محمدبن منور ابوسعد میهنی از اعقاب ابوسعیدبن ابوالخیر میهنی صوفی مشهور و نامبردار است. وی از پارسی نویسان بزرگ قرن ششم هجری، مؤلف کتاب معروف اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید است. چنانکه از نام کتاب برمی آید، محمدبن منور آن را دربارهٔ احوال و اخبار و اقوال و کرامات جد خویش از مجموعهٔ روایات و اطلاعاتی که در این باره داشته، گرد آورده و بنابر آنچه در آغاز پاره ای از نسخ این کتاب آمده است آن را به ابوالفتح غیاث الدین محمدبن سام پادشاه غوری (متوفی به سال ۵۹۹ هـ) تقدیم داشته است. مؤلف کتاب بعد از حادثهٔ غزان (۵۴۸ هـ) و قتل ها و ویرانی های آن وحشیان در خراسان و کشتاری که در میهنه کرده و ویرانی که در آنجا پدید آورده بودند، آنچه را که تا آن روزگار از شیوخ و پیران خاندان و مریدان شیخ ابوسعید و خویشان و پسر عمان خود دربارهٔ شیخ گرد آورده بود، به هم پیوست و کتاب خود را از مجموعهٔ آن اطلاعات تألیف کرد و این کتاب مکمل کتاب دیگری شد که پیش از حملهٔ غزان یعنی در عهد استقامت به دست جمال الدین ابوروح لطف الله بن ابوسعد بن ابوطاهربن ابوسعیدبن ابوالخیر، پسر عم مؤلف اسرارالتوحید، در ذکر احوال و اخبار جدش تألیف گردیده بود.تاریخ تألیف کتاب اسرارالتوحید مسلماً بعد از حملهٔ غزان یعنی بعد از سال ۵۴۸ هجری است، و ویرانکاری های همین قوم خونخوار باعث شد که مؤلف یادداشت های پراکندهٔ خود را که از سابق گرد آورده بود، از بیم تباهی نظم و ترتیب دهد ولی در پایان کتاب اشاراتی است که مسلم می دارد تا چندین سال بعد از این واقعه تألیف کتاب ادامه داشته و تألیف قطعی و نهائی کتاب بیشتر از بیست سال بعد از واقعهٔ غزان انجام پذیرفته است یعنی در حدود سال ۵۷۰ یا سال هائی قریب به آن.اسرارالتوحید از جملهٔ شاهکارهای انکارناپذیر نثر پارسی است. روانی انشاء و انسجام و استکام عبارات و رعایت تام و تمام موازین فصاحت و بلاغت در این کتاب به حد اعلاء خود رسیده است و با آنکه کتاب در اواخر قرن ششم یعنی در دورهٔ استیلای سبک مصنوع نگارش یافته به هیچ روی اثری از آثار تصنع جز در مقدمهٔ آن مشهود نیست. کوتاهی جمله ها و تمامی آنها و به کار رفتن کلمات و ترکیبات اصیل پارسی از همه جای این کتاب مشهود است و سرگذشت ها و وقایع با چنان مهارت حکایت شده است که گیرندگی خاص آنها خواننده را همه جا مجذوب نگاه می دارد. کلمات و ترکیبات عربی مگر در مقدمهٔ کتاب، بسیار کم و از مقولهٔ کلمات و ترکیبات رایج در زبان فارسی است.اسرارالتوحید بر سه باب تقسیم شده. باب اول در ابتداء حالت شیخ و باب دوم در وسط حالت و باب سوم در انتهای حالت او، و دراین هر سه باب خاصه در باب دوم کتاب بسیاری از اقوال ابوسعید و اشعاری که بر زبان او رفته بود نقل شده.در مقدمهٔ کتاب چنانکه عادت اهل زمان بود نثر محمدبن منور تاحدی جنبهٔ مصنوع می گیرد لیکن در دیگر موارد کتاب حتی از صنایع قلیل مقدمه هم نشانی مشهود نیست.
