الهیات اجتماعی مسیحیت

معرفی کتاب

این نوشتار در دو بخش و هر بخش در سه فصل به انجام رسیده است. بخش اول به الاهیات اجتماعی کاتولیک و بخش دوم به الاهیات اجتماعی پروتستان پرداخته است.

فصل اول از بخش اول، کلیات بحث و تعریف مفاهیم و واژگانی است که به نوعی شاکله بحث هستند یا در این تحقیق نقش کلیدی دارند.

عنوان فصل دوم «از مسیح شبان تا پاپ حاکم» است. در این فصل آموزه‌های اصیل عیسی (ع) و روند تبدیل آن به آیینی اقتدارگرا و منسجم (از آغاز تا قرن چهارم) و در ادامه، تبدیل شدن آن به آیینی حکومتی و گرایش به قدرت و حتی تبدیل شدن به حکومت و سیطره بر اجتماع (از قرن چهارم تا قرن چهاردهم) و در نهایت، از حکومت تا انزوا و پایان قدرت اجتماعی و سیاسی و طرد از اجتماع و سیاست (از قرن چهاردهم تا قرن هیجدهم) را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

مقصد اصلی نوشتار، فصل سوم است که در آن به صورت مشخص، به نحوه مواجهه کلیسای کاتولیک با جهان مدرن و معضلات پیشِ روی آن، به ویژه برای ایمان‌داران پرداخته‌ایم. این راهکارها به‌طور خلاصه تحت عنوان الاهیات اجتماعی هستند؛ یعنی راهکارهای الاهیاتی و دینی برای مشکلات مردمان در عصر صنعتی. الاهیات اجتماعی کلیسای کاتولیک در قالب دو شیوه دنبال شد: بیانیه‌های پاپی و اسقفی و عملکردهای خارج از چارچوب کلیسا و به نوعی الاهیات عملی و شبانی.

بخش پروتستان را نیز در سه فصل با عناوین «نگرش پروتستانتیسم به دنیا»، «پروتستانتیسم و الاهیات اجتماعی» و «پروتستانتیسم، سیاست و الاهیات سیاسی» به‌سامان رسانده ایم.

در فصل اول به نوع نگاه آیین پروتستان به دنیا، سیاست، حکومت و... پرداخته‌ایم و به این نکته اشاره کرده‌ایم که مکتب پروتستان زمینه مساعدتری جهت مواجهه و آشتی با دنیای مدرن و صنعتی داشته و دارد؛ تا آنجا که برخی بر این باورند که اصلاًً به‌وجود آمدن آیین پروتستان، پیش از مدرنیته و رنسانس ممکن نبود و نیز، تحولات اقتصادی دنیای جدید در سایه پروتستانتیسم است.

فصل دوم به الاهیات اجتماعی آیین پروتستان، در نظر و عمل و توجه ویژه به چند مکتب برجسته این رویکرد است. و از آنجا که توجه به سیاست و عملکرد سیاسی، یعنی توجه نظری و عملی به سیاست، بخشی از الاهیات اجتماعی است و در آیین پروتستان برجسته است.

فصل سوم را نیز به الاهیات سیاسی در این آیین اختصاص داده‌ایم و الاهیات سیاسی چند نفر از برجستگان این مکتب را مورد بررسی قرار داده‌ایم.