رضا داوری: تحول در علوم انسانی لازمه پیشرفت

رئیس فرهنگستان علوم در نشست نقد و بررسی کتاب «علوم انسانی و برنامه‌ریزی توسعه» با تأکید بر این‌که بدون علوم انسانی برنامه‌ریزی برای پیشرفت امکان‌پذیر نیست، گفت: تحول و تعالی در علوم انسانی لازمه الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت است.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا)، رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم و استاد بازنشسته دانشگاه تهران، در نشست نقد و بررسی کتاب «علوم انسانی و برنامه‌ریزی توسعه» ضمن بیان این مطلب گفت: تحول در علوم انسانی و اسلامی‌ و بومی‌‌سازی آن بحثی است که در اوائل انقلاب اسلامی مطرح شد و در کشورهای دیگر هم به نحوهای مختلفی مطرح بود، اما این مسائل از زبان افراد مختلفی بیان می‌شود و بنابراین وقتی که از زبان سیاست‌مداران بیان می‌شود، زبان خاص سیاسی پیدا کرده است.

نویسنده کتاب «سنت و تجدد» با تأکید بر این‌که جامعه دینی، علم مورد نیاز خود را نیاز دارد، اظهار کرد: البته در جامعه دینی هم بسیاری از چیزها می‌تواند وجود داشته باشد، می‌تواند چیزهایی مباح هم وجود داشته باشد. ممکن است توسط برخی از عالمان علوم اجتماعی مطالبی گفته شود که در تقابل با دین باشد، اما این‌ها اظهارنظرهای شخصی ایشان است و ربطی به علم ندارد.

رئیس فرهنگستان علوم در ادامه سخنانش با تأکید بر این‌که مبادی هیچ علمی، دینی نیست، تصریح کرد: مگر مبادی علوم فیزیک و شیمی دینی است تا مبادی علوم انسانی هم دینی باشد. کاری که اهالی فلسفه انجام می‌دهند فلسفه است، ممکن است گاهی تضارب‌هایی انجام شود، اما به هر حال جامعه دینی حق دارد علمی بخواهد که متناسب با عالم دینی باشد.

نویسنده کتاب «فلسفه و انسان معاصر» با اشاره به این‌که ممکن است اهالی سیاست به زبانی بگویند که علوم انسانی باید دینی شود، اما عالمان و متخصصان علوم انسانی و فلسفه باید این موضوع را مورد بررسی علمی قرار دهند و بپرسند که چگونه این امر امکان‌پذیر است؟، باید بپرسند که آیا ممکن است علمی دینی شود و اگر این امکان وجود دارد از چه‌ راه‌هایی امکان‌پذیر است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه سخنانش تأکید کرد: اگر عالمان این سؤالات را طرح کرده و درباره آن فکر نکنند، اسلامی‌سازی علوم انسانی انجام نمی‌شود، اما اگر اصحاب فلسفه و علوم انسانی و اجتماعی بخواهند این کار را انجام دهند، باید سخن سیاست را به زبان خودشان برگردانند.

نویسنده کتاب «وضع کنونی تفکر در ایران» با تأکید بر این‌که علوم انسانی باید با جامعه هماهنگ و هم‌آوا باشد، گفت: علوم هر جامعه‌‌ای باید با آن جامعه در تناسب و تعدل باشد، اگر جامعه‌ای دینی شود، علم آن دینی است نه این‌که مبانی آن علم، از کتاب آسمانی استخراج شود، اگر جامعه‌‌ای متجدد باشد، علم آن هم متجدد است.

نویسنده کتاب «ما و تاریخ فلسفه اسلامی» در ادامه سخنانش با تأکید بر این‌که در مقدمات کار اسلامی‌سازی علوم انسانی باید بدانیم که ما علوم انسانی و اجتماعی را برای چه می‌خواهیم، اظهار کرد: هدف از استفاده علوم انسانی باید برای ما مشخص شود، متخصصان علوم انسانی هرگز نتوانستند مسائل و مشکلات جامعه را مطرح کنند، جامعه ما پر از سیاست است و هر سؤالی به شکل سیاسی پاسخ داده می‌شود، حتی به دقیق‌ترین مسائل اجتماعی پاسخ سیاسی داده می‌شود.

نویسنده کتاب «علم و سیاست‌ها‌ی آموزشی ـ پژوهشی» در ادامه سخنانش گفت: من در این اثر این سؤال را طرح کردم که درست است که خواست اسلامی‌سازی و دینی‌سازی علوم انسانی موجه است، اما باید چه کسی این کار را انجام دهد؟، اگر قرار است تحولی در علم باید صورت گیرد، باید اهل نظر و متفکران و دانشمندان آن‌را به وجود ‌‌آورند.

وی افزود: تحول باید در کجا و چگونه صورت گیرد؟ از استادان علوم اجتماعی باید پرسید که چند سال است که در حال نقد علوم انسانی هستیم و می‌گوئیم که این علوم مبانی دینی ندارد، آیا شما این قدر اطمینان دارید؟ اما اهالی فلسفه این قدر اطمینان ندارند و اصولا با این اطمینان اصلا صحبت نمی‌کنند.

نویسنده کتاب «مبانی نظری تمدن غربی» با تأکید بر این‌که بدون علوم انسانی برنامه‌ریزی میسر نیست، تأکید کرد: به این خاطر همیشه برنامه‌های توسعه در کشور برنامه نبوده و تنها برنامه تقسیم و توزیع بودجه و پول نفت بوده است و سازمان برنامه و بودجه کشور هم تنها سازمان بودجه بوده است، البته به معنای عدم حضور اندیشمندان و فضلا در این سازمان نبوده و نیست، در این سازمان اهل علم بسیار بودند.

گفتنی است همه آثار این استاد اندیشمند در فروشگاه موسسه کتاب فردا و سایت پاتوق کتاب موجود و قابل تهیه است.