اندیشه پشتیبان انقلاب اسلامی

دانش‌ها کارشان انضباط‌بخشی به حرکت‌های انسانی است. دانش‌ها به واسطهٔ آن که از مسیر ایده تا یک قاعدهٔ علمی، چکش بسیار خورده‌اند، در بازه‌های زمانی کوتاه از تبدّل بسیار در امان هستند. علاوه بر آن، بر مقدمات و منطق نسبتاً نیرومندی متکی‌اند و در تحلیل‌ها و توصیه‌ها از قوت مناسبی برخوردارند و واقعاً توان راه‌گشایی دارند. دانش‌ها می‌توانند در انسان کشش‌ها و خواست‌های مشخص، ثابت و نیرومندی پدید بیاورند و به او امکان پیگیری سامان‌مند یک خواسته تا مطلوب نهایی را بدهند. وقتی اقدامات انسان، گسترده و دارای میدانی وسیع می‌شود و از طرف دیگر کش‌دار و دارای بازهٔ زمانی طولانی می‌گردد، احتیاج بیشتری به یک کانون نیرومند انضباط‌بخش پیدا می‌شود.

از یک زاویهٔ دیگر و به تعبیر دیگر می‌توان گفت: علم مایهٔ توانایی و قدرت است. با دانش، مقدورات انسان وسعت بسیار پیدا می‌کند و ضرورت آن نیز به اندازهٔ گستره‌های وسیع اجتماعی گسترش می‌یابد، به ویژه اگر این اقتدارات و مقدورات در سطح گستردهٔ حرکت یک ملت و دایرهٔ وسیع خیز تمدنی، ملاحظه و مطالبه شود.

«علم وسیلهٔ قدرت است؛ یکی از مهم‌ترین مؤلّفه‌های قدرت ملّی، عبارت است از دانش.»

«حقیقتاً کشوری که دستش از علم تهی است، نمی‌تواند توقع عزت، توقع استقلال و هویت و شخصیت، توقع امنیت و توقع رفاه داشته باشد. طبیعت زندگی بشر و جریان امور زندگی این است. علم، عزت می‌بخشد.

جمله‌ای در نهج‌البلاغه هست که خیلی جملهٔ پرمغزی است. می‌فرماید: «العلم سلطان»، علم اقتدار است. «سلطان»؛ یعنی اقتدار، قدرت. «العلم سلطان من وجده صال و من لم یجده صیل علیه»؛ علم اقتدار است. هر کس این قدرت را به چنگ آورد، می‌تواند تحکم کند؛ می‌تواند غلبه پیدا کند؛ هر کسی که این اقتدار را به دست نیاورد، «صیل علیه»؛ بر او غلبه پیدا خواهد شد؛ دیگران بر او قهر و غلبه پیدا می‌کنند؛ به او تحکم می‌کنند. این واقعیت را ملت ایران در یک دورهٔ طولانی، با پوست و گوشت و استخوان خودش لمس کرد.»6

نبرد تمدنی

حضرت امام تا با فریاد «اسلام در خطر است»، قیام خود را شروع کرد، آگاهان حوزهٔ تمدن‌پژوهی و سیاست‌مداران هشیار، به‌ویژه آنها که آگاهی مؤثری از دین اسلام و سوابق آن داشتند، فهمیدند که این ورود، یک ورود تمدنی است و این درگیری در یک سطح تمدنی بسته شده است. این نوع درگیری با ورود صدها مثل مصدّق، امکان حاصل آمدن نداشت.7 هر نزاعی ولو وسیع و پرتأثیر، در سطح یک نزاع تمدنی تعریف نمی‌شود، کما این که مشاهده می‌کنیم بین خود ممالک غربی، نزاع‌های طاقت‌فرسایی برقرار است، در حالی‌که همگی در شمار اعضای قطعی این تمدن محسوب می‌شوند؛ نه هیچ‌گاه از چارچوب معنایی و محتوایی آن تمدن خارج شده‌اند، نه شاید لحظه‌ای از این درگیری‌های جدی دست برداشته‌اند. لذا می‌توان با غرب، در دل تمدن غربی بر سر منافع ملی خود، سفت و پایدار درگیر شد ولی متاع تمدنی بدیعی با تعریف تمدنی نوین به میدان نیاورد.