هیئت و دانشگاه: کارکردهای هیئت های مذهبی دانشجویی در دانشگاه ها

معرفی کتاب

کتاب هیئت و دانشگاه: کارکردهای هیئت های مذهبی دانشجویی در دانشگاه ها به قلم عصمت احمدی توسط پژوهشکده باقرالعلوم منتشر شده است.

کتاب «هیئت و دانشگاه» با هدف شناخت کارکردهای هیئت‌های مذهبی دانشجویی در دانشگاه‌ها با مطالعه موردی دانشگاه‌های شاهد، صنعتی شریف و تهران، بر اساس روش مطالعات تحلیل اسنادی و مشاهده میدانی و بهره‌گیری از ابزارهای مصاحبه و فیش‌برداری انجام ‌‌شده است.

هیئت‌های مذهبی و مجالس عزاداری در طول حیات تکامل‌یافته خود در بین اقشار مختلف مردمی، در برهه‌های حسّاس تاریخ، نقش‌ها و کارکردهای متفاوتی ایفا کرده‌اند. هیئت‌های مذهبی دانشجویی نیز ازجمله هیئت‌های مذهبی هستند که در ادامه‌ روند تکامل و گسترش متنوع هیئت‌های مذهبی و مجالس عزای حسینی علیه‌السلام، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در محیط دانشگاهی شکل‌گرفته و باتوجّه‌به نقش‌ها و کارکردهای گوناگون خود از‌سوی دانشجویان اداره می‌شوند.

نویسنده این اثر تلاش کرده است که با نگاه علمی و جامع در پنج بخش مجزّا (یک مقدمه و چهار فصل) به بررسی تحلیلی مفاهیم و مبانی نظری و انواع کارکردهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هیئت‌های مذهبی دانشجویی بپردازد.

فصل نخست کتاب با عنوان «مبانی نظری و تاریخچه هیئت‌های مذهبی» به مفاهیم و مبانی نظری هیئت‌های مذهبی، تاریخچه هیئت‌های مذهبی، فرایند شکل‌گیری هیئت‌های مذهبی دانشجویی و کارکردهای هیئت‌های مذهبی دانشجویی می‌پردازد و به این پرسش پاسخ می‌دهد که مفاهیم و مبانی نظری مرتبط با هیئت‌های مذهبی دانشجویی کدام‌اند.

در فصل دوم، کارکردهای اجتماعی هیئت‌های مذهبی دانشجویی با همین عنوان در ذیل مؤلفه‌های مختلف موردبررسی قرار گرفته است که این مؤلفه‌ها برگرفته از برخی شاخص‌های سرمایه اجتماعی است. درواقع این فصل ازمنظر سرمایه اجتماعی و از طریق مؤلفه‌های اعتماد اجتماعی، شبکه‌سازی و همبستگی اجتماعی و مشارکت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است.

منظور از کارکردهای اجتماعی در این اثر، پیامدها و تأثیراتی است که هیئت‌های مذهبی دانشجویی در زمینه ایجاد و افزایش اعتماد، همبستگی و انسجام و مشارکت دارند. هیئت‌های مذهبی به‌عنوان بخش بزرگی از فرهنگ و هویّت شیعه در طول قرن‌ها حیات و ممات شیعه، به سرمایه بی‌بدیلی تبدیل گردیده که کمتر جامعه‌ای نظیر آن را به‌خود دیده است.

در کنار کارکردهای اجتماعی و فرهنگی، کارکردهای سیاسی یکی از مهم‌ترین کارکردهای هیئت‌های مذهبی است. مخاطب اثر در فصل سوم یعنی «کارکردهای سیاسی هیئت‌های مذهبی دانشجویی» خواهد دید که این کارکردها در قالب مؤلفه‌های زمینه‌سازی برای فعالیت و مشارکت سیاسی، افزایش آگاهی و بصیرت سیاسی، حفظ، تقویّت و انتقال ارزش‌های اسلامی و انقلابی به نسل پسین، جذب و سازمان‌دهی نیروهای انقلابی، رصد چالش‌های سیاسی و انقلابی موردبررسی قرار گرفته است.

در فصل چهارم با عنوان «کارکردهای فرهنگی هیئت‌های مذهبی دانشجویی» کارکردهای فرهنگی هیئت‌های دانشجویی مانند تقویّت مبانی اعتقادی و دینی، هویّت‌یابی دینی، ترویج ارزش‌های اسلامی، ایجاد شورونشاط در دانشجویان در قالب فعالیت‌ها و اقدامات هیئت‌های مذهبی دانشجویی باتوجّه‌به مصاحبه‌ها، مشاهدات، نشریات و اسناد و مدارک موجود، موردبررسی قرار می‌گیرد.
فعالیت‌های موردبررسی در این فصل عبارت‌انداز: برگزاری مراسم مذهبی، برگزاری اردوهای مذهبی-تفریحی، توزیع محصولات فرهنگی، شعر و مدّاحی انقلابی و غیره. باتوجّه‌به اهمیّت فرهنگ برای جوامع و همچنین اهمیّت حفظ، انتقال و تطبیق آن، این فصل در پی پاسخ‌گویی به این پرسش است که: «کارکردهای فرهنگی هیئت‌های مذهبی دانشجویی در دانشگاه‌ها کدام‌اند؟».