شهریار زرشناس، نگارش اثری پژوهشی در حوزه نقد ادبی با نام «نگاهی به نیهیلیسم ابزورد و برخی ظهورات آن در ادبیات» را به فصلهای پایانی رسانده است. به گفته وی، این کتاب به نیهیلیسم ابزورد، ظهور و مصادیق آن در آثار برخی از نویسندگان غربی میپردازد.*
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، زرشناس که کتاب «رویکردها و مکتبهای ادبی» را سال گذشته (89) راهی بازار کتاب کرد، درباره سرفصلهای تازهترین تالیفش در زمینه نقد ادبی توضیح داد: نخستین سرفصل این کتاب درباره نیهیلیسم ابزورد است که در آن ماهیت نیهیلیسم و تعاریف مختلف آن مورد نقد قرار گرفته است.
وی اضافه کرد: در این بخش موضوعاتی مانند نیهیلیسم مدرن و پسامدرن و ظهورات آن در ادبیات و هنرهای تجسمی بررسی شده است و بعد از این مقدمه وارد بنیانهای نیهیلیسم در ادبیات ابزورد میشویم.
این منتقد درباره فصل دوم کتابش گفت: در فصل دوم کتاب نمایندگان ادبیات ابزورد مانند کافکا، کامو و برخی هنرمندان و نمایشنامهنویسان مانند ساموئل بکت، اوژن یونسکو، هارولد پینتر و بسیاری دیگر مطرح میشوند و همچنین نسبت نیهیلیسم ابزورد با پستمدرن بیان شده است. در این فصل همچنین به مصادیق نیهیلیسم ابزورد که مثالهای آن کافکا و سارتر با کتاب تهوع هستند، نگاه شده است.
زرشناس در ادامه با اشاره به محورهای فصل سوم کتابش گفت: در فصل سوم به کامو پرداخته شده است؛ چرا که کامو غیر از آن که در داستانها و نمایشنامههایش مصداقهای اندیشه نیهیلیسم جریان دارد، خودش را نیز در جایگاه تئوریسین ابزورد قرار داده است.
این پژوهشگر اضافه کرد: کامو پس از نوشتن «افسانه سیزیف»، اثر معروفی را نوشته که در آن نیستانگاری را تئوریزه کرده است و در همین راستا از سارتر جدا میشود.
این منتقد داستایفسکی و مبناهای اندیشه او در نسبت با نیهیلیسم را موضوع فصل چهارم کتابش عنوان کرد و ادامه داد: در این فصل آرا و اندیشه داستایفسکی بررسی شده است، از این منظر که او ابزورد نیست، بلکه وی در کشاکش نیهیلیسم بوده و در موقعیتهایی چشمانداز تمدن غرب در ظهور ابزورد را پیشبینی کرده است. عمده توجه این بخش به کتابهای دو کتاب «شیاطین» و «جنزدگان» این نویسنده است.
زرشناس که اضافه شدن بخشی درباره ساموئل بکت را به این کتاب محتمل دانست، گفت: میدانم کار در حوزه نیهیلیسم و ریشههای آن، به چند چهره معطوف نیست و در آثار نویسندگانی چون دوراس، کوندرا، سال بلو و بسیاری دیگر به طور پراکنده مظاهری از نیهیلیسم وجود دارد که امیدوارم بتوانم در آثار بعدی به آنها بپردازم.
به گفته زرشناس، نگارش این اثر تا پایان سال جاری به طول میانجامد و برای چاپ به انتشارات «پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی» سپرده خواهد شد.
این نویسنده برای کتاب «رویکردها و مکتبهای ادبی» به جایزه ادبی قلم زرین در هشتمین دوره این جایزه، دست یافته است
شهریار زرشناس (متولد 1344) از نویسندگان ماهنامة سوره در دوران سردبیری شهید آوینی بوده است. او مدتی نیز ماهنامهای فکری تحت عنوان "مشرق" را منتشر میکرد. در تاریخ فلسفه و روانشناسی در خارج از کشور تحصیل کرده و تاکنون بیش از بیست اثر مکتوب از او به چاپ رسیدهاست. همچنین نویسندة کتابهایی چون "اشاراتی دربارة لیبرالیسم در ایران"، "توسعه"، "جامعة مدنی"، "سرمایهسالاری"، "نیمة پنهان آمریکا"، "مبانی نظری غرب مدرن"، "واژهنامة فرهنگی، سیاسی"، "نگاهی کوتاه به تاریخچة روشنفکری در ایران (دو مجلد)" و "نیهیلیسم" است.
وی عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است و از سال 71 در دانشگاههای مختلف مشغول به تدریس است. وی تاکنون 22 عنوان کتاب و بیش از 100 عنوان مقاله در موضوعات مختلف فلسفی، تاریخی، سیاسی، ادبیات و روانشناسی تالیف کرده است. وی تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد در رشته فلسفه به پایان رسانده است. او مقطع دکترا را در رشته روانشناسی در کشور کرواسی ادامه داد، اما به دلیل عدم پذیرش موضوع پیشنهادی پایاننامه از پایان تحصیل بازمانده است.
زرشناس در حوزة ادبیات نیز ورودهایی داشته است که نمونة آن جستارهایی در ادبیات داستانی و مکاتب ادبی و برگزاری سلسلهنشستهایی با موضوع نقد ادبی بوده است. در این حوزه نیز مانند دیگر حوزهها رویکردی متفاوت و منحصر به خودش داشته است؛ یعنی با مبانی فلسفی و غربشناختی خود به نقد و تحلیل مفاهیم موجود در ادبیات مدرن پرداخته است.
آثار مکتوب این نویسنده و منتقد ادبی در فروشگاه موسسه کتاب فردا و سایت موجود و قابل تهیه است:
•اشاراتی درباره لیبرالیسم در ایران
•جامعه مدنی
•جستارهایی در ادبیات داستانی معاصر
•درباره دموکراسی
•روان شناسی مدرن و حقیقت فراموش شده انسان
•سرمایهسالاری (کاپیتالیسم) مروری کالبدشکافانه بر ماهیت و تطور تاریخی
•مبانی نظری غرب مدرن
•نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران - جلد اول: مروری بر روشنفکری در غرب، پیدایی روشنفکری در ایران و نسل اول روشنفکران مشروطه
•نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران - جلد دوم: نسل دوم روشنفکری مشروطه و روشنفکری دوران پهلوی
•نیمه پنهان آمریکا: مروری کوتاه بر بنیان های نظری و ارکان تمدنی آمریکا
•نیهیلیسم
•واژه نامه فرهنگی سیاسی
•چشم اندازی از ادبیات معاصر ایران