انتشار «وجوه همتایی قرآن و اهل‌بیت(ع)» از علامه جوادیآملی

مدیر پژوهش‌های علمی و فرهنگی مؤسسه اسراء از انتشار کتاب «همتایی قرآن و اهل‌بیت(ع)» که دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی را درباره وجوه همتایی این دو ثقل توضیح می‌دهد، خبر داد.

حجت‌الاسلام سیدمحمود صادقی، مدیر پژوهش‌های علمی و فرهنگی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی اسراء، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، با اشاره به انتشار کتاب «همتایی قرآن و اهل‌بیت(ع)»، در تبیین مفهوم این همتایی اظهار کرد: راز و رمز جاودانگی دین، در همتایی قرآن و اهل‌بیت(ع) و کفو یکدیگر بودن این دو در همه مراتب وجود نهفته است؛ یعنی همان‌گونه که قرآن از مرتبه «لدن» نازل شد و تا سطح طبیعت پایین آمد، اهل‌بیت(ع) نیز همه این مراتب را از «قاب قوسین» یا «ادنی» آغاز شده و تا درجه طبیعت هبوط کرده‌اند و در تمامی مراحل و مراتب میانی با هم برابری دارند.

وی افزود: از آنجا که هر دوی این ثقل گرانبها از ناحیه الهی صادر شده‌اند، آهنگ و قصدی واحد داشته، در همه مراتب وجودی نیز آهنگی یکسان و یکنواخت دارند. معنای همتایی یا حتی هماهنگی این نیست که هر یک مستقل از یکدیگر پیامی دارند که با هم یکسان است، بلکه به این معناست که اساسا یکی بدون دیگری پیامی نداشته و ساکت است؛ به بیان دیگر رجوع به یکی بدون دیگری، موجب گمراهی است و هدایت تنها و تنها زمانی امکان‌پذیر است که هم به قرآن و هم به عترت و هم در همتایی و هماهنگی این دو توجه و دقت شود.

حجت‌الاسلام صادقی با بیان این‌که امروزه توجه نکردن به همتایی و همسویی این دو ثقل عظیم الهی جامعه اسلامی را در حیرت و گمراهی فروبرده، تصریح کرد: ممکن است عده‌ای به قرآن یا گروهی به اهل‌بیت(ع) رجوع کنند یا حتی به هر دو به صورت مجموع توجه کرده باشند، اما از هم‌گرایی و هم‌آوایی این دو که با بیان شریف نبوی(ص) کاملا روشن شده است، غافل باشند. حضرت رسول اکرم(ص) فرمودند: «إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ».

این شاگرد آیت‌الله جوادی آملی افزود: تبیین همتایی این دو وزنه وزین الهی و هماهنگی این دو حقیقت ربوبی که میراث ماندگار رسول اکرم(ص) و نیز راز بقای دین و رمز جاودانگی هدایت و سعادت مجتمع انسانی است، با بیان رسا و قلم شیوای حکیم فرزانه آیت‌الله جوادی آملی، در آثار مختلف به گویش یا نگارش در آمده‌است.

وی خاطرنشان کرد: کتاب «همتایی قرآن و اهل‌بیت(ع)» گفته‌ها و نوشته‌های این حکیم فرزانه است که از آثار گونه‌گون ایشان گردآمده و با چینشی نو، تنظیم و نگارش یافته است. این کتاب در سه بخش قرآن، اهل‌بیت(ع) و همتایی قرآن و اهل‌بیت(ع)، نخست به‌صورتی جداگانه، به شناخت و ویژگی‌های قرآن و اهل‌بیت(ع) توجه می‌کند و در نهایت در بخش پایانی وجوه همتایی و هم‌آوایی قرآن و اهل‌بیت(ع) را برمی‌شمارد.

مدیر پژوهش‌های علمی و فرهنگی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی اسراء در تبیین موضوعات بخش اول کتاب با عنوان «قرآن»، اظهار کرد: این بخش از سه فصل قوام یافته است؛ در فصل یکم «شناخت قرآن»، به مسئله چیستی آخرین برنامه الهی برای هدایت بشر پرداخته است. در این بخش کتاب با استمداد از اثر گرانسنگ قرآن در قرآن جلد نخست از مجموعه عظیم تفسیر موضوعی قرآن کریم، کلام الهی (قرآن) را محور شناخت قرار داده و با موضوعاتی چون نور بودن قرآن، تبیان بودن قرآن، کلام الهی و تکلم الهی به تبیین ابعاد مختلف وجودی این کلام مقدس پرداخته است.

