اصغر کاظمی، نویسنده کتابهای «بمو» و «دسته یک» معتقد است که اهمیت مسائل انسانی جنگ در برابر مسائل نظامی آن بسیار کم است و نگاه ادبیات به جنگ باید نگاهی انسانی باشد.
این نویسنده در آستانهی سیسالگی دفاع مقدس در گفتوگو با خبرنگار بخش ادب خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، عنوان کرد: هرچه پیش میرویم، کتابهای جنگ عمق بیشتری مییابند و حرفهای ظاهری و شعاری از پوسته شکسته میشوند و به حقایق و مسائل اصلی جنگ بیشتر پرداخته میشود.
او در ادامه تأکید کرد: از آنجا که کار خود من در حوزهی خاطرات جنگ بوده است، در طی دو دهه تلاشی که برای جمعآوری خاطرات جنگ داشتهایم، کیفیت بهتر شده است و امروز خاطرات با جزییات کامل جمعآوری میشود.
کاظمی همچنین اذعان کرد: مخاطبان کتابهای جنگ نیز این کتابها را با دقت بیشتری مطالعه میکنند و اگر در گذشته به حرفهای شعاری اکتفا میکردند، اکنون هرچه میگذرد، نویسندگان و خوانندگان کتاب جنگ با دقت بیشتری به حادثهی جنگ توجه میکنند.
این نویسندهی دفاع مقدس افزود: جنگ حادثهی بزرگی است و هرچه از جنگ فاصله میگیریم، عظمت آن بیشتر نمایان میشود.
او همچنین متذکر شد: در ابتدا کسانی که در این حوزه کار میکردند، از عظمت مسائل انسانی جنگ آگاه نبودند و توجه نمیکردند که چه عظمتی با توجه به حضور داوطلبانهی مردم در جنگ ترسیم شده است.
کاظمی افزود: امروز که نگاه میکنیم، میبینیم مسائل نظامی جنگ از اهمیت و جایگاه ویژهای برخوردار است؛ اما در مقابل عظمت حضور مردم بسیار کوچک محسوب میشود. در واقع، در این جنگ انسانها از خود حادثهی جنگ بزرگتر بودهاند. ما در این جنگ با نیروی داوطلب حضور در جنگ توانستیم بر ارتش عراق که ارتشی با 64 لشگر بود، پیروز شویم.
نویسندهی کتاب «بمو» حضور داوطلبانهی نیروها را مهم ارزیابی کرد و گفت: این بسیار مهم است که چطور یک جوان 15ساله و یا یک پیرمرد که جنگ به او واجب نیست، در جنگ شرکت میکردهاند.
کاظمی همچنین به حضور زنان در جنگ اشاره کرد و گفت: زنان نیز با وجود آنکه در جنگ به وجود آنها نیازی نبود، در جنگ مردمی و داوطلبانه به عرصه میآیند و حماسههای بسیاری را میسازند که کتاب «دا» نمونهی بارز حضور زن در جنگ است.
این نویسنده همچنین تصریح کرد: زمانی مخاطبان ما به ادبیات جنگ روی میآورند که نگاهی انسانی داشته باشد و اگر صرفا از جنبهی نظامی و ریاضی به جنگ نگاه کنیم، گیرایی زیادی ندارد؛ اما زمانی که جنگ را از بعد انسانی آن نگاه میکنیم، میبینیم بسیار ماندگارتر است و ایثار و فدارکاری را ترسیم میکند.
کاظمی ادامه داد: ما باید با نگاه انسانی به جنگ، روی زیبای آن را به مخاطبان نشان دهیم تا آنها از خواندن کتاب جنگ لذت ببرند.
او نگاه انسانی به جنگ را به جنگهایی منحصر دانست که در آن حضور داوطلبانهی نیروها وجود دارد و افزود: در یک جنگ کلاسیک بین دو ارتش که سربازان خط مقدم به صورت اجباری وارد میدان جنگ شدهاند، نگاه انسانی معنا ندارد؛ اما در جنگ ما به علت حضور داوطلبانه، این نگاه انسانی میسر است.
او ادبیات جنگ را ادبیاتی حرفهیی و پیچیده خواند و گفت: فضای جنگ، فضایی افسانهیی و نامحسوس است و بیان آن فضا که در آن اسلحه و خاکریز و شبهای عملیات حضور دارد، ادبیاتی جدی را می طلبد که برای نقد آن باید اساتید مجربی باشند تا این آثار را به نقد بکشند و هرچه بیشتر در این فضا وارد شویم، بهتر است.
کاظمی تأکید کرد: باید به این نکتهی مهم اشاره کرد که خاطرات جنگ با گذشت زمان به فراموشی سپرده میشوند و باید برای جمعآوری آنها عجله کنیم.
این نویسنده تصریح کرد: همانطور که جنگ فرماندهان خود را یافت و حاج همت که یک معلم بود، فرماندهی لشگر شد، در عرصهی ادبیات جنگ هم چنین قضیهای حادث شده است و کسانی که از جبهه برگشتند و اسلحهی خود را کنار گذاشتند، در این عرصه وارد شدند و بسیاری به این شکل، بدون آنکه سابقهای داشته باشند، اولین تجربهی خود را در این حوزه نگاشتند؛ زیرا نیاز و ضرورت آن وجود داشت.
او در ادامه گفت: اما کاش روشنفکران و نویسندگان قدیمی به این عرصه روی میآوردند و چون آنها به این عرصه نپرداختند، کسان دیگری وارد شدند و ادبیات جنگ نویسندگان خود را پیدا کرد.
اصغر کاظمی در زمینهی آثار منتشرشدهی دفاع مقدس، کتاب «همپای صاعقه» نوشتهی گلعلی بابایی و حسین بهزاد را کتاب ارزشمندی خواند و گفت، عملیات بیتالمقدس و آزادی خرمشهر را به خوبی روایت میکند و کتاب جذاب و ماندگاری است.
او کتاب «گردان 144 در نبرد آبادان» نوشتهی سرتیپ شاهین راد را نیز کتابی ارزشمند خواند و از کتاب «دا» که به حضور زنان درجنگ میپردازد، به عنوان کتابی گیرا یاد کرد.
کاظمی همچنین کتاب «سفر به گرای 270 درجه» نوشتهی احمد دهقان و کتاب «کوچهی نقاشها» شامل خاطرات ابوالفضل کاظمی با تدوین راحله صبوری را از کتابهای بسیار خوب این عرصه دانست.
گفتنی است کتابهایی که این نویسنده ادبیات پایداری معرفی و تمجید کرده است در فروشگاههای دفتر نشر معارف و سایت پاتوق کتاب موجود و قابل تهیه است.