انتشار نقد و بررسی تطور تاریخی تشیع

کتاب نقد و بررسی تطور تاریخی تشیع به همت مجمع عالی حکمت اسلامی تألیف و از سوی مؤسسه بوستان کتاب منتشر شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب «نقد و بررسی نظریه تطوّر تاریخی تشیع» نقد و بررسی کتاب «مکتب در فرایند تکامل» نوشته سید حسین مدرسی طباطبائی است که به همت مجمع عالی حکمت اسلامی تهیه و تدوین شده است.

تطور تاریخی مکتب های فکری بشر نمونه های فراوانی دارد؛ چنان که مکتب های فلسفی ارسطو و افلاطون طی چند قرن شاهد دگرگونی هایی بودند که تحت تأثیر استادان و مدرسان بزرگ این مکتب ها رخ نمودند. در سده های اخیر، رویکرد تاریخی در تبیین آموزه ها و معارف ادیان و فرق نیز رواج یافته است. پاره ای اندیشه های شرق شناسان هم بر اساس این رویکرد تاریخی و پدیدار شناسانه، با مفروض گرفتن دگرگونی های تدریجی مبانی کلامی مذاهب اسلامی مورد استقبال و استفاده برخی از اندیشمندان مسلمان واقع شده است. پس از انقلاب اسلامی ایران ، تشیع ـ به ویژه تشیع امامی ـ به منزله اصلی ترین شاخه آن، کانون توجه شرق شناسان قرار گرفت و آنان با رویکرد یاد شده به تحلیل تاریخی عقاید شیعه پرداختند.

نمونه روشنی از این شرق شناسان، هاینس هالم است که در کتاب تشیع به سیر تاریخی اندیشه های اعتقادی شیعه پرداخته، و به گمان خود، دگر گونی های تاریخی عقاید شیعه را باز نموده است. پیروان چندی از این شرق شناسان در میان باور مندان به تشیع نیز در چند دهه اخیر بر اساس رویکرد یاد شده مدعی تحول تاریخی تفکر شیعی حتی در اصلی ترین مبانی اعتقادی شده اند. نمونه ای از این نگاه، در کتاب مکتب در فرایند تکامل، نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، نگاشته سید حسین مدرسی طباطبائی انعکاس یافته است. این کتاب که سال ها پیش ابتدا به زبان انگلیسی در آمریکا چاپ شد و سپس ترجمه ای غیر رسمی از آن در ایران منتشر گردید، سال (1386) با ترجمه هاشم ایزد پناه انتشار رسمی یافت.

نویسنده با ارائه شواهد تاریخی و مستندات روایی در پی اثبات این فرضیه است که مبانی اساسی اندیشه شیعیان امامی، همچون صفات امامان و مسئله مهدویت در کشاکش بحث های غالیان و مقصران تغییراتی یافته و آنچه امروز با عنوان کلام رسمی شیعه امامی شهرت دارد بیشتر تحت تأثیر اندیشه غالیان شیعه شکل گرفته است. به گمان نویسنده، اصحاب اولیه امامان شیعه آنان را در حد علمای ابرار می شمرده اند و صفاتی چون عصمت و علم فوق العاده برای آنان قایل نبوده اند. از آن جا که فرضیات نویسنده با شواهد تاریخی و روایی تعارض می یابد، ضرورت داشت کتاب هم از منظر روش شناسی و هم از منظر محتوایی نقد شود. به همت مجمع عالی حکمت اسلامی، در نشستی با حضور اندیشه ورانی ارجمند فرضیه های اصلی کتاب بررسی و نقد شد. افزون بر نقد روش شناختی و بیان ضعف های کتاب از این منظر، ناقدان بر آن بودند که مبانی اصل اعتقادی شیعه، از جمله اعتقاد به نصب الهی و صفات ویژه امامان، از نخستین روزهای شکل گیری تشیع وجود داشته و دست خوش دگرگونی نگشته اند. تفصیل بحث ها در این کتاب انعکاس یافته است.

کتاب نقد و بررسی تطور تاریخی تشیع به کوشش مجمع عالی حکمت اسلامی در سال 1389 با شمارگان 1500 نسخه در 108 صفحه و با قیمت 1600 تومان به همت مؤسسه بوستان کتاب منتشر شده است