وی با بیان این‌که بخش دوم، مباحث مطرح درباره نزول قرآن را جستجو می‌کند، گفت: فصل دوم این بخش، با طرح سه مسئله مبدأ نزول قرآن، چگونگی نزول قرآن و هدف نزول قرآن. فصل سوم بخش نخست نیز ویژگی‌های قرآن نام دارد که به سه ویژگی و خصیصه مهم قرآن؛ یعنی معجزه بودن، جاودانگی و تحریف ناپذیری می‌پردازد.

حجت‌الاسلام صادقی خاطرنشان کرد: در این فصل، نخست به صورتی موجز و گویا به تعریف معجزه پرداخته می‌شود، سپس معجزه بودن قرآن و ابعاد آن بررسی می‌شود. این فصل همچنین با طرح مسئله تحریف ناپذیری قرآن، دلایل عقلی و نقلی پیراستگی قرآن از آسیب تحریف را بیان می‌کند.

مدیر پژوهش‌های علمی و فرهنگی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی اسراء با بیان این‌که بخش دوم با عنوان «اهل‌بیت(ع)»، در دو فصل نگاشته شده است، تصریح کرد: فصل نخست این بخش، همچون بخش یکم به مسئله شناخت اهل بیت(ع) پرداخته است و با تمسک به مباحث تفسیری درباره آیه تطهیر، ابتدا به معنای لغوی و اصطلاحی اهل بیت(ع) در آیه توجه کرده و سپس با به دست دادن ملاک‌ها و معیارها در شناخت، به معرفی مصادیق اهل بیت(ع) در آیه پرداخته، شیوه‌های تبلیغی پیامبر اکرم(ص) را برای معرفی اهل بیت(ع) و نیز انحصار آن در خمسه طیبه(ع) و امامان معصوم(ع) را بیان می‌کند.

حجت‌الاسلام صادقی بیان کرد: فصل دوم این بخش که ویژگی‌های اهل بیت(ع) نام دارد به چهار ویژگی و خصیصه بارز اهل‌بیت(ع)؛ یعنی عصمت، ولایت، علم و مجاری شناخت خدا می‌پردازد. شایان توجه این‌که این چهار ویژگی نیز با توجه به آیات کلام الهی بررسی شده‌است.

وی با بیان این‌که بیت‌الغزل این کتاب بخش پایانی آن با عنوان «وجوه همتایی و هم‌آوایی قرآن و اهل بیت(ع)» است، گفت: این بخش، با پنج عنوان «قرآن و عترت، تفسیر صراط مستقیم، پیوند قرآن و اهل‌بیت(ع)، اهل‌بیت(ع) بیان‌گر معارف قرآن، تعامل متقابل اهل بیت(ع) و قرآن و وجوه هماهنگی قرآن و اهل‌بیت(ع)» مباحث بسیار ارزشمندی را در این رابطه در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.

حجت‌الاسلام صادقی با بیان این‌که در بحث «اهل بیت بیانگر معارف قرآن» به مسئله ایمان شهودی اهل‌بیت(ع) به معارف قرآن کریم پرداخته شده است، تصریح کرد: بی‌اغراق می‌توان این نظریه حکیم فرزانه آیت‌الله جوادی آملی را که نخستین بار در کتاب «حیات عارفانه امام علی علیه السلام» مطرح شد، نظریه‌ای بی‌بدیل و حقیقتی انکار ناپذیر دانست که تنها از قلم و بیان چنین حکیمی تراوش می‌کند.

وی افزود: در بحث «وجوه هماهنگی قرآن و اهل‌بیت(ع)» مباحثی؛ چون جامعیت عینی و علمی، هماهنگی درونی قرآن و اهل‌بیت(ع)، مبارزه‌طلبی قرآن و عترت، جاودانگی قرآن و اهل بیت(ع)، برتری قرآن و اهل‌بیت(ع) بر پیامبران و کتب دیگر، همتایی در محکم و متشابه، جهانی بودن قرآن و اهل‌بیت(ع)، ولایت قرآن و اهل‌بیت(ع) و حیات‌بخشی مطرح شده است.

مدیر پژوهش‌های علمی و فرهنگی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی اسراء با بیان این‌که در بخش همتایی قرآن و اهل بیت(ع) مباحث کم‌نظیری در اختیار تشنگان معارف دینی قرار گرفته است، اظهار کرد: در پایان نیز چکیده مباحث کتاب در سه صفحه به همراه فهارس کتاب قرار گرفته است. امید است که انتشار این اثر، در جهت روشن‌تر ساختن مواضع اصیل دین به کار آید و جامعه جوان کشور را با ابعاد عمیق‌تر و تازه‌تر دین آشنا سازد.