شاکری کتاب «ادبیات سیاه دفاع مقدس» نوشت

احمد شاکری نویسنده و منتقد ادبی در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس درباره کتاب «ادبیات سیاه دفاع مقدس» گفت: این کتاب بر اساس شناختی که از شرایط طی شده در ادبیات داستانی دفاع مقدس در طول سه دهه استنباط شده بر اساس این روند طرح اولیه تنظیم شده و در سال گذشته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ارائه شد.

به گفته وی، در حقیقت این طرح نگاه جامعی به بخشی از آسیب‌های دفاع مقدس که بنده آن را به نام ادبیات سیاه دفاع مقدس نام نهاده‌ام و به دنبال ریشه‌یابی این آسیب هستم.

شاکری در مورد ضرورت‌های این مهم ابراز داشت: در مورد ادبیات داستانی دفاع مقدس تاکنون نظریه‌پردازی روشنی صورت نگرفته است، ممکن است این سوال مطرح شود که چطور ممکن است ما درباره ادبیات داستانی دفاع مقدس هنوز نظریه و ایده‌ای نداریم؛ توجه به آسیب‌شناسی ادبیات دفاع مقدس و به خصوص تمرکز بر مقوله ادبیات سیه آیا از اولویت و وجاهت کافی برخوردار است؟

این نویسنده دربار دلیل این انتخاب افزود: دلیل این انتخاب اینکه آثاری که با شکل‌گیری جریانات سیاه‌نویس در ادبیات دفاع مقدس عملا رشد پیدا کرده و تبدیل به جریانات جدی و بلکه تلاش دارد خود را مبدل به جریان اصلی دفاع مقدس کند.

نویسنده مجموعه داستان «سرزمین پدری» این فرآیند هم در طول سه دهه به صورت مستمر وجود داشته ؛ یعنی اگر از نخستین آثاری که در مورد دفاع مقدس توسط برخی از روشنفکران نوشته شد؛ مثل زمین سوخته و آثار دیگر نوعی نگاه سکولار، عرفی‌گرا، تقدس‌گرا در رویکرد این نویسنده‌ها موجود بود، دلیل هم اینکه این امر هم ریشه‌های سیاسی داشت هم ریشه‌های اعتقادی؛ در حقیقت طیف شبه‌روشنفکر برای اینکه شکست و عقب‌ماندگی خود را نسبت به حرکت مردمی و اسلامی جبران کند تلاش کرد حقایق انقلاب و دفاع مقدس را وارونه جلوه دهد و این تجربه دینی را تحت قالب حکومت اسلامی در آمده بود تجربه شکست خورده به تصویر بکشد.

شاکری اظهار داشت: دامنه این تلقی به ادبیات دفاع مقدس هم کشیده شد؛ اما به نظر می‌رسد در طول شکل داستانی دفاع مقدس که رزمندگان و داوطلبان جنگ پدیدآورندگان اولین آثار درباره ادبیات دفاع مقدس به نحو متعهدانه بودند برخی از شبهات نظری که خاستگاه آنها نظریه ادبی بود و تئوری ادبیات است برخی از این شبهات عملا ذهن نویسندگان ادبیات متعهد دفاع مقدس را مشغول کرد و عوامل دیگری مثل فضای ادبی، تجربه‌های گه‌گاه ناموفق در پرداخت درست در واقعیات جنگ عملا دست به دست هم داد و ضعف اعتقادی فردی برخی از نویسندگان متعهد آنها را اندک اندک نسبت به مواضع خود و دریافت خودشان نسبت به تقدس و نورانیت جنگ یا به تردید کشاند و یا عملا به مصادیقی روی آوردند که جزء تقدس مطرح نبود.

خالق رمان «عریان در برابر باد» تصریح کرد: چنین نگرشی به دلیل برخورداری از نوعی نوآوری مجازی؛ به دلیل اینکه دفاع مقدس تقریبا در بین مردم و در نگاه حکومت و جمهوری اسلامی ماهیت نورانی داشته پرداخت به برخی از استثنا‌ها نوعی هنجارشکنی تلقی می‌شد و جذابیت هنجارشکنی عملا حتی نویسندگان نوقلم ادبیات دفاع مقدس و جوانان جویای نام را هم به این سمت کشاند.

به گفته وی، در شرایط فعلی این جریان غیراصیل و انحرافی و در بطن خود، سکولار به ادبیات دفاع مقدس ما نفوذ کرد بلکه به اعتقاد بنده حرکت اصیل این جریان را هم تحت تاثیر خود قرار داد، بلکه چهره‌هایی که در دهه60 ادبیات متعهد را پیش می‌بردند در حال حاضر در نقطه‌ای قرار گرفتند که اثری از تقدس جنگ در آثارشان دیده نمی‌شود، بلکه به صورت مستقیم ادعا می‌کنند که ضدجنگ‌نویس هستند.

نویسنده «باران نیمروز» اضافه کرد: آسیب‌شناسی و استخراج مبانی فکری این افراد که در آثارشان وجود دارد گامی است که در نهایت به تئوری دفاع مقدس هم کمک می‌کند؛ تئوری دفاع مقدس در حقیقت برآمده‌ای از مجموعه پاسخ‌هایی است که به شبهات اینچنینی داده می‌شود و ادبیات متعهد انقلاب اسلامی مرزهای خود را با ادبیات غرب یا ادبیات سکولار وارد می‌کند.

وی درباره این اثر و بخش‌های آن ابراز داشت: این بخشی از ضرورت‌ها بود اما اینکه در این اثر بخش‌های متفاوتی از یک جلد با حجمی بالغ بر 500 صفحه به گونه شناسی ادبیات دفاع مقدس و سیاه جنگ و مسائل نظری اختصاص پیدا کرده است.

وی ادامه داد: ماهیت دفاع چیست؟ ماهیت امر مقدس چیست؟ تحقیقی در مورد اصطلاح شناسی دفاع مقدس و سیر تطور آن صورت گرفته و همچنین تعاریفی که تا به حال درباره ادبیات مربوط به جنگ با اصطلاحات مختلف گفته شده مورد بررسی قرار گرفته و متقن‌ترین تعریف در این جلد ارائه می‌شود.

شاکری در پایان خاطرنشان کرد: البته این اثر مجلدات دیگری هم خواهد داشت که در آن به جریان شناسی ادبیات سیاه و برخی از عناصر برجسته این گونه ادبی مورد بازشناسی قرار می‌گیرد.

احمد شاکری متولد 1353 تهران است. فعالیتهای ادبی وی به شرح ذیل است:
-عضو هیئت داوری در چندین جشنواره از جمله ‌شهید غنی پور. قلم زرین. بسیج دانشجویی. جایزه ادبی اصفهان. قصه های قرآنی و...
-تدریس چندین دوره عناصر داستان و داستان نویسی
-نقد فیلمهای مطرح سینمای ایران در مطبوعات
-نقد داستانها و رمانهای معاصر در مطبوعات
-عضو و هیئت مدیره انجمن قلم ایران
-عضو شورایعالی ادبیات داستان بسیج
-جلسات نقد حضوری با موضوع رمانهای معاصر فارسی و داستانهای ترجمه
-عضور شورای سردبیری ماهنامه ادبیات داستانی
-سردبیر فعلی فصلنامه ‹‹اصحاب قلم››

آثار:
1-سرزمین پدری (مجموعه داستان)
2-بازتاب (مجموعه نقد پنج رمان : آتش بدون دود ، من او، کشتی پهلو گرفته، در جستجوی من، شیدا)
3-عریان در برابر باد (رمان)
4-نفس (مجموعه داستان)
5-باران نیمروز (مجموعه داستان)