهشی حوزه علمیه قم برگزیده شد.

در جشنواره ‌شیخ طوسی که در سال 1383 برگزار شد، اثر سید عبدالقیوم سجادی با عنوان«مبانی تحزب در اندیشه سیاسی اسلام» مورد تقدیر قرار گرفت.

قابل ذکر است، علاقه‌مندان برای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی می‌توانند به پایگاه اینترنتی http://www.isca.ac.ir/ مراجعه کنند.

کتب منتشر شده زیر از پژوهشگاه علوم و فرهنگی اسلامی قم در فروشگاههای دفتر نشر معارف و سایت پاتوق کتاب موجود و قابل تهیه است:
جستاری نظری در باب تمدن
جهت داری علوم از منظر معرفت شناختی
نهضت علمی و فرهنگی از نگاه امام خمینی(ره)
نهضت نرم افزاری از نگاه مقام معظم رهبری