وحید جلیلی در همایش «از مرتضی تا مرتضی» در تالار فجر دانشگاه شیراز گفت: آوینی مثل بسیاری از دیگران باور نداشت که «ان تنصروا الله ینصرکم» یا «الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا» را باید در ذیل برخی تفکرات فلسفی یا عرفانی به فراموشی سپرد و عمل را به بهانه فکر، واجبات و محرمات را به بهانه نگاه فلسفی و عرفانی واگذاشت.
سردبیر نشریه راه گفت: آوینی مطالبه حق مستضعفان را به بهانه مطالعه مبانی فکری مستکبران وانگذاشته بود و پیش از آنکه «توسعه و مبانی تمدن غرب» را بنویسد؛ «بشاگرد» را ساخته بود و بعد از آنکه «آئینه جادو» را نوشت «سراب» را ساخت.
به گزارش شبکه خبر دانشجو از شیراز، وحید جلیلی در همایش «از مرتضی تا مرتضی» در تالار فجر دانشگاه شیراز، اظهار داشت: بسیاری از سه گانه تفکر، فرهنگ و تمدن نام برده اند، زنجیره ای که هر پدیده، واقعه، تحول انسانی و اجتماعی را می توان در ذیلش تحلیل کرد.
وی افزود: باید پذیرفت در دوره ای که به مقتضای توسعه اقتصادی، سطحی نگری و تفکر شعارزده پوچ در جامعه ایران ترویج میشد، این رویکرد بسیار مفید و نجات بخش بود. نگرشی که اذهان را به مبانی نظری و ریشه های فکری هر پدیدهای متوجه میکرد و با ترسیم پیوند پیچیده تفکر و فرهنگ و تمدن از گلاویز شدن با پدیدههای تمدنی و غفلت از سرچشمه پرهیز میداد.
وی بیان کرد: سید مرتضی آوینی - که آن زمان هنوز شهید آوینی نشده بود- از کسانی بود که بیشترین نقش را در فراگیری این نگاه لااقل در بخشی از سربازان فرهنگی و فکری انقلاب ایفا کرد.
جلیلی عنوان کرد: نمیتوان ساده لوحانه همه محصولات تمدن غرب را پذیرفت و به همه نهادها و ساختارهای سیاسی و اجتماعی و حقوقی و... آن گردن نهاد و بعد ادعای استقلال سیاسی و مبارزه جهانی با استکبار و مقابله با تهاجم فرهنگی کرد.
سردبیر نشریه راه اضافه کرد: غرب یک مجموعه به هم پیوسته بود و اگر از انسان یا خدا یا طبیعت یا ... حرف میزد که ما هم نامشان را در فرهنگ لغاتمان داشتیم؛ فقط اشتراک لفظی بود و تعبیر واحد از موضوعات متفاوت.
وی گفت: برخلاف بعضی دیگر که سالها پس از شهادت آوینی به یاد حرف های او افتادند و خود و دیگران را به عمل زدگی و سطحی نگری متهم کردند و این بار از راه ترویج تعمّق و تفکّر به هدر دادن و منحرف کردن نیروهای حزب اللهی مشغول شدند؛ آوینی همواره مرد فکر و اقدام و علم و عمل بود.
جلیلی ادامه داد: حرف هایی که امروز بعضی از شیفتگان کار تئوریک و علمداران اپیستمولوژی و گفتمان و رویکرد و بازکاوی سنت - مدرنیسم و... تکرار می کنند، آوینی سال ها پیش از اینان از هاضمه قدرتمند تفکر خود گذرانده بود و به ساده ترین بیان در مقالات «توسعه و مبانی تمدن غرب» بازگفته و بدان هشدار داده بود؛ امّا حتی این هوشمندی و پیشتازی فرهنگی نیز «ویژگی» او نبود.
وی گفت: او مثل بسیاری از دیگران باور نداشت که «ان تنصروا الله ینصرکم» یا «الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا» را باید در ذیل برخی تفکرات فلسفی یا عرفانی به فراموشی سپرد و عمل را به بهانه فکر، واجبات و محرمات را به بهانه نگاه فلسفی و عرفانی واگذاشت.
جلیلی افزود: به قول میرشکاک او جامع شریعت و طریقت بود؛ اگرچه خود هیچگاه به چنین ادبیاتی دامن نمیزد و اگر هم از مفردات واژگانی دیگر نحلههای فکری در نوشتههایش بهره می برد طعم و لحن گفتارها و نوشتارهایش منحصر به فرد بود.
سردبیر نشریه راه بیان داشت: شریعتی هم که آوینی به آن التزام داشت در نماز و روزه و حج خلاصه نمیشد- اگر چه مشهور به نمازهای اول وقت و قنوتهای گرم بود- او برخلاف بسیاری از مدعیان امروزی تفکر دینی و علمداران تقابل سنت و مدرنیسم که فرق بوی باروت با عطر تیروز را تشخیص نمیدهند بارها و بارها در میدان جنگ و خط مقدم حضور یافته بود و مانند بسیاری از حضرات که سخنرانی در فلان پادگان یا فعالیت در فلان واحد تبلیغات در اهواز (زیر کولر گازی) را «جبهه رفتن» مینامیدند و چه بسا بیش از او سابقه جبهه داشتند؛ جهاد را تجربه کرده بود و با مرگ روبه رو شده بود.
وی تصریح کرد: «امر به معروف و نهی از منکر» را هم به بهانه حوالت تاریخ یا اقتضائات تکنولوژی تعطیل نکرده بود.
به گفته جلیلی، آوینی مطالبه حق مستضعفان را به بهانه مطالعه مبانی فکری مستکبران وانگذاشته بود و پیش از آنکه «توسعه و مبانی تمدن غرب» را بنویسد؛ «بشاگرد» را ساخته بود و بعد از آنکه «آئینه جادو» را نوشت «سراب» را ساخت.
سردبیر نشریه راه ادامه داد: جامعهگرایی و عدالتخواهی او نیز البته با برخی مدعیان متفاوت بود.
وی تبیین کرد: بعضی دوستانش میگویند در سال های جوانی آنچنان در خلوت معنویش غرق شده بود و به حرکتهای چپ دانشجویی بیاعتقاد بود که ما را ناامید میکرد، ولی ویژگی آوینی در این بود که برخلاف مدعیانی که از جامعه و عدالت و جنگ فقر و غنا و ... شروع کردند و بعد از سالها از دین باطنی و اسلام معنوی و عرفان لائیک و معنویت منهای دین سر در آوردند و به خدمت سرمایهداری و نظم نوین جهانی مشغول شدند؛ او از معنویت آغاز کرد و از عدالت سر برآورد و مرحله به مرحله هم در معنویت و هم در آرمانخواهیاش عمیقتر و وسیعتر شد و از نینوا تا گوراژده و از سال 61 هجری تا آستانه هزاره سوم میلادی را مثل کف دستش میشناخت، نه در حسرت دیروز و نه در انتظار فردا؛ امروز خود را و «حال» خود را توجیه نکرد و آرمانخواهی، معنویت جویی و عملگرایی را لازم و ملزوم دانست.
گفتنی است جلیلی هم اکنون مدیر دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و ماهنامه فرهنگی "راه" است که به تقویت گفتمان انقلاب اسلامی در عرصه هنر و ادبیات و اندیشه در دانشگاهها و مراکز فرهنگی کشور معروف است.
نشریه راه در فروشگاههای دفتر نشر معارف و سایت پاتوق کتاب توزیع می شود